ΜΙΑ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΟΔΥΣΣΕΙΑ.

Κι όμως, η Μεσόγειος δεν είναι μόνο μια ζώνη καταιγίδας. Παραμένει το λίκνο μερικών από τους σημαντικότερους πολιτισμούς του κόσμου. Παραμένει ένας χώρος επιμειξίας. Ένας τόπος όπου είναι ακόμα δυνατόν να ξαναανακαλύψουμε μια οικονομία της συνύπαρξης. Εάν τα γονίδιά μου, εάν τα χρωματοσώματά μου μπορούσαν να μιλήσουν, θα σας διηγιόνταν μια μεσογειακή Οδύσσεια (…). Τα γονίδιά μου θα σας έλεγαν ότι όλες αυτές οι διαδοχικές μεσογειακές ταυτότητες ενώθηκαν, συμβίωσαν αρμονικά μέσα μου και ότι στη διάρκεια αυτού του περίπλου δύο χιλιετιών η Μεσόγειος έγινε μια πατρίδα πολύ βαθιά ριζωμένη. (…) Βλέπουμε να ξαναεμφανίζεται ένα κακό, το οποίο πιστεύαμε ότι το είχαμε ξεπεράσει καθώς οικοδομούσαμε την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ναι μεν είναι αλήθεια ότι το εθνικό κράτος έπαιξε ένα γόνιμο εκπολιτιστικό ρόλο στην ιστορία της Ευρώπης, ωστόσο έφερε μέσα του, συχνά ανομολόγητη, τη δυνατότητα της εθνοκάθαρσης. (…) Σήμερα, στην πρώην Γιουγκοσλαβία, στην Ευρώπη, στη Μεσόγειο, όλες οι συγκρούσεις παίρνουν τη φρικτή μορφή των εθνικών και θρησκευτικών φυλετικών διακρίσεων. Το μόνο φάρμακο στις στενές αντιλήψεις περί της εθνικότητας και έθνους είναι η αρχή της συνεργασίας. Η μοίρα της Ευρώπης παίζεται ανάμεσα στη συνεργασία ή στη βαρβαρότητα. Και δεν είναι μόνο η μοίρα της Ευρώπης, είναι και αυτή της Μεσογείου. Μεσόγειος! Έννοια πολύ προφανής για να μην είναι μυστηριώδης! Θάλασσα που κλείνει μέσα της τόση ποικιλομορφία και τόση ενότητα! Θάλασσα των ακραίων γονιμοτήτων και των ακραίων ξηρασιών. Θάλασσα που το κέντρο της σχηματίζεται από την περιφέρειά της!

Θάλασσα ταυτόχρονα του μέτρου και της υπερβολής. Λίκνο όλων των πολιτισμών του ανοίγματος και των ανταλλαγών. Μήτρα του πιο ιερού πνεύματος και του πιο αντίθετου πνεύματος! Μήτρα των πολυθεϊστικών και των μονοθεϊστικών θρησκειών! Μήτρα των μυστηριακών θρησκειών που υπόσχονται τη μεταθανάτια ανάσταση και της σοφίας που μας ζητά ν' αποδεχτούμε το χάος του θανάτου! Μέτρα της φιλοσοφίας, της θεοσοφίας, της γαστροσοφίας και της οινοσοφίας! Μήτρα του ορθολογισμού, της μη θρησκευτικής σκέψης και του ανθρωπιστικού πολιτισμού! Μήτρα της αναγέννησης και του νεωτερισμού του ευρωπαϊκού πνεύματος! Θάλασσα της επικοινωνίας των ιδεών και της σύγκλισης των γνώσεων, που κατάφερε να διοχετεύσει τον Αριστοτέλη από τη Βαγδάτη στο Φεζ, πριν να τον φέρει στη Σορβόνη του Παρισιού! Θάλασσα των τριών ηπείρων, των γόνιμων συναντήσεων και των τραγικών ρήξεων ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση, στο Νότο και στο Βορρά! Θάλασσα που υπήρξε ο κόσμος και που παραμένει για μας, τους Μεσογειακούς, ο κόσμος μας! (…)