ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΧΑΡΙΣ ΑΛΕΞΙΟΥ (POLYGRAM) ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ - ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΣ

Έχει ο καιρός γυρίσματα

Οι δύο καταξιωμένοι συνθέτες εμφανίζονται στη δισκογραφία με διαφορετικές δουλειές, που συνομιλούν με τα μονοπάτια του χρόνου

Έχουν γραφεί πολλά για τη σχέση του καλλιτέχνη με την εποχή του. Πόσο επηρεάζεται απ' αυτήν και πόσο ο ίδιος ως ευαισθητοποιημένο άτομο, διαθέτοντας την ικανότητα να αφουγκράζεται τα μηνύματα του καιρού του, μπορεί να τα εκφράζει μέσα από το έργο του, αλλά συχνά να πρωτοτυπεί, να ξαφνιάζει και γιατί όχι να προκαλεί.

Ερωτήματα, που προκύπτουν ξανά μέσα από το πέρασμα του χρόνου, καθώς κάθε φορά επαναπροσδιορίζουμε τη σχέση μας με τα αιτήματα της εποχής. Έτσι, αυτό που κάποτε θεωρούνταν καινοτομία, σήμερα το αποκαλούμε "ντεμοντέ" και, για να μιλήσουμε με τους νόμους της αγοράς, λέμε πως "δεν πουλάει", ακόμη κι αν στην εποχή του χαρακτηρίστηκε αριστούργημα, αφού ζούμε σε μια κοινωνία που ευνοεί τη λήθη.

"Fast forward" και "Rewind"

Όμως, μέσα σ' αυτή την κοινωνία του "fast forward", όπου συνεχώς αναζητούμε το καινούριο και το διαφορετικό, είναι δύσκολο να παράγουμε πολλά "αριστουργήματα". Γι' αυτό, τον τελευταίο καιρό, ολοένα και περισσότερο ανθεί το φαινόμενο της ανακύκλωσης σ' όλους τους χώρους της Τέχνης, συμπεριλαμβανομένου και αυτού της μουσικής.

Πολλοί δημιουργοί ανανεώνουν τη σχέση τους με το κοινό, βρίσκοντας ένα καλύτερο περιτύλιγμα στο ήδη αναγνωρισμένο έργο τους, που όμως είναι συνδεμένο με βιώματα απ' το παρελθόν. Στο εξωτερικό έχουν γίνει πολλές τέτοιες απόπειρες από τους δημιουργούς να αποδώσουν κάτω από διαφορετικό πρίσμα τη δουλειά τους. Άλλοι καλλιτέχνες επιδόθηκαν, πολλές φορές με επιτυχία σε διασκευές. Αμέτρητα είναι τα τραγούδια που έκαναν μια δεύτερη καριέρα.

Στην Ελλάδα το φαινόμενο παρουσιάστηκε σποραδικά, είτε με την αναβίωση του ελαφρού και πολύ περισσότερο του ρεμπέτικου τραγουδιού αλλά και του δημοτικού, παραδοσιακού, που τον τελευταίο καιρό γνωρίζει μια πρωτοφανή άνθηση. Τέτοια δείγματα δεν είχαμε στο έντεχνο τραγούδι, μέχρι στιγμής τουλάχιστο.

Η κυκλοφορία όμως δύο δίσκων, που ανήκουν στην κατηγορία αυτή, δίνει την αφορμή να γίνει μια πρώτη προσέγγιση στους λόγους τέτοιου είδους επιλογών.

Ο ένας κυκλοφορεί σε μια λιτή και ενδιαφέρουσα από αισθητικής άποψης κασετίνα, που παραπέμπει σε εξώφυλλα της Jazz και έχει τον τίτλο "Αλέξια - Μίκης Θεοδωράκης". Ο άλλος τιτλοφορείται "Αργοναύτες" είναι του Ηλία Ανδριόπουλου με προσεγμένο εξώφυλλο και πλήρες ένθετο, που αφορά τα 10 τραγούδια και τις δύο μελωδίες του.

Τι κοινό έχουν οι δύο δουλειές;

Αρχικά θα απαντούσαμε ότι είναι εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους.

Στην πρώτη έχει γίνει μια παράδοξη συνεργασία. Ο μεγάλος Έλληνας συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης συνεργάζεται με τη μέχρι πρότινος, ποπ ερμηνεύτρια Αλέξια. Έτσι προκύπτει ένα διπλό CD με πολλά από τα γνωστά τραγούδια του συνθέτη ιδωμένα με μια εντελώς διαφορετική ματιά. Αποκομμένα τελείως από το χωροχρονικό τους πλαίσιο, το οποίο ενδεχομένως να προκαλούσε μια ιδιαίτερη συναισθηματική φόρτιση σ' όσους βίωσαν τα τραγούδια του την εποχή που γράφτηκαν και λίγο αργότερα κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης. Έτσι, όταν ένας ακροατής, που έχει μεγαλώσει με τη μουσική του Θεοδωράκη και τις δονήσεις που αυτή του προκαλούσε, ακούσει ξαφνικά την "Άρνηση" (Στο Περιγιάλι) υπό τους ήχους κυμάτων που σκάνε στην ακρογιαλιά σε συνδυασμό με την ερμηνεία Αλέξιας - Μίλβας είναι σχεδόν σίγουρο ότι πολύ δύσκολα θα το ανεχτεί. Αυτή βέβαια είναι μια συναισθηματική αντίδραση.

Αν η προσέγγιση γίνει έξω από το πρίσμα του χρόνου και του συναισθήματος, διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για εξαιρετικές συνθέσεις του μεγάλου δημιουργού. Η επιλογή των 27 τραγουδιών, εκ των οποίων τα δύο ερμηνεύονται από τον ίδιο το συνθέτη μαζί με την Αλέξια, έγινε πολύ προσεκτικά και με διάθεση να παρουσιαστούν ακούσματα, που δεν παραπέμπουν άμεσα στο πολιτικό τραγούδι, αν κι αυτό είναι δύσκολο για ένα συνθέτη που είναι ταυτισμένος στη συνείδηση του κοινού μ' αυτό. Η ερμηνεύτρια διαθέτει τα φωνητικά προσόντα, για να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις των τραγουδιών, αν και συχνά επιδίδεται σε στιλιστικές υπερβολές. Επιπλέον σε πολλά απ' αυτά η ενορχηστρωτική προσέγγιση γίνεται με άποψη, ενώ συμμετέχουν εξαιρετικοί μουσικοί.

Απ' την άλλη μεριά ο δίσκος του Ηλία Ανδριόπουλου έρχεται να μας υπενθυμίσει πως όσα χρόνια κι αν πέρασαν από τότε που έγραψε τον κύκλο του Σεφέρη, αλλά και άλλα μεταγενέστερα τραγούδια, ελάχιστα πράγματα άλλαξαν. Καλές βέβαια οι ερμηνείες του Μητσιά και της Βενετσάνου, όπως και η απαγγελία του Γιάννη Φέρτη. Όμως όλα ακούγονται σαν να μας είναι γνωστά, σαν να μην πέρασε ο χρόνος, σαν να μην άλλαξαν οι εποχές. Κι εδώ εύλογα θα προκύψει η αντίρρηση: μα ο συνθέτης είναι συνεπής στην πορεία του. Μένει σταθερός σ΄ αυτό που κάνει. Αυτό όμως είναι το ζητούμενο; Η επανάληψη; Τότε πού βρίσκεται η εξέλιξη, το νέο, το καινούργιο, το φρέσκο;

* Στην πρώτη περίπτωση έχουμε ένα υλικό, που προέρχεται από το παρελθόν και υπάγεται σε μια προσπάθεια επαναπροσέγγισης, μέσα από μια διαφορετική οπτική γωνία. Παράλληλα επιχειρείται κι ένα άνοιγμα στους νεότερους ακροατές, που δε γνωρίζουν αυτά τα τραγούδια, αφού τα περισσότερα έχουν καταργηθεί απ' τα play list του ραδιοφώνου και δεν ακούγονται παρά μόνο σε επετείους του Πολυτεχνείου.

* Στη δεύτερη περίπτωση, ο Ανδριόπουλος παρουσιάζει, ως επί το πλείστον, καινούργια τραγούδια, που όμως κουβαλούν τον απόηχο της δεκαετίας του '70 και δύσκολα μπορούμε να τα εντάξουμε στο παρόν.

Το ερώτημα βέβαια που επανέρχεται διαρκώς είναι τι νόημα έχουν όλα αυτά έξω από το κοινωνικό, πολιτικό, ιδεολογικό πλαίσιο, που προσδιορίζει την αξία και φορτίζει την ερμηνεία των τραγουδιών, όταν μάλιστα απουσιάζουν και οι σαφείς προθέσεις.

Μάγδα Δημάκη

- "ΑΛΕΞΙΑ - ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ" (BMG)

- ΗΛΙΑ ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΥ "ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ" (ΛΥΡΑ)