Ανασχηματίζοντας

ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΣΥΝΤΑΚΤΗ Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

Η ελληνική δημόσια διοίκηση δεν διαθέτει διαδικασίες αξιολόγησης του έργου που (δεν) παράγει.

Προφανείς αιτίες είναι η έλλειψη βούλησης από τη μεριά της προϊστάμενης πολιτικής εξουσίας και η αντίσταση όσων πρέπει να αξιολογηθούν. Φυσικά αυτό δεν ομολογείται. Αντίθετα, συχνά προβάλλεται είτε το πρόσχημα του δήθεν ασυμβίβαστου μεταξύ της αξιολόγησης και της υψηλής λειτουργηματικής αποστολής διαφόρων επαγγελμάτων είτε οι συνέπειες μίας ανεξέλεγκτης ή μεροληπτικής κρίσης. Παράλληλα, είναι πάντα υπαρκτός ένας άτυπος συμψηφισμός: αφού το κράτος δεν μπορεί να αμείψει ικανοποιητικά τους υπαλλήλους του, αυτοί δικαιούνται να αξιώνουν την αποχή του από κάθε έλεγχο της εργασίας τους.

Το αποτέλεσμα αυτής της μακρόχρονης αδράνειας είναι η επικράτηση μίας στρεβλής νοοτροπίας. Η δημόσια υπηρεσία, εφόσον ούτε αυτοαξιολογείται, ούτε δημοσιοποιεί τους δείκτες της παραγωγικότητάς της, ούτε βαθμολογείται εξωτερικά από τον πολίτη-χρήστη της, αποκτά την πεποίθηση ότι σκοπός της είναι να εξυπηρετεί κυρίως τις ανάγκες των λειτουργών της. Το όποιο έργο παράγεται παρεμπιπτόντως και πάντα με διεκπεραιωτικό τρόπο.

Η νοοτροπία αυτή φαίνεται ότι διακατέχει πλέον το ανώτατο επίπεδο της πολιτικής εξουσίας. Ο πρόσφατος ανασχηματισμός είναι εύγλωττο δείγμα. Αν υποθέσουμε ότι προϋποθέτει την αξιολόγηση του κυβερνητικού έργου, το μήνυμα που εκπέμφθηκε προς τους πολίτες είναι απογοητευτικό. Ο κ. Βουλγαράκης, για παράδειγμα, αξιολογήθηκε θετικά, ώστε να παραμείνει στην κυβέρνηση παρά τους χειρισμούς στο θέμα των Πακιστανών, της απόδρασης του Ρώσου κρατούμενου και της πρόωρης δημόσιας δικαιολόγησης των υπευθύνων της Vodafone. Αν αυτό το επίπεδο απόδοσης είναι πράγματι ανεκτό, πολύ δύσκολες μέρες περιμένουν τον πολιτισμό. Αντίστροφα, η απομάκρυνση του κ. Τατούλη, με την ίδια λογική, σημαίνει ότι μάλλον στην αντίληψη του πρωθυπουργού (και μέχρι πρότινος υπουργού Πολιτισμού) υπέπεσαν δείγματα πολύ μεγαλύτερης ανεπάρκειας του συγκεκριμένου υφυπουργού. Αξίζει να τα πληροφορηθούμε. Αν εξετάσουμε και τις υπόλοιπες παραμονές και απομακρύνσεις, είναι σίγουρο ότι θα καταλήξουμε σε παρόμοιες εκτιμήσεις. Το συμπέρασμα είναι ότι ο ανασχηματισμός ελάχιστα βασίστηκε στην αξιολόγηση του έργου των υπουργών. Εξυπηρετεί άλλες σκοπιμότητες και στοχεύει ελάχιστα στην αποδοτικότητα της κυβερνητικής δουλειάς.

Ίσως γι' αυτό το λόγο η δημόσια εικόνα του όλου διαβήματος στάθηκε στις φράσεις "συγκινημένος ή πικραμένος που φεύγω" - "χαρούμενος και τετιμημένος που επιλέχθηκα". Είναι το λιγότερο περίεργο να δίνει κανείς τόση βαρύτητα στα συναισθήματα που του προκαλεί η έναρξη ή το τέλος μίας εργασίας, η οποία, μάλιστα, από τη φύση της έχει ημερομηνία λήξης. Εξηγείται μόνο αν γνωρίζει ότι για την επιλογή ή την απομάκρυνσή του πολύ λίγο επηρεάζει η απόδοσή του. Ευτυχώς, το πολίτευμά μας έχει προνοήσει. Μπορεί να μην επιβάλλει διαδικασίες αξιολόγησης της δημόσιας διοίκησης, προβλέπει, όμως, την άμεση αξιολόγηση της πολιτικής ηγεσίας από όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες. Κι αυτοί συνήθως κρίνουν το έργο που παράχθηκε και όχι την ικανότητα ισορροπιών ή την ειλικρίνεια των συναισθημάτων.