του Άκη Φωτόπουλου

Όταν οι ειδήσεις δεν ενημερώνουν αλλά ψυχαγωγούν

Γιατί η είδηση έχασε τον ουσιαστικό στόχο της που είναι η ενημέρωση και κατέληξε να ψυχαγωγεί τους θεατές; Την απάντηση μπορεί να την αναζητήσει κάποιος μελετώντας την τηλεόραση ως μέσο.

Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ψυχαγωγία αποτελεί το ιδεολογικό πρότυπο του τηλεοπτικού λόγου, γι΄ αυτό ότι αποφασίζεται να προβληθεί πρέπει να μας ευχαριστήσει. Αν προσθέσει κάποιος τον έντονο ανταγωνισμό που έχει επικρατήσει μεταξύ των καναλιών, τότε αντιλαμβάνεται γιατί τα δελτία ειδήσεων, ως εμπορικά προϊόντα αναγκάστηκαν να υποταχθούν στην ίδια λογική.

Στην Ελλάδα γίνεται πλέον λόγος για το φαινόμενο της "ειδησεομανίας" των πολιτών της, πράγμα που έρχεται σε αντίφαση με τα αποτελέσματα ερευνών που βλέπουν κάθε τόσο το φως της δημοσιότητας, τα οποία δείχνουν ότι η κοινή γνώμη αμφισβητεί την αξιοπιστία της τηλεοπτικής ενημέρωσης. Μεγάλο ποσοστό ερωτηθέντων τονίζει ότι τα ΜΜΕ δεν σέβονται τη νοημοσύνη των πολιτών, έχουν διαβρωθεί από οικονομικά συμφέροντα, εκμεταλλεύονται την οδύνη του κόσμου, παραπλανούν την κοινή γνώμη, δεν λένε την αλήθεια και δεν σέβονται την ελληνική γλώσσα.

Πάρα την γκρίνια, όμως, το μεγαλύτερο ποσοστό του ελληνικού τηλεοπτικού κοινού στήνεται μπροστά στην τηλεόραση και παρακολουθεί ανελλιπώς κάθε βράδυ το δελτίο ειδήσεων. Πώς εξηγείται; Σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες, τα βραδινά δελτία ειδήσεων προβάλλονται στη ζώνη προγράμματος με την υψηλότερη θεαματικότητα. Οι περισσότεροι τηλεθεατές εκείνη την ώρα έχουν ανοιχτούς τους δέκτες τους κι από την άλλη είναι πολύ δύσκολο κάποιος τηλεθεατής να μην ενημερωθεί. Είτε θα τον πιάσουν με το μεσημεριανό, απογευματινό ή νυχτερινό δελτίο είτε με κάποιο από τα έκτακτα.

Εμείς θα τολμήσουμε να κάνουμε μια πιο πονηρή σκέψη. Με τα περισσότερα αμιγώς ψυχαγωγικά προγράμματα (σίριαλ, φιλμ κτλ.) το κοινό έχει επίγνωση ότι αυτό που βλέπει ανήκει στο χώρο της μυθοπλασίας. Αν, λοιπόν, έχει κατανοήσει ότι τα δελτία επιδιώκουν να του τραβήξουν την προσοχή με εντυπωσιακές ειδήσεις, παρουσιασμένες με δραματουργικό τρόπο, γιατί να μη χαλαρώσει και να απολαύσει το θέαμα, αδιαφορώντας για το αν ενημερώνεται με τον πιο σωστό τρόπο;

Γεγονός είναι, πάντως, ότι η τηλεοπτική πραγματικότητα τείνει να γίνει στο μυαλό των Ελλήνων πραγματικότητα, πράγμα επικίνδυνο, διότι η κοινωνία μας δεν είναι τόσο βίαιη όσο παρουσιάζεται από τα δελτία ειδήσεων. Αυτό -σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς- μπορεί να δημιουργήσει στο μέλλον ανασφαλείς πολίτες, οι οποίοι θα δυσκολεύονται να λειτουργήσουν στο πλαίσιο ενός δημοκρατικού πολιτεύματος.