ΠΩΣ ΚΙΝΗΘΗΚΑΝ ΤΑ ΔΙΕΘΝΗ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ ΤΟ 1998

Σκοτσέζικο ντους στις χρηματαγορές

Bungee jumping θύμιζε η χρονιά που πέρασε για τα παγκόσμια χρηματιστήρια- Καθώς τα περισσότερα από αυτά είχαν τα "σκαμπανεβάσματά τους, την αποχαιρέτησαν με ανάμεικτα συναισθήματα

"Τι έτος και αυτό το 1998 για τα παγκόσμια χρηματιστήρια". Είναι μια φράση που τον τελευταίο καιρό βρίσκεται στα χείλη χρηματιστών, αναλυτών και γενικότερα ειδημόνων επί των οικονομικών που κάπως έπρεπε να χαρακτηρίσουν τη χρονιά η οποία έφυγε.

Το 1998 δεν έμοιαζε τόσο με το γνωστό τρενάκι στο λούνα παρκ, όπως θα έσπευδε κάποιος να πει, περισσότερο μάλλον θύμιζε bungee jumping. Οι μετοχές σημείωσαν νέα ρεκόρ προς τα πάνω, στις αρχές κυρίως του έτους, δεν μπόρεσαν όμως να αψηφήσουν τη βαρύτητα για πολύ. Τον Ιούλιο γκρεμίστηκαν με τέτοια ένταση που μέχρι κάποια στιγμή φαινόταν πως δε θα υπάρξει επιστροφή. Και ενώ η μία οικονομία μετά την άλλη έμπαιναν σε περίοδο ύφεσης, οι οιωνοί για τις τιμές των μετοχών δεν ήταν και πολύ καλοί.

Οικονομικά σύννεφα

Η οικονομική κατάσταση της Ιαπωνίας πήγε από το κακό στο χειρότερο τη χρονιά που πέρασε. Η καταπονημένη της οικονομία αποδυναμώθηκε από την κλιμακούμενη ύφεση, ενώ το ήδη προβληματικό της τραπεζικό σύστημα παρέπαιε στο χείλος της καταστροφής.

Οι υπόλοιπες οικονομίες της Νοτιανατολικής Ασίας δεν τα κατάφεραν καλύτερα, καθώς η οικονομική κρίση εξαπλώθηκε σαν μεταδοτική ασθένεια σε όλη την περιοχή.

Ήταν όμως η κατάρρευση της ρωσικής οικονομίας που στην πραγματικότητα άναψε το φυτίλι. Στην κρίση δε συνέβαλε μόνο η κακή οικονομική κατάσταση, που ήταν μικρή συγκρινόμενη με αυτή άλλων παγκόσμιων οικονομιών. Αυτό που χειροτέρεψε τα πράγματα ήταν η ανησυχία πως τα πολιτικά προβλήματα της χώρας είχαν αρχίσει να βγαίνουν εκτός ελέγχου. Η επενδυτική πίστη κλονίστηκε. Η οικονομική κρίση εξαπλώθηκε και στη Λατινική Αμερική, οι φόβοι για μια παγκόσμια ύφεση μεγάλωναν, ενώ οι τιμές των μετοχών βυθίζονταν ακόμα περισσότερο.

Τότε έκανε την εμφάνισή του και η Long Term Capital Management, το γνωστό αμερικανικό hedge fund, που έχασε ένα τεράστιο ποσό χρημάτων, βάζοντας ανεπιτυχή στοιχήματα στις κεφαλαιαγορές. Το φθινόπωρο, ο κόσμος φαινόταν πραγματικά να βρίσκεται στο χείλος της οικονομικής καταστροφής. Και ενώ τα χρηματιστήρια είχαν βυθιστεί στο μαύρο σκοτάδι, κάτι απίστευτο συνέβη. Οι μετοχές άρχισαν να ανακάμπτουν.

Η μεγάλη ανάκαμψη

Προς το τέλος του έτους οι αγορές σε Μεγάλη Βρετανία και Ηνωμένες Πολιτείες θυμήθηκαν τις παλιές καλές στιγμές τους. Ο Justin Urquhart-Stewart, ειδικός επί των μετοχών στην Barclays Stochbrokers, πιστεύει ότι οι παγκόσμιες κεφαλαιαγορές υπήρξαν μάρτυρες μιας τιτάνιας μάχης ανάμεσα στους καταστροφολόγους και στους επενδυτές που επέλεξαν να δουν τη φωτεινή πλευρά της ζωής. "Ήταν μια χρονιά κατά τη διάρκεια της οποίας παραπαίαμε μεταξύ των δυνάμεων του κακού και του καλού. Οι δυνάμεις του κακού υποστήριζαν ότι το 70% του κόσμου, από γεωγραφικής άποψης, ήταν σε ύφεση" σημειώνει σχετικά ο Urquhart-Stewart. Παρά ταύτα οι αισιόδοξοι ήταν εκείνοι οι οποίοι νίκησαν τελικά.

Οι μειώσεις των επιτοκίων σε ΗΠΑ και Μεγάλη Βρετανία, αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης βοήθησαν να κατευνασθούν τα νεύρα και να δρομολογηθεί η πολυπόθητη οικονομική ανάπτυξη. Εν τω μεταξύ, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κινήθηκε προς την ενίσχυση των προβληματικών οικονομιών, όπως αυτή της Βραζιλίας, προμηθεύοντάς τις με επιπρόσθετα οικονομικά στηρίγματα, ενώ οι πολιτικοί ηγέτες ανέλαβαν δράσεις για τη βελτίωση των κανονισμών λειτουργίας στις κεφαλαιαγορές.

Την ίδια στιγμή το κύμα των συγχωνεύσεων ενίσχυσε τις τιμές των μετοχών στο δεύτερο μισό του έτους.

Με την ανάπτυξη των κερδών να θεωρείται σπάνια ευλογία και τις τιμές στατικές, αν όχι πτωτικές, οι επιχειρήσεις το 1998 κόλλησαν και την ασθένεια της συγχώνευσης. Άλλωστε διέπονταν όλες από την επιθυμία να δώσουν ώθηση στα κέρδη τους, μειώνοντας ταυτόχρονα το κόστος.

Όσοι επενδυτές φέρθηκαν ωσάν στρουθοκάμηλοι και κράτησαν τα κεφάλια τους μέσα στην άμμο τη στιγμή που τα χρηματιστήρια περιστρέφονταν με φρενήρεις ρυθμούς γύρω τους, πρέπει ακόμα να αναρωτιούνται γιατί όλη αυτή η φασαρία. Οι δε κάτοχοι μετοχών που διατήρησαν την πίστη τους στις βρετανικές και αμερικανικές μετοχές τελικά ανταμείφθηκαν.

Χρυσό έτος;

Μέχρι και τα Χριστούγεννα, ο δείκτης FTSE 100 είχε κερδίσει 13% σε ετήσια βάση, ενώ ο Dow Jones πρόσθεσε στα κέρδη του ένα υγιές 17%. Ο γερμανικός DAX αυξήθηκε κατά 15%, ενώ ο CAC 40 του Παρισιού κέρδισε περί το 28%. Σε γενικές γραμμές, με άλλα λόγια, ήταν μια ακόμα χρυσή χρονιά για τους επενδυτές. Παρά ταύτα οι παραπάνω αυξήσεις δεν ήταν στο σύνολό τους καλές ειδήσεις. Οι απότομες άνοδοι στις αξίες των μεγαλύτερων βρετανικών επιχειρήσεων δε σημειώθηκαν και στις μικρές μετοχές. Ο βρετανικός δείκτης μετοχών για τις μικρότερες εταιρείες έπεσε κατά 12%. Αβέβαιοι επενδυτές, παρασυρμένοι από τους ανέμους που έπνεαν στην παγκόσμια οικονομία, επέλεξαν τις σίγουρες και τις γνωστές μετοχές, προτιμώντας να μην πάρουν ρίσκο με λιγότερο αναπτυγμένες εταιρείες. "Ήταν μια χρονιά που ήταν σωστό να υιοθετήσει κανείς μια αμυντική στρατηγική και να εμπιστευθεί τους μπροστάρηδες. Το 1998 δεν ήταν η κατάλληλη περίοδος για ξεκινήματα" υποστηρίζει ο Jeremy Batstone της NatWest Stockbrokers.

Πάντως, πολλές ήταν και οι καλές μετοχές που κινήθηκαν καθοδικά, με την εξαίρεση της Μεγάλης Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο βραζιλιάνικος δείκτης Bovespa παραμένει ακόμα μειωμένος κατά 40% σε σχέση με τα υψηλά επίπεδα του Απριλίου, ενώ ο ιαπωνικός Nikkei βρίσκεται περίπου 20% χαμηλότερα από ότι το Μάρτιο.

Οι αμφιβολίες και οι αβεβαιότητες παραμένουν. "Το οικονομικό περιβάλλον είναι λίγο δύσκολο να διαγνωσθεί στην παρούσα φάση. Ξεκινήσαμε το 1998 σχετικά θετικά, με καλή παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, το ολοκληρώσαμε όμως με διαμορφωμένη μια πολύ αναιμική οικονομική άποψη, αλλά και με την πραγματική απειλή του πληθωρισμού πάνω από τα κεφάλια μας" καταλήγει ο Batstone.