ΓΛΩΣΣΑ

"Για μένα θα είναι πάντα Στάλινγκραντ…"

Διαβάζω και γράφω

Θέματα της γλώσσας μας

Ιστορική επέτειος. Εξήντα χρόνια συμπληρώνονται την Κυριακή από τη Μάχη του Στάλινγκραντ και οι προετοιμασίες για τους εορτασμούς ακολουθούν εντατικούς ρυθμούς

1. Διαμορφώστε ένα απλό διάγραμμα των δύο πρώτων παραγράφων του κειμένου 3 στο οποίο να φαίνεται το υλικό με το οποίο αναπτύσσονται οι λεπτομέρειες.

"Μία από τις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες είναι και η ελληνική γλώσσα", είπαμε την προηγούμενη φορά, κι εμείς ξέρουμε τώρα (μας βοηθούν τα όσα είπαμε τότε) ότι αυτό θα πει πώς ο λαός που πήρε κάποτε το όνομα ΄Ελληνες, ήταν ένα κομμάτι του αρχικού" ινδοευρωπαϊκού λαού: εκείνο ακριβώς το κομμάτι που, παίρνοντας το δρόμο προς την νοτιοανατολική Ευρώπη, έφτασε "με βραδύτατες κινήσεις" στη χώρα, που έμελλε να ονομαστεί Ελλάς. Αρχικά, το 1589, ονομάστηκε Τσαρίτσιν. Α΄ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ - θεματική πρόταση: - Λεπτομέρειες - (από τον πολιτισμό - Όμηρος) - (από το χώρο των θεών) - (από το χώρο των ανθρώπων) Β΄ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ - θεματική πρόταση: - Λεπτομέρειες - (παραδείγματα - τύποι ανθρώπων 1) - (παραδείγματα - τύποι ανθρώπων 2) - (παραδείγματα - τύποι ανθρώπων 3) - παράδειγμα-γεγονός

Ας γυρίσουμε λοιπόν, φίλοι αναγνώστες, με τη φαντασία μας μερικές χιλιάδες χρόνια πίσω, τότε που ακόμη ο μικρός τόπος ο οποίος βρέχεται από τα νερά του Αιγαίου δεν είχε το όνομα Ελλάδα, που πάει να πει: τότε δεν είχαν ακόμη εγκατασταθεί σ' αυτόν οι Έλληνες.

Κατόπιν, το 1925, Στάλινγκραντ.

2. Προσπαθήστε τώρα στις επόμενες θεματικές προτάσεις να αναπτύξετε τις λεπτομέρειες με τη χρήση συγκεκριμένων παραδειγμάτων είτε από την ιστορία του τόπου σας (1η παράγραφος) είτε από ένα ταξίδι-εκδρομή με το σχολείο σας (2η παράγραφος). Ποιοι άραγε ζούσαν στα παλιά εκείνα χρόνια στον τόπο αυτό; Μετά τον θάνατο του Στάλιν, μετονομάστηκε το 1961 σε Βόλγκογκραντ.

1η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

Μακάρι να ξέραμε να το πούμε με σιγουριά. Με την 60ή, όμως, επέτειο από τη Μάχη του Στάλινγκραντ προ των πυλών, και μέσα στη φρενίτιδα των προετοιμασιών για τους επιβεβλημένους εορτασμούς, πολλοί βετεράνοι διαμαρτύρονται ότι η πόλη που υπερασπίστηκαν τόσο ηρωικά στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου δεν υφίσταται πλέον επισήμως και ζητούν να μετονομαστεί ξανά το Βόλγκογκραντ σε Στάλινγκραντ.

Θεματική πρόταση: Η περιοχή μας (η πόλη μας) ήταν κέντρο πολιτισμού και δημιουργίας στο παρελθόν.

Όσο πάντως, δεν μπορούμε να έχουμε αυτή τη σιγουριά, αρκούμαστε σε ένα όνομα εντελώς συμβατικό.

"Για μένα θα είναι πάντα Στάλινγκραντ", λέει ο 80χρονος Φιόντορ Κοβάλιτς, και τα μάτια του βουρκώνουν καθώς θυμάται τον πόλεμο και τους 27 εκατομμύρια Σοβιετικούς που έχασαν τη ζωή τους. Λεπτομέρειες: ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Τους λέμε Προέλληνες, τονίζοντας έτσι πιο πολύ την άγνοιά μας παρά μεταδίδοντας, μέσω αυτής της λέξης, μια συγκεκριμένη ειδική γνώμη μας.

"Όλος ο κόσμος γνωρίζει το Στάλινγκραντ και τα όσα συνέβησαν εδώ". Κατακλείδα (αν χρειάζεται): ……………………………………………………………………………………………………………………………………….

΄ Οποιοι και να ήταν, είχαν, πάντως τη γλώσσα τους, θέλω να πω: ένα σύνολο από λέξεις με τις οποίες επικοινωνούσαν μεταξύ τους ή περιέγραφαν ότι τους περιτριγύριζε.

Εξήντα χρόνια συμπληρώνονται την Κυριακή από τη Μάχη του Στάλινγκραντ, η οποία κατέληξε σε ήττα των Γερμανών ναζιστών αλλά κόστισε τη ζωή σε ένα εκατομμύριο Σοβιετικούς στρατιώτες και πολίτες.

2η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

΄Ηταν λοιπόν ο τόπος τους, ένας τόπος που τον έβρεχε η θάλασσα, όπως έλεγαν εκείνοι, μια θάλασσα γεμάτη -όπως επίσης έλεγαν εκείνοι- από νησιά, μικρότερα ή μεγαλύτερα .

Και η μνήμη της θα εορταστεί με μεγαλοπρέπεια - εργάτες καθαρίζουν ήδη από τον πάγο τα ολισθηρά σκαλιά που οδηγούν στο Μνημείο Στρατιωτικής Δόξας και αναρτούν τεράστια πανό τα οποία καλωσορίζουν τους βετεράνους.

Θεματική πρόταση: Πολλά ευχάριστα γεγονότα συνέβησαν στην πρόσφατη εκδρομή του σχολείου μας.

΄Ενας τόπος γεμάτος από λιόδεντρα, δάφνες, κυπαρίσσια ( παραδείγματα αναφέρω), ένας τόπος που έτρεφε τους κατοίκους του με σιτάρι, ρεβίθια, κολοκύθια, σύκα, κεράσια( χρησιμοποιώ πάντα λέξεις που χρησιμοποιούσαν εκείνοι.), ένας τόπος όπου κυβερνούσαν βασιλιάδες, όπου τον μόχθο -και τον πόνο- της ημέρας τον απάλυνε συχνά ο ευχάριστος ήχος της κιθάρας, ένας τόπος με βουνά που λέγονταν π. χ ΄Ολυμπος, Πίνδος ,Παρνασσός, Λυκαβηττός, ή Υμμητός, που τον διέσχιζαν ποτάμια, ο Ιλισσός ας πούμε ή ο Κηφισσός, ένας τόπος με τοπωνύμια που αργότερα φορτώθηκαν δόξα και λάμψη, όπως Αθήνα, Κόρινθος, Λάρισα.

Υποστηρικτές

Λεπτομέρειες: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Ας τις ξαναπούμε, φίλοι αναγνώστες, τη φορά μάλιστα αυτή με τον τρόπο που τις έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, όλες αυτές τις λέξεις που βοήθησαν στην περιγραφή μας:

Το κίνημα υπέρ της αποκατάστασης της σοβιετικής ονομασίας της πόλης αποκτά ολοένα και περισσότερους υποστηρικτές.

Κατακλείδα (αν χρειάζεται): ………………………………………………………..

Θάλασσα, νήσος , ελαία, δάφνη, κυπάρισσος, σίτος, ερέβινθος, κολοκύνθη, σύκον, κεράσιον, κυβερνώ, βασιλεύς, κίθαρις, Όλυμπος, Πίνδος, Παρνασσός, Λυκαβηττός, Υμηττός, Ιλιός, Κηφισός, Αθήναι, Κόρινθος, Λάρισα, Φυσικά, στις λέξεις αυτές θα μπορούσαν να προστεθούν και άλλες, καθόλου μάλιστα λίγες -και η απορία σας, τότε εντελώς δικαιολογημένη:

Ο Ρώσος πρόεδρος, ωστόσο, Βλαντίμιρ Πούτιν έχει καταστήσει σαφείς τις προσθέσεις του.

"Ώστε η λέξη θάλασσα δεν ήταν λέξη ελληνική.;

Πρόσφατα σημείωσε πως τα σύμβολα της σοβιετικής εποχής πρέπει να αντιμετωπίζονται με μεγάλη προσοχή.

Η ωραιότατη αυτή λέξη ήταν λέξη Προελληνική;

"Αρχικά", αντιτείνει ο Μιχαήλ Μπράνοβσκι, ένας 16χρονος μαθητής, "το όνομα Στάλινγκραντ τιμούσε έναν άνδρα, μετά τη μάχη και τη νίκη, όμως, αυτό άλλαξε.

Δική τους, των Προελλήνων, ήταν και η λέξη ΄Ολυμπος, η σεπτή λέξη που δήλωνε την έδρα των θεών των Ελλήνων;

Το όνομα έγινε σύμβολο του ηρωισμού ολόκληρου του έθνους.

Προπάντων, δική τους, των Προελλήνων ήταν και η λέξη-τοπωνύμιο που δοξάστηκε αργότερα, ως τόπος της σοφίας και της δημοκρατίας, η Αθήνα;

Έχασε τον συσχετισμό του με τον Στάλιν".

Η Πίνδος, τέλος η Πίνδος της νεότερης ιστορίας μας προελληνική και αυτή λέξη;". Η απάντηση είναι "Ναι, όλες αυτές οι λέξεις δεν πρωτοάρχισαν τη ζωή τους σε στόματα ελληνικά". Μας βεβαιώνει γι' αυτό η γλωσσολογία, η επιστήμη που μελετά τη γλώσσα, τη γλώσσα ως πανανθρώπινο φαινόμενο, αλλά και τις επιμέρους γλώσσες, και έχει -σας βεβαιώνω- το ίδιο κύρος που έχει η επιστήμη των μαθηματικών ή της αστρονομίας, της χημείας ή της βιολογίας. Εδώ όμως πρέπει να σταματήσουμε. Η συνέχεια μας περιμένει την άλλη Κυριακή.

Δημήτρης Λυπουρλής Ομότιμος καθηγητής Α.Π.Θ.