Εφημερίδα "Μακεδονία"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Κλήθηκα πολλές φορές από τηλεοπτικές εκπομπές που μου έθεσαν με την ιδιότητα του κοινωνικού επιστήμονα το αμείλικτο ερώτημα που τα τελευταία χρόνια και εγώ προσωπικά έχω θέσει στον εαυτό μου, όπως φαντάζομαι και όλοι εσείς οι αναγνώστες και αναγνώστριές μου: Τελικά πού πάμε με όλα αυτά τα φαινόμενα βίας και αντικοινωνικής συμπεριφοράς στην Ελλάδα του 21ου αιώνα;

Στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, που εξελίχθηκε ραγδαία από αγροτική σε αστικοβιομηχανική, ταιριάζουν τρεις αιτιολογικές διαστάσεις, συγκεκριμένα η διάσταση της σύγκρουσης αξιών, η διάσταση της κοινωνικής αποδιοργάνωσης, η διάσταση της επαναστατικής αύξησης των προσδοκιών.

Στα σχολεία, στο σπίτι, στη γειτονιά, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα παιδιά μας διδάσκονται μια σειρά αξιών που στην ολότητά τους χρησιμεύουν ως πλαίσια αναφοράς για κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά. Λέμε, π.χ., τα αγαθά με κόπο τα αποκτάς ή, πάλι, η αλήθεια στο τέλος πάντα θριαμβεύει και τελικά το πολύ γνωστό στην κοινή γνώμη, τον πλούτο πολλοί μίσησαν, τη δόξα κανείς, και άλλα παρόμοια. Με το πέρασμα του χρόνου, καθώς το παιδί ωριμάζει, αρχίζει να συνειδητοποιεί στην πραγματικότητα ότι πολλά από αυτά που του διδάσκουμε είναι μισές αλήθειες και ότι στην ουσία αυτοί που πετυχαίνουν είναι αυτοί που κατορθώνουν να πατήσουν σε πτώματα ή να κλέψουν με εύσχημο τρόπο ή ακόμη ότι η καπατσοσύνη είναι υπέρτερη αξία για επιτυχία απ' ό,τι η τιμιότητα. Τα παιδιά βρίσκονται σε κατάσταση ψυχοσυναισθηματικής σύγχυσης και, επηρεασμένα από τα αλληλοσυγκρουόμενα μηνύματα που εμείς τους στέλνουμε ως ώριμοι και ως κοινωνία συχνά, αντιδρούν με ολική απάρνηση όλων των αξιών που τους διδάσκουμε, δηλαδή με την αντικοινωνική τους συμπεριφορά καταστρέφουν τα ψευδεπίγραφα είδωλα, χωρίς βέβαια να μπορούν να βάλουν άλλα στη θέση τους, καθώς δεν τους διδάξαμε τα σχετικά.

Εντατικές ήταν στο παρελθόν και συνεχίζουν να είναι οι έρευνες που στοχεύουν στην εδραίωση αιτιολογικής σχέσης μεταξύ της αντικοινωνικής συμπεριφοράς και της ψυχοπαθολογίας του ατόμου. Σίγουρα υπάρχουν άτομα που εξωτερικεύουν τις υποκειμενικές τους καταστάσεις στρες, τις αναστολές και τα αρνητικά τους βιώματα, ξεσπώντας με έντονη αντικοινωνική συμπεριφορά καταστροφής περιουσιών ή επίθεσης κατά συνανθρώπων τους. Ταυτόχρονα όμως άλλα άτομα, με επίσης έντονα αρνητικά βιώματα, αναστολές και υπέρμετρο στρες δεν εξωτερικεύουν τις υποκειμενικές ψυχοπαθολογικές τους καταστάσεις ξεσπώντας προς τον έξω κόσμο, αλλά φθείρονται στρέφοντας την επιθετικότητά τους προς τον ίδιο τους τον εαυτό. Εξετάζοντας άτομα που συνελήφθησαν για αντικοινωνική συμπεριφορά οι επιστήμονες της συμπεριφοράς καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η προσωπική κατάσταση ψυχοπαθολογίας δεν παρουσιάζεται σε τόσο σημαντικό στατιστικό ποσοστό που να τεκμηριώνει επιστημονικά την αλληλουχία της σχέσης ψυχοπαθολογία - αντικοινωνική συμπεριφορά.

Η καθημερινή αλήθεια είναι συντριπτική όταν αναλογίζεται κανείς ότι τις τελευταίες δεκαετίες αυξήθηκαν τα πλημμελήματα και τα κακουργήματα σε όλες τις εκφάνσεις της αντικοινωνικής συμπεριφοράς από κλοπές και ένοπλες ληστείες, σε φόνους, κατοχή και εμπορία ναρκωτικών, διακίνηση και εκμετάλλευση γυναικών, πλαστογραφίες και υπεξαιρέσεις, κυκλοφορία πλαστών νομισμάτων. Στο στάδιο της πρόληψης η συστηματική δουλειά πρέπει να αρχίσει από το σχολείο και το σπίτι. Ο ιδεολογικός διαποτισμός των νέων μας σε μισές αλήθειες φέρνει αρνητικά αποτελέσματα, γι' αυτό πρέπει να τον αποφεύγουμε. Οι συχνές αναφορές σε λάθη του παρελθόντος εξυπηρετούν ίσως κάποιες πολιτικές σκοπιμότητες εφήμερης αξίας, αλλά δεν προάγουν θετικό έργο. Είναι απαραίτητο να εξετασθεί ολόκληρη η κείμενη ποινική δικονομία και να γίνουν, όπου χρειάζονται, αναθεωρήσεις στο ποινικό δίκαιο, στο σύστημα φυλάκισης και θεραπείας των καταδικαζομένων, στο σύστημα παροχής εκπαίδευσης για την απόκτηση νέων δεξιοτήτων και γνώσεων που θα βοηθήσουν τους φυλακισμένους στην ενεργό επανένταξη στο κοινωνικό σύστημα μετά την αποφυλάκισή τους.