Η μάνα Αικατερίνη Λασκαρίδου και οι κόρες της Μας… ξέχασαν οι αλκυονίδες Πρόλογος

Της ΜΑΡΙΑΣ ΖΟΝΝΕ

Χωρίς "καλοκαιρινό διάλειμμα" φεύγει ο Ιανουάριος

Αγαπητοί μας μαθητές και μαθήτριες

Αικατερίνη, Σοφία και Ειρήνη Λασκαρίδου.

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΝΩΛΑΣ

Σας καλωσορίζουμε στο νέο σχολικό έτος. Τρεις γυναίκες πρωτοπόρες, που πρόσφεραν υψηλό έργο και μάλιστα σε μια εποχή δύσκολη για τις γυναίκες αλλά και τη χώρα μας.

Οι αλκυονίδες ημέρες δεν ήρθαν τον Ιανουάριο. Οι επιστήμονες διαφωνούν σχετικά με το αν πρόκειται για ακόμα μία απόδειξη των κλιματικών αλλαγών που συντελούνται στην περιοχή μας ή για σύμπτωση.

Η φετινή χρονιά, δεύτερη στο Γυμνάσιο, έρχεται να στηρίξει και να αυξήσει τη γνώση και τη σιγουριά που αποκτήσατε πέρσι.

Η μάνα, η Αικατερίνη, ήταν κόρη του Μακεδόνα Κ. Χρηστομάνου. Πάντως, το γεγονός αυτό αποτελεί τον τελευταίο κρίκο μιας αλυσίδας που περιλαμβάνει τη μη εμφάνιση μελτεμιών φέτος το καλοκαίρι και τα συνεχόμενα ρεκόρ βροχοπτώσεων και καταιγίδων που σημειώνονται.

Στην προσπάθεια αυτή θα συμβάλει και το βιβλίο της Νεοελληνικής Γλώσσας που κρατάτε στα χέρια σας και θα σας συντροφεύει όλη τη χρονιά.

Μεγάλωσε και σπούδασε, γύρω στο 1860, στην Παιδαγωγική της Βιέννης. "Κάτι αλλάζει στο κλίμα. Θα διαπιστώσετε ότι η Νεοελληνική Γλώσσα δεν είναι μόνο ένα μάθημα γεμάτο γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα και κανόνες. Στη συνέχεια, ήρθε στην Ελλάδα (όπου παντρεύτηκε τον Λ. Λασκαρίδη), ωθούμενη από την κλίση της προς την παιδαγωγική και με την επιθυμία να προσφέρει δημιουργικά και χρήσιμα για την πατρίδα της την πολυμάθειά της.

Κάτι προσπαθεί να μας πει ο καιρός κι εμείς ακόμα δεν το έχουμε καταλάβει", επισημαίνει ο καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Χρήστος Ζερεφός.

Είναι αυτή που σας μαθαίνει να μιλάτε και να γράφετε σωστά μέσα από ποικίλα κείμενα και διασκεδαστικές εικόνες.

Η Αικατερίνη Λασκαρίδου έστρεψε την προσοχή της στις ελλείψεις της γυναικείας μόρφωσης.

Από την αρχαιότητα

Αυτά θα σας "ταξιδέψουν" σε πολλούς τόπους, θα σας φέρουν σε επαφή με διαφορετικούς ανθρώπους, θα σας προκαλέσουν να σκεφτείτε και να εκφράσετε τις απόψεις και τα συναισθήματά σας σε συνεργασία με τον καθηγητή και τους συμμαθητές σας.

Έτσι το 1864 ιδρύει το ελληνικό παρθεναγωγείο, στο οποίο έλαβαν την πρώτη τους μόρφωση χιλιάδες Ελληνίδες.

"Η παρατήρηση της ύπαρξης αλκυονίδων ημερών ανάγεται στα αρχαία χρόνια.

Το Βιβλίο του Μαθητή αποτελείται από εννέα (9) ενότητες που καθεμιά έχει ως πυρήνα ένα θέμα που σας απασχολεί και αφορά τις σχέσεις σας με την οικογένεια, τους φίλους, το σχολείο και την κοινωνία γενικότερα. Η Αικατερίνη Λασκαρίδου επιθυμεί να εισαγάγει το Φροεβελιανό σύστημα στην Ελλάδα και πηγαίνει στη Δυτική Ευρώπη για σπουδές.

Τότε, δηλαδή, που δημιουργήθηκε ο μύθος για την Αλκυόνα, από την οποία πήραν και το όνομά τους.

Μελετώντας τα εισαγωγικά κείμενα (λογοτεχνικά, επιστημονικά, δημοσιογραφικά, αλλά και σκίτσα, φωτογραφίες, ιστοσελίδες κτλ.) κάθε ενότητας, πρώτα θα κατανοήσετε και θα συζητήσετε το περιεχόμενό τους. Όταν επιστρέφει, διαθέτει όλη την περιουσία της, προκειμένου να διαδοθεί η Φροεβελιανή μέθοδος, ενώ οργανώνει για πρώτη φορά τη γυμναστική για γυναίκες, στην Ελλάδα, σύμφωνα με το σουηδικό σύστημα.

Αποτελούσαν επί αιώνες αναπόσπαστο κομμάτι του μεσογειακού κλίματος.

Μετά θα αναζητήσετε και θα ανακαλύψετε με τη βοήθεια του καθηγητή σας τη γραμματική και συντακτική δομή τους, τον τρόπο σχηματισμού των λέξεών τους, το λεξιλόγιο που αφορά το θέμα της ενότητας και την οργάνωση του νοήματος αυτών αλλά και άλλων κειμένων. Το 1897 ιδρύει νηπιαγωγείο, με πρότυπο παιδικό κήπο, απ' όπου αποφοιτούν χιλιάδες γυναίκες νηπιαγωγοί και στη συνέχεια διδάσκουν στην ελεύθερη Ελλάδα και στον απανταχού ελληνισμό.

Αν χάνονται σιγά σιγά σημαίνει ότι αλλάζει αυτό το κλίμα", συμπληρώνει.

Αφού τα κατακτήσετε όλα αυτά, τελικός στόχος είναι να παραγάγετε δικά σας κείμενα σε προφορικό και γραπτό λόγο και να επικοινωνήσετε όχι μόνο με τους συνομηλίκους σας μέσα στην τάξη, αλλά και με άλλους έξω από αυτή (με το διαδίκτυο, με επιστολές κτλ.).

Η Αικατερίνη Λασκαρίδου -πέρα και από τις άλλες, γόνιμες για τη χώρα μας δραστηριότητές της- ασχολήθηκε και με τη συγγραφή βιβλίων, όπως: "Το βιβλίο των μικρών μας", "Εικόνες του παιδικού βίου", "Φ. Φροέμπελ" κ. ά.

"Επί της ουσίας δεν πρόκειται για ένα φαινόμενο που μπορεί να αποκτήσει ταμπέλα" λέει, από τη δική του πλευρά, ο επιστημονικός συνεργάτης του Αστεροσκοπείου, μετεωρολόγος κ. Κώστας Λαγουβάρδος.

Το Τετράδιο Εργασιών περιέχει συμπληρωματικό υλικό (ασκήσεις, δραστηριότητες) για να κατανοήσετε καλύτερα όσα μάθατε στο Βιβλίο του Μαθητή.

Η Σοφία, η πρωτότοκη κόρη

Όπως εξηγεί ο ίδιος, είναι λογικό κατά τη διάρκεια του χειμώνα άλλοτε να υπάρχουν και άλλοτε όχι διαστήματα όπου ο καιρός είναι βελτιωμένος.

Όπως θα διαπιστώσετε, οι ασκήσεις και οι δραστηριότητες αυτές "παρακολουθούν" τη δομή των αντίστοιχων ενοτήτων του βιβλίου.

Η Σοφία Λασκαρίδου είναι η πρώτη Ελληνίδα που φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα, από το 1903 έως το 1907, προκαλώντας την αγανάκτηση των αρρένων συναδέλφων της, οι οποίοι διαμαρτύρονταν, γιατί υπεισερχόταν γυναίκα στο επάγγελμά τους.

Οι ελπίδες στον Φεβρουάριο

Μπορείτε, σε συνεργασία με τον καθηγητή σας, να αξιοποιείτε το υλικό αυτό παράλληλα με το αντίστοιχο του βιβλίου σας, ώστε να σας βοηθήσει στην κατανόηση και αφομοίωση εκείνων των γλωσσικών φαινομένων στα οποία συναντήσατε δυσκολίες.

Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος στα "Απομνημονεύματά του" αναφέρει ότι η Σοφία Λασκαρίδου αποτέλεσε το πρότυπό του για την ηρωίδα του Στέλλα Βιολάντη. Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία ορίζει τις αλκυονίδες ως "ημέρες καλοκαιρίας μεταξύ της 16ης Δεκεμβρίου και της 16ης Φεβρουαρίου, όπου η ελάχιστη θερμοκρασία δεν κατεβαίνει κάτω από τους 4 βαθμούς και η μέγιστη ξεπερνάει τους 14.

Και τα δύο αυτά βιβλία έχουν έναν ακόμα σημαντικό στόχο.

Μετά την αποφοίτησή της από τη σχολή, η Σοφία πηγαίνει στο Μόναχο και παρουσιάζει έργα της σε εκθέσεις του Μονάχου και του Βερολίνου.

Ημέρες με λίγα σύννεφα, όπου η μέση ταχύτητα του ανέμου δεν ξεπερνάει τους 6 κόμβους (η ένταση του ανέμου δηλαδή δεν ξεπερνάει τα 2 Μπωφόρ)".

Δε σας περιορίζουν στις σελίδες τους και στα κείμενα που περιέχουν.

Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου εξέθετε έργα της στο "Σαλόνι", και σε άλλες πόλεις της Γαλλίας. Ο φετινός Ιανουάριος δεν είχε ούτε μία αλκυονίδα.

Σας δίνουν τη δυνατότητα και σας "γεννούν" την ανάγκη για συνεχή αναζήτηση άλλων κειμένων, καθώς και για ουσιαστική επικοινωνία με τον κόσμο γύρω σας.

Η Σοφία Λασκαρίδου το 1951 εξέδωσε μεθοδική σειρά σχολικής ιχνογραφίας, που στηρίζεται σε παιδαγωγικές και ψυχολογικές παρατηρήσεις.

Δεν είναι ο πρώτος.

Ακολουθήστε τα βήματά τους και θα βρείτε τα μονοπάτια που θα σας μαγέψουν…

Η Ειρήνη

Επί δύο συνεχόμενους χειμώνες, το 1995 και το 1996, δεν υπήρχαν αλκυονίδες ημέρες.

Σας ευχόμαστε μια καλή, ευχάριστη και δημιουργική χρονιά

Η Ειρήνη Λασκαρίδου, δευτερότοκη κόρη, αναπτύσσει αλτρουιστική δράση.

Το ίδιο συνέβη και τα έτη 1998 και 1999.

Η συγγραφική ομάδα

Πηγαίνει σε 48 τυφλολογικά ιδρύματα του εξωτερικού για να ειδικευτεί στην εκπαίδευση των τυφλών.

"Αυτά τα καλοκαιρινά διαλείμματα οφείλονται στην επίδραση που έχουν συστήματα εξαιτίας άλλων δύο παραγόντων: του φυσικού ανάγλυφου της χώρας και της γεωγραφικής της θέσης", εξηγεί ο κ. Ζερεφός.

Το 1907 ιδρύει πρώτη σχολή στην Ελλάδα του Οίκου Τυφλών, την οποία διευθύνει συνεχώς επί 34 χρόνια.

Και προσθέτει:

Εδώ να σημειώσουμε ότι σ' αυτή την ενέργεια την προέτρεψε ο Δημήτριος Βικέλας, τονίζοντας την ανάγκη ίδρυσης σχολής τυφλών στην Ελλάδα.

"Από το 1975 έως σήμερα, η Ελλάδα διανύει τη θερμότερη περίοδο από τότε που άρχισαν οι επιστημονικές μετρήσεις.

Επίσης, η Ειρήνη Λασκαρίδου κατάρτισε σύστημα εκπαίδευσης γραμμάτων, μουσικής και χειροτεχνίας για τυφλούς, ενώ χρησιμοποίησε την παγκόσμια μέθοδο Μπράιγ στην ελληνική γλώσσα, στην οποία συνέγραψε τα πρώτα βιβλία τυφλών.

Η μετάβαση σε ένα θερμότερο κλίμα γίνεται με μια σειρά ακραίων καιρικών φαινομένων.

Με την ίδια μέθοδο οι ίδιοι οι τυφλοί της Ελλάδας έγραψαν πάμπολλα βιβλία, με θέματα όπως: Το σχολείο, τη θρησκεία, τη φιλολογία, τη μουσική κ. ά.

Αυτό δείχνουν τα πιο εξελιγμένα μοντέλα πρόγνωσης που χρησιμοποιεί η επιστήμη σήμερα".

Η Ειρήνη Λασκαρίδου ανέπτυξε και λογοτεχνική δράση και έγραψε τα μυθιστορήματα "Το τζάκι", "Κρυφοί καημοί", "Λαοκρατία" κτλ.

Ένα από τα φαινόμενα που σηματοδοτεί τις κλιματικές αλλαγές είναι η απότομη εναλλαγή των εποχών.

Κάνοντας μια μικρή αναφορά στη μάνα Λασκαρίδου και στις κόρες της, είναι σαν να γράφει κανείς για την Ελλάδα του τότε, είναι όμως και οι ανάγκες αναζήτησης προτύπων, που απουσιάζουν τόσο από τη σύγχρονη ζωή μας.

Η εξαφάνιση της άνοιξης και του φθινοπώρου. Εάν επικρατήσουν αυτές οι απότομες εναλλαγές δεν έχουν… θέση οι αλκυονίδες ημέρες. Από το 1961 μέχρι σήμερα, πάντως, έχουν καταγραφεί συνολικά 236 αλκυονίδες ημέρες, από τις οποίες οι 108 ήταν ημέρες του Ιανουαρίου. Οι υπόλοιπες κατεγράφησαν ή στο τελευταίο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου ή στο πρώτο του Ιανουαρίου. Το 58% των αλκυονίδων ήταν δύο συνεχόμενες ημέρες, ενώ το 30% ήταν περιπτώσεις τριών συνεχόμενων ημερών.

Ανάλογα την περιοχή

Η συμπεριφορά των αλκυονίδων δεν είναι η ίδια σε όλη την Ελλάδα. Στην Αθήνα διαρκούν περισσότερο και γίνονται πιο εύκολα αισθητές. Αυτό συμβαίνει γιατί με την αύξηση της θερμοκρασίας στην καρδιά του χειμώνα δημιουργείται αντικυκλωνική κυκλοφορία πάνω από το Λεκανοπέδιο. Δηλαδή ένα πεδίο υψηλών πιέσεων που "παγιδεύει" τις θερμές μάζες της ατμόσφαιρας στο ίδιο σημείο για ημέρες. Η εμφάνιση αλκυονίδων στην Αθήνα έχει ως αποτέλεσμα την επικράτηση άπνοιας τις βραδινές ώρες και την επιδείνωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.