Το δικαίωμα του πολίτη και η θέση του κράτους

Τα τείχη άρχισαν να πέφτουν. Ο πολίτης βλέπει πως το δίκαιο γέρνει προς το μέρος του. Η αδιαλλαξία του δημοσίου υποχωρεί. Ο δυνάστης αντιλαμβάνεται πως πρέπει να αλλάξει συμπεριφορά. Δικαιώνεται τώρα ένας παλαιός πολιτικός, που διακρινόταν για τη σύνεσή του και ο οποίος είχε δηλώσει πως "μόνο η δικαιοσύνη θα μπορέσει να σώσει την Ελλάδα". Και η δικαιοσύνη παρεμβαίνει ασκώντας το ιερό λειτούργημά της. Για πρώτη φορά ελληνικό δικαστήριο εξέδωσε απόφαση, σύμφωνα με την οποία πολίτης που είχε να λάβει σημαντικό ποσό από μια κρατική επιχείρηση και η τελευταία αδιαφορούσε, έχει τώρα το δικαίωμα να προβεί σε κατάσχεση μέρους της περιουσίας της, ίσης αξίας με τα χρήματα που έχει να λάβει, μαζί με τους τόκους. Έτσι τίθεται τέρμα στην αδιαφορία του κράτους έναντι των δικαιωμάτων του πολίτη.

Υπάρχουν όμως και άλλες περιφερείς περιπτώσεις που αναμένουν τη λύση τους. Αναφέρεται, για παράδειγμα, η περίπτωση ενός πολίτη, στον οποίο το δημόσιο πρέπει να επιστρέψει ποσό ενός εκατομμυρίου δραχμών ως αχρεωστήτως καταβληθέν. Ο ίδιος πολίτης χρωστά ποσό εκατό χιλιάδων δραχμών από φόρους. Πηγαίνει στο διευθυντή της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας και ζητεί να του παρακρατηθούν οι εκατό χιλιάδες που χρωστά από το ένα εκατομμύριο που του χρωστούν. Το αίτημά του όμως δε γίνεται αποδεκτό. Ο φόρος είναι αμέσως απαιτητός. Αλλά για να επιστρέψει το δημόσιο τα χρήματα που χρωστά ακολουθεί άλλες διαδικασίες, και ο δικαιούχος δεν έχει να κάνει τίποτε άλλο από το να περιμένει. Τέτοιες καταστάσεις, μια και έγινε η αρχή, θεωρείται βέβαιο ότι σταδιακά θα αρχίσουν να εξαφανίζονται.

Να σημειωθεί ότι το προσωπικό των δημοσίων οικονομικών υπηρεσιών δεν ευθύνεται για τις καταστάσεις αυτές. Εργάζεται πολλές φορές εξαντλητικά, σε χώρους που προκαλούν κατάθλιψη. Παρ' όλα αυτά εξυπηρετούν τον πολίτη, που ορισμένες φορές δεν είναι κατάλληλα ενημερωμένος, γεγονός που προκαλεί τη δυσφορία και την αγανάκτηση των άλλων πολιτών, που αναμένουν τη σειρά τους για να εξυπηρετηθούν. Δε φταίνε, λοιπόν, πάντοτε οι υπάλληλοι. Ευθύνονται τα αρμόδια υπουργεία, που "βομβαρδίζουν" τις υπηρεσίες με εγκυκλίους και άλλα διευκρινιστικά έγγραφα.

Αλλά και για τους λίγους δύστροπους υπαλλήλους αρχίζει να χτυπά ο κώδωνας του κινδύνου. Τέρμα η αδιαφορία και η κακή συμπεριφορά. Όλα δείχνουν πως ο πολίτης θα έχει το δικαίωμα να προσφύγει σε ανώτατο υπάλληλο, για να διεκδικήσει το δίκαιό του. Και για τον αδιάφορο ή τον επιδείξαντα ανάρμοστη συμπεριφορά θα υπάρχουν κυρώσεις. Με τα μέτρα αυτά δε θα υποτιμηθεί ο δημόσιος υπάλληλος. Αντίθετα, θα ανέβει στη συνείδηση του πολίτη, που σήμερα, ενώ κάνει τα καθήκοντά του, εξαιτίας ελαχίστων προκαλεί τη γενική αντίδραση. Όταν ομαλοποιηθεί η κατάσταση, ο δημόσιος υπάλληλος θα θεωρείται συνεργάτης του πολίτη και ως τέτοιος θα απολαμβάνει την εκτίμηση και το σεβασμό του.

Υπάρχει ακόμη και το θέμα της προσωποκράτησης για χρέη. Η προσωποκράτηση για χρέη από ιδιώτη σε ιδιώτη καταργήθηκε κατά την περίοδο της χούντας. Τότε, οι εκπρόσωποι των εμπορικών συλλόγων Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιώς, Γ. Αναστασόπουλος, Μ. Κατσουγιάννης και Δ. Κουμς, ζήτησαν ακρόαση από την κυβέρνηση. Έγιναν δεκτοί από τους Παπαδόπουλο, Μακαρέζο και Ανδρουτσόπουλο. Ο τελευταίος, ως υπουργός Οικονομικών, ήταν έξαλλος. Χτυπούσε το χέρι του στο τραπέζι και απειλούσε τους πάντες. Τότε ο Μιχάλης Κατσουγιάννης, ο αλησμόνητος Μίκης, απλώνει το χέρι του και πιάνει το χέρι του Ανδρουτσόπουλου στον αέρα. "Μια στιγμή, κύριε υπουργέ, του λέει. Δε βρέθηκε ακόμη άνθρωπος που θα μου χτυπήσει το χέρι, γιατί δεν έδωσα σε κανένα αυτό το δικαίωμα". Ύστερα, στράφηκε στον Παπαδόπουλο. "Δεχόμαστε την άρση της προσωποκράτησης για χρέη από ιδιώτη σε ιδιώτη", πρόσθεσε. "Ζητούμε όμως να συμβεί το ίδιο και για χρέη προς το δημόσιο". Του Ανδρουτσόπουλου του ξέφυγε κάτι σαν κραυγή. "Δεν είναι δουλοπάροικοι οι Έλληνες για να τους κλείνουμε στη φυλακή!". Ο Μ. Κουτσογιάννης επέμενε: "Γιατί στην πρώτη περίπτωση δεν είναι δουλοπάροικοι και στη δεύτερη πρέπει να είναι"; Ο Παπαδόπουλος γέλασε και δήλωσε ότι έληξε η συνεδρίαση. Το αίτημα των εκπροσώπων του εμπορίου δεν έγινε τότε δεκτό. Έπρεπε να περάσουν τριάντα περίπου χρόνια για να βρεθεί λύση και για το θέμα αυτό.

Οι παραγωγικές τάξεις, πολλές φορές, δεν αντιλαμβάνονται τη δύναμή τους. Είναι όμως γεγονός ότι όταν αγωνίζονται ενωμένες, επιτυγχάνουν τη ρύθμιση πολλών σοβαρών προβλημάτων. Έστω με κάποια καθυστέρηση.