Μυστικός πράκτωρ Θου-Βου

Κείμενο 2 - [Στη θέση του άλλου]

Τελικά είναι μάλλον βέβαιο πως τις παρακολουθήσεις τις έκανε ο μυστικός πράκτωρ Θ-Β, που αυτές τις μέρες είναι στο νοσοκομείο - οι γιατροί είπαν πως δεν έχει κινητικά προβλήματα. Αλήθεια, έχεις ποτέ σκεφτεί πώς θα ήταν η ζωή σου, αν δεν μπορούσες να δεις ή να ακούσεις, αν κυκλοφορούσες με αναπηρικό αμαξίδιο ή αν είχες μεγάλη δυσκολία να μάθεις ανάγνωση και γραφή; Μα είναι δυνατόν να έχει πρόβλημα κίνησης ένας Θανάσης Βέγγος;

Βάλε τα χέρια σου πάνω στα αυτιά σου, πίεσε τα δυνατά με τις παλάμες και ζήτησε από ένα φίλο να σου μιλήσει ήσυχα, σε ήρεμο και φυσιολογικό τόνο. Μέσα σ' ένα κωμικό κράτος -καλέ μου άνθρωπε- είναι λογικό οι ανακρίσεις να καταλήξουν στον Θανάση (ποιος Θανάσης;) και να λεχθεί επισήμως πως κρύβει το πρωτότυπο λογισμικό κάτω απ' το μαξιλάρι του. Προσπάθησε να διαβάσεις τα χείλη του και στη συνέχεια επανάλαβε αυτά που σου είπε. (Σε τι άλλο συμπέρασμα θα μπορούσε να καταλήξει ο -επίσης φαλακρός- Βουλγαράκης;) Σε μια δεύτερη προσπάθεια, ξεκίνα μαζί του ένα διάλογο πάνω σε ένα συνηθισμένο θέμα.

Εν πάση περιπτώσει, το σοβαρότερο γεγονός των ημερών δεν είναι οι παρακολουθήσεις αλλά η ασθένεια του Βέγγου, ενός ηθοποιού που όχι μόνο ενσάρκωσε το δαιμόνιο και τη φαιδρότητα της φυλής, αλλά είναι και άνθρωπος έξοχου ήθους.

Σε λίγα λεπτά, θ' αρχίσεις να καταλαβαίνεις τι σημαίνει να έχεις πρόβλημα ακοής κι αν δεν ασκηθείς στη χειλεανάγνωση, δε θα καταφέρεις να μάθεις αυτά που χρειάζεσαι διαβάζοντας τα χείλη του.

Ήθος: μια λέξη που την έχουμε ξεφτιλίσει, αλλά που στον Βέγγο μπορεί κατ' εξαίρεσιν να χρησιμοποιηθεί. Πολλοί από εμάς δυσκολεύονται να μπουν στη θέση του άλλου, να καταλάβουν τις εμπειρίες και τα προβλήματά του.

Είδατε ποτέ τον Θανάση να βγει και να παπαρολογεί σε τηλεοπτικές εκπομπές, όπως κάτι άλλοι εξόχως σοβαροί;

Κι αυτό είναι φυσιολογικό, όταν δε μας δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουμε από κοντά τις πραγματικές του δυσκολίες, τις ικανότητες και τα συναισθήματά του.

Ποτέ. Προσπάθησε να έρθεις στη θέση αυτού του παιδιού.

Τον είδατε να ακκίζεται σε συνεντεύξεις εφημερίδων;

Πώς θα ένιωθες, αν καταλάβαινες ότι οι γύρω σου σε θεωρούν μειονεκτικό και κατώτερο από αυτούς;

Να εξαργυρώνει τη δόξα του πουλώντας αριστεριλίκια - γιατί έκανε στη Μακρόνησο ο άνθρωπος, αλλά δεν έβγαλε το γεγονός στη διατίμηση, ούτε σταδιοδρόμησε πουλώντας προοδευτιλίκι, όπως πλείστοι άλλοι που αλλιώς μάλλον δεν θα υπήρχαν.

Όταν οι άλλοι σε μειώνουν συνέχεια συγκρίνοντάς σε με τους συμμαθητές σου, τα ξαδέρφια σου και τους φίλους σου;

Καταρχήν, σωστά πράττει που δεν βγαίνει σε εκπομπές, γιατί οι περισσότεροι που θα τον καλούσαν θα τον ήθελαν για Καραγκιόζη, να τους λέει με το ζόρι αστεία, για να πουλήσουν θεαματικότητα - θα τον ήθελαν για μαϊμού, να τον εκμεταλλευτούν, να κάνει ακροβατικά και τέτοια, για να χασκογελάνε οι τηλεθεατές.

Όταν σου ζητούν να φύγεις από το "σχολείο τους";

Ελάχιστοι θα τον σέβονταν.

Δε θα ένιωθες βαθιά μέσα σου την απόρριψη και τον οίκτο;

Εξάλλου, πόσοι τηλεθεατές θα δέχονταν πως ο Βέγγος είναι εξόχως σοβαρός άνθρωπος, πάρα πολύ διαβασμένος, βαθύς γνώστης του σινεμά, με απέραντα αρχεία ταινιών κινηματογράφου κι εξαιρετικά ευαίσθητος - όταν έπαιξε στην ταινία "Όλα είναι δρόμος" του Παντελή Βούλγαρη, της οποίας είχα την τιμή να κάνω το σενάριο, έπρεπε να υποδυθεί έναν θηροφύλακα που σκότωνε έναν λαθροκυνηγό.

Δε θα ένιωθες άραγε αδικημένος και "μη κανονικός";

Ε, ο Βέγγος αρνούνταν επί μέρες να παίξει αυτή τη σκηνή λέγοντας:

Τι κι αν έχεις -ας πούμε- πρόβλημα όρασης;

"Εγώ σ' όλη την καριέρα μου δεν έχω ποτέ -σε σενάριο- σκοτώσει άνθρωπο και θα το κάνω τώρα;".

Δε θα μπορούσες να χορέψεις και να τραγουδήσεις, να σκεφτείς και να μάθεις χιλιάδες πράγματα, να διαβάσεις και να γράψεις με το σύστημα Μπράιγ, να διηγηθείς ωραίες ιστορίες, να απολαύσεις τη φύση, να κάνεις φίλους και να δώσεις χαρά;

Ο Θανάσης, μέγας κωμικός, με τέσσερα έργα του σατιρίζει αναδρομικά το σήμερα: "Μυστικός Πράκτωρ Θ-Β, επιχείρηση Γης Μαδιάμ" (1969), "Αστυνόμος Θανάσης Παπαθανάσης" (1990), "Βοήθεια, Βέγγος Φαλακρός Πράκτωρ 000" (1967), "Βασιλιάς της γκάφας ή Δαιμόνιος Ντετέκτιβ" (1962).

Κι αν δεν ακούς, δε θα μπορούσες να τρέξεις και να παίξεις, να χαρείς τα χρώματα, να ζωγραφίσεις, να μιλάς τη νοηματική γλώσσα, να γράφεις, να κάνεις φίλους, να παίρνεις και να δίνεις χαρά;

Αλλά και όλο του το κινηματογραφικό και θεατρικό έργο είναι μια σατιρική αντανάκλαση του Έλληνα των τελευταίων δεκαετιών - δείτε: για τους κοριούς δεν είχαμε τέσσερις αντίστοιχες περιπτώσεις;

Κι αν δεν μπορείς χωρίς βοήθεια να κινηθείς, δε θα μπορούσες πάλι να χαρείς την ομορφιά της φύσης, ν' ακούσεις μουσική, να διαβάσεις και να μάθεις, να σκεφτείς και να δημιουργήσεις, να γίνεις φίλος ευχάριστος και πιστός; […]

Τόμπρας, Μαυρίκης, Γρυλλάκης και τώρα οι νέοι Κοριο-λανοί;

Σίγουρα Ναι!

Κατά βάθος η τέχνη είναι ωχρή μπροστά στην επινοητικότητα και την ηλιθιότητα της πραγματικότητας, που συνεχίζει να γίνεται όλο και πιο αδέξια κωμική, γεμάτη ατάλαντους Βέγγους - ενώ ο πραγματικός Θανάσης ασθενεί και μάλιστα ίσως εξαιτίας αυτής της πραγματικότητας.

Σταυρούλα Πολυχρονοπούλου-Ζαχαρόγιωργα, "Ένα σχολείο για όλους: το δικαίωμα στη διαφορά.

Ποιος ευαίσθητος άνθρωπος δεν θα πάθαινε εγκεφαλικό μ' αυτά που συμβαίνουν;

Ένας κόσμος γεμάτος ειδικές ανάγκες και δυνατότητες", Ανιχνεύοντας το σήμερα, προετοιμάζουμε το αύριο, ΟΕΔΒ, 2002

Ερώτηση κατανόησης Ποια χαρακτηριστικά έχουν τα άτομα στα οποία αναφέρεται η συγγραφέας και σε ποιους απευθύνει το κείμενό της;