Όσα, λοιπόν, πρέπει πλέον να εξετάσετε σχετικά με το γεγονός ότι η αγωγή δεν μπορεί να γίνει δεκτή, να τα ανακαλέσετε στη μνήμη σας από αυτά που έχουν ειπωθεί. Γιατί, Αθηναίοι, αφού έγινε, αφενός, οικονομικός έλεγχος και υπήρξε απαλλαγή για τη μίσθωση και της τράπεζας και του εργαστηρίου ασπίδων, και αφετέρου παραπομπή σε διαιτησία και πάλι υπήρξε απαλλαγή από όλα, ενώ οι νόμοι δεν επιτρέπουν να υποβάλλονται εκ νέου μηνύσεις για όσα έχει κανείς μια φορά απαλλαγεί, και αυτός συκοφαντικά μας μηνύει, καταγγείλαμε με βάση τους νόμους ότι η δίωξη δεν είναι αποδεκτή. Για να κατανοήσετε, λοιπόν, ποιον θα αθωώσετε με την ψήφο σας, θα σας αναγνωστεί αυτός ο νόμος και οι καταθέσεις κατά σειρά όσων ήταν παρόντες, όταν ο Απολλόδωρος απήλλαξε τον Φορμίωνα για τη μίσθωση και όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες. Σου δίνω αυτές τις καταθέσεις και τον νόμο.

Καταθέσεις. Νόμος

Ακούτε τον νόμο που ορίζει, Αθηναίοι, τις υπόλοιπες περιπτώσεις για τις οποίες δεν υφίσταται δίωξη και σε όσες κανείς αφήνει κάποιον ελεύθερο ή τον απαλλάσσει από τις κατηγορίες. Όπως είναι εύλογο· γιατί αν είναι δίκαιο, για όσα έχει μία φορά ασκηθεί δίωξη, να μην είναι πλέον δυνατόν να ασκηθεί άλλη, είναι πολύ δικαιότερο να μην υφίστανται διώξεις όσοι έχουν απαλλαγεί. Γιατί αυτός που έχει χάσει δίκη ενώπιόν σας ίσως ισχυριστεί ότι εξαπατηθήκατε· αυτός, όμως, που έχει ολοφάνερα καταδικάσει τον εαυτό του αφού έχει αφήσει κάποιον ελεύθερο και τον έχει απαλλάξει από τις κατηγορίες, αφού απαγγείλει στον εαυτό του ποια κατηγορία θα υποβάλει την ίδια μήνυση ξανά και με εύλογη αιτιολογία; Tέτοια κατηγορία, βέβαια, δεν υπάρχει σε καμιά περίπτωση. Για αυτό όποιος θεσμοθέτησε τον νόμο που ορίζει σε ποιες περιπτώσεις δεν υφίστανται διώξεις κατέγραψε στην πρώτη θέση αυτές στις οποίες κανείς αφήνει κάποιον ελεύθερο ή τον απαλλάσσει από τις κατηγορίες. Αυτά ο Απολλόδωρος τα έκανε και τα δύο· γιατί και άφησε ελεύθερο τον Φορμίωνα και τον απήλλαξε από τις κατηγορίες. Ότι λέω την αλήθεια, έχει αποδειχθεί από τις καταθέσεις, Αθηναίοι.

Σου δίνω και τον νόμο περί προθεσμιών.

Νόμος

Ο νόμος, λοιπόν, Αθηναίοι, προσδιόρισε επακριβώς το χρονικό περιθώριο· αυτός εδώ ο Απολλόδωρος, αφού έχουν περάσει πάνω από είκοσι χρόνια, απαιτεί να θεωρήσετε τη συκοφαντία του σημαντικότερη από τους νόμους, σύμφωνα με τους οποίους δικάζετε αφού δώσατε όρκο. Παρότι είναι εύλογο να λαμβάνετε υπόψη σας όλους τους νόμους, Αθηναίοι, αυτόν όμως τον συγκεκριμένο πρέπει να τον λάβετε υπόψη κατά μείζονα λόγο. Γιατί μου φαίνεται ότι και ο Σόλωνας τον θεσμοθέτησε όχι για κανέναν άλλον λόγο παρά ακριβώς για να μην υφίστασθε συκοφαντίες. Γιατί για όσους αδικούνται θεώρησε ότι τα πέντε χρόνια είναι αρκετό χρονικό διάστημα για να τους επιστραφούν τα οφειλόμενα· κατά τη γνώμη του, ο χρόνος θα ήταν μια αποκαλυπτική δοκιμασία για όσους ψεύδονται. Ταυτόχρονα, καθώς συνειδητοποίησε ότι είναι αδύνατον και οι αντίδικοι και οι μάρτυρες να ζουν για πάντα, τους υποκατέστησε με τον νόμο, ώστε να καταθέτει την αλήθεια για όσους δεν είναι παρόντες.

^[23] Λοιπόν, άνδρες Αθηναίοι, φέρατε εις τον νουν σας εκείνα εκ των λεχθέντων, τα οποία πρέπει να σας πείσουν ότι είναι νόμιμος η αίτησίς μας περί του απαραδέκτου της αγωγής του Απολλοδώρου. Ημείς δηλαδή, άνδρες Αθηναίοι, αφού έγινεν ο κανονισμός του λογαριασμού της τραπέζης, και εδόθη απαλλαγή σχετικώς με την μίσθωσιν αυτής και του ασπιδοπηγείου, αφού έγινε διαιτησία και πάλιν απηλλάγη ο Φορμίων πάσης υποχρεώσεως, οι δε νόμοι απαγορεύουν να εγείρη τις αγωγήν διά ζήτημα διά το οποίον θα απαλλαγή τις πάσης υποχρεώσεως, ^[24] ούτος συκοφαντεί και εγείρει αγωγήν παράνομον· διά τούτο υπεβάλομεν ένστασιν περί του απαραδέκτου της αγωγής του. Διά να είσθε λοιπόν εν γνώσει του ζητήματος, διά το οποίον θα εκφέρετε την γνώμην σας, και τον νόμον τούτον θα αναγνώση εις σας ο γραμματεύς και εν συνεχεία τας μαρτυρίας εκείνων, οι οποίοι ήσαν παρόντες, ότε ο Απολλόδωρος απήλλασσε τον Φορμίωνα πάσης υποχρεώσεως διά την μίσθωσιν και τας άλλας απαιτήσεις του. Παρακαλώ, γραμματεύ, λάβε τας μαρτυρίας ταύτας και τον νόμον.

ΜΑΡΤΥΡΙΑ. ΝΟΜΟΣ

^[25] Ηκούσατε τον νόμον, άνδρες Αθηναίοι, τον νόμον, ο οποίος αναφέρει όλας τας περιπτώσεις, κατά τας οποίας δεν δύναται τις να καταφύγη εις τα δικαστήρια και ιδιαιτέρως την περίπτωσιν, κατά την οποίαν επήλθε συμβιβασμός και εδόθη απαλλαγή πάσης υποχρεώσεως. Και η διάταξις αύτη είναι πολύ δικαία· διότι, εάν είναι δίκαιον να μη εισάγωνται πλέον εις το δικαστήριον αι υποθέσεις, αι οποίαι ήδη εκρίθησαν, πολύ δικαιότερον είναι να μη φέρωνται εις τα δικαστήρια αι υποθέσεις, διά τας οποίας επήλθε συμφωνία μεταξύ των διαφερομένων. Διότι ο μεν καταδικασθείς από το δικαστήριόν σας ίσως ήθελεν ισχυρισθή, ότι σεις εξηπατήθητε· εκείνος όμως, ο οποίος ο ίδιος φανερά εξέφρασε γνώμην εναντίον του εαυτού του και συνεβιβάσθη και έδωσεν απαλλαγήν πάσης υποχρεώσεως, ποίαν δικαιολογίαν δύναται να προβάλη εναντίον της αποφάσεως που εξέφερε διά τον εαυτόν του, ώστε να έλθη εκ νέου εις το δικαστήριον διά την ιδίαν υπόθεσιν; Βεβαίως ουδεμίαν. Διά τούτο ο νομοθέτης έθεσεν επί κεφαλής όλων των περιστάσεων, κατά τας οποίας δεν δύναται τις να επανέλθη εις το δικαστήριον, εκείνην κατά την οποίαν επήλθε συμβιβασμός και απαλλαγή πάσης υποχρεώσεως. Ταύτα δε και τα δύο έγιναν εις τον Φορμίωνα, διότι ο Απολλόδωρος και συνεβιβάσθη με αυτόν και τον απήλλαξε πάσης υποχρεώσεως. Την αλήθειαν των λόγων μου επεβεβαίωσαν, άνδρες Αθηναίοι, οι μάρτυρες.

Γραμματεύ, λάβε και τον νόμον, ο οποίος καθορίζει την προθεσμίαν (πέραν της οποίας δεν δύναται τις να επανέλθη εις το δικαστήριον).

ΝΟΜΟΣ

^[26] Ο μεν λοιπόν νόμος, άνδρες Αθηναίοι, πολύ σαφώς καθώρισε την προθεσμίαν· ο Απολλόδωρος όμως, αφού επέρασαν περισσότερα από είκοσιν έτη, έχει την αξίωσιν την συκοφαντίαν του σεις να θέσετε εις ανωτέραν θέσιν από τους νόμους, σύμφωνα προς τους οποίους έχετε ορκισθή ότι θα κρίνετε. Και όμως όλους μεν τους νόμους είναι πρέπον σεις να σέβεσθε, προ πάντων δε τούτον, άνδρες Αθηναίοι. ^[27] Έχω δε την γνώμην ότι και ο Σόλων διά καμμίαν άλλην αιτίαν δεν έθεσε τον νόμον τούτον παρά διά να μη συκοφαντείσθε. Διότι δι' εκείνους μεν, οι οποίοι αδικούνται, ο Σόλων ενόμισεν ότι είναι αρκετά τα πέντε έτη διά να λάβουν το δίκαιόν των· διά δε τους ψευδομένους ενόμισεν ότι ο διαρρεύσας χρόνος είναι η καλυτέρα απόδειξις του ψεύδους των. Και συγχρόνως, επειδή έβλεπεν ότι ήτο αδύνατον να ζουν πάντοτε οι συμβαλλόμενοι και οι μάρτυρες, έθεσε τον νόμον εις την θέσιν τούτων, διά να χρησιμεύση ως μάρτυς εις τους στερουμένους μαρτύρων.