Ο απολογισμός του Ντε Κλερκ

Η ιστορία βλέπει συνήθως με συμπάθεια τους μεταβατικούς ηγέτες. Στην περίπτωση της Νοτίου Αφρικής, το μελάνι του ιστορικού, που κατέγραψε τη μετάβαση από την εποχή των φυλετικών διακρίσεων στην πολυφυλετική δημοκρατία, δεν έχει ακόμη στεγνώσει. Ωστόσο ο Φρεντερίκ Ντε Κλερκ διεκδικεί τον ιστορικό του ρόλο ως ο πρόεδρος του καθεστώτος του απάρτχαϊντ, ο οποίος συνέβαλε στην ομαλή κατάργησή του. Πριν από ενάμιση χρόνο δήλωσε ότι εγκαταλείπει την ενεργό πολιτική για να αφιερωθεί στη συγγραφή βιβλίου με θέμα τα ταραγμένα χρόνια στην πατρίδα του. Τελικώς, αυτό έλαβε τη μορφή αυτοβιογραφίας, με τίτλο "Το τελευταίο ταξίδι, μια νέα αρχή".

Μιλώντας στη βρετανική εφημερίδα "Γκάρντιαν", εν είδει απολογισμού, ο Ντε Κλερκ αφήνει να εννοηθεί ότι έχει ήσυχη τη συνείδησή του όσον αφορά το ρόλο που διαδραμάτισε στη διαδικασία της αλλαγής. "Όταν παραδώσαμε την εξουσία, το 1994, δεν υπήρχε ούτε ένα νομοθέτημα, που να ευνοούσε τις φυλετικές διακρίσεις", δηλώνει περήφανα. Υποστηρίζει μάλιστα ότι στο Εθνικό Κόμμα, στο οποίο ανήκε από νεαρή ηλικία, επικρατούσε την εποχή που ανέλαβε την εξουσία, το 1989, η άποψη "μια ενωμένης Νότιας Αφρικής, μιας ιθαγένειας, μιας ψήφου". Στη διάρκεια της προεδρίας του οι συνθήκες για την εγκατάλειψη του απάρτχαϊντ ωρίμασαν, ο Νέλσον Μαντέλα βγήκε από τη φυλακή και οι δυο τους μοιράστηκαν το Νόμπελ Ειρήνης, το 1993.

"Έπρεπε να αρπάξουμε την ευκαιρία", λέει τώρα ο Ντε Κλερκ.

Και έτσι έγινε, με αποτέλεσμα η διεθνής κοινή γνώμη να εκτιμήσει την προσπάθειά του. Δε συνέβη όμως το ίδιο και με την Επιτροπή για την Αλήθεια και τη Συμφιλίωση, η οποία ανέλαβε αργότερα να ερευνήσει τα έργα και τις ημέρες του καθεστώτος των διακρίσεων. Τον περασμένο Οκτώβριο, η επιτροπή κατηγόρησε τον Ντε Κλερκ ότι -ως μέλος της τότε κυβέρνησης- συγκάλυψε δύο, οργανωμένες από τον κρατικό μηχανισμό, βομβιστικές επιθέσεις στο αρχηγείο των εργατικών συνδικάτων, το 1987, και στο Νοτιοαφρικανικό Συμβούλιο Εκκλησιών, το 1988.

Ο ίδιος απαντά ότι δε γνώριζε τίποτε για τις επιθέσεις. "Μου το είχαν αποκρύψει, όπως το είχαν αποκρύψει και από άλλους πολιτικούς ηγέτες", υποστηρίζει ο πρώην πρόεδρος, ο οποίος χρημάτισε για λίγο αντιπρόεδρος της πρώτης -υπό τον Μαντέλα- πολυφυλετικής κυβέρνησης της χώρας. "Δε ζηλεύω τον Νέλσον Μαντέλα. Αναγνωρίζω ότι είναι μεγάλος άνθρωπος. Αλλά, μιλώντας από θρησκευτικής απόψεως, δε νομίζω ότι οποιοδήποτε ανθρώπινο ον μπορεί να αγιοποιηθεί μέχρι του σημείου ώστε να μη θεωρείται ότι κάνει λάθη", δηλώνει ο Ντε Κλερκ.