― Λέγεται λοιπόν, σύντροφε, είπεν ο Σωκράτης, πρώτον μεν ότι η γη, όταν την παρατηρήση κανείς απ' επάνω, έχει την όψιν των σφαιρών εκείνων, αι οποίαι κατασκευάζονται από δώδεκα τεμάχια δέρματος, είναι δηλ. σφαίρα πολύχρωμος και τα μέρη της διακρίνονται από τα χρώματα, τα οποία έχουν και των οποίων απομιμήσεις είναι όσα χρώματα μεταχειρίζονται εδώ κάτω οι ζωγράφοι. Εκεί επάνω λοιπόν η γη έχει τοιαύτα χρώματα και μάλιστα πολύ λαμπρότερα και καθαρώτερα από αυτά εδώ· αλλού μεν είναι καταπόρφυρος και θαυμαστόν το κάλλος της, αλλού δε χρυσοειδής και αλλού πάλιν κατάλευκη, λευκοτέρα από τον γύψον ή την χιόνα· και τα άλλα χρώματα, από τα οποία σύγκειται, είναι ομοίως περισσότερα και ωραιότερα από όσα ημείς έχομεν ιδεί. Ακόμη και αυταί αι κοιλότητες της γης, καθώς είναι τελείως πεπληρωμέναι με ύδωρ και αέρα, λαμποκοπούν μέσα εις την ποικιλίαν των άλλων χρωμάτων και παίρνουν έν είδος χρώματος, εις τρόπον ώστε η γη παρουσιάζει την όψιν μιας συνεχούς πολυχρωμίας με ενιαίον τόνον. Εις την γην δε αυτήν, η οποία είναι τοιαύτη την σύστασιν, τα φυόμενα δένδρα και άνθη και καρποί, φύονται με αναλογίαν. Ομοίως και τα όρη· και οι λίθοι της έχουν κατά την αυτήν αναλογίαν ωραιότερα και την λειότητα και την διαφάνειαν και τα χρώματα· αυτών των λίθων θρύψαλα είναι τα πετράδια, που εδώ κάτω τα θεωρούμεν πολύτιμα, τα σάρδια και οι ιάσπιδες και οι σμάραγδοι και όλα τα τοιαύτα· εκεί επάνω δε τίποτε δεν υπάρχει, που να μη είναι τοιούτον και ακόμη ωραιότερον απ' αυτά. Και αιτία τούτου είναι, ότι οι λίθοι εκείνοι είναι καθαροί και δεν έχουν ούτε καταφαγωθή ούτε καταστραφή, όπως οι εδώ, από την σήψιν και την άλμην που οφείλονται είς όσας ύλας έχουν συρρεύσει εις τους εδώ τόπους· αυτά είναι ακριβώς που φέρουν ασχημίας και νόσους εις τους λίθους και εις την γην και εις τα άλλα ζώα και φυτά. Η δε γη είναι κεκοσμημένη και με όλους αυτούς τους πολυτίμους λίθους και επί πλέον με χρυσόν και με άργυρον και με τα άλλα επίσης τα τοιαύτα. Και ο διάκοσμος αυτός φύσει προσφέρεται αφ' εαυτού εις τους οφθαλμούς και είναι απ' αυτήν την φύσιν του έκδηλος και τόσον άφθονος, τόσον μεγαλοπρεπής και απλωμένος πανταχού της γης, ώστε αυτή με την όψιν της ν' αποτελή θέαμα δι' ευδαίμονας θεατάς.

Επ' αυτής δε υπάρχουν ζώα διάφορα από τα εδώ και πολλά και άνθρωποι, εκ των οποίων άλλοι μεν κατοικούν εις το μέσον αυτής, άλλοι δε γύρω από τον αέρα, καθώς ημείς γύρω από την θάλασσαν, άλλοι δε εις νήσους, αι οποίαι περιρρέονται από τον αέρα και ευρίσκονται πλησίον της στερεάς. Και με ένα λόγον ό,τι είναι εδώ διά τας ανάγκας μας το ύδωρ και η θάλασσα, είναι εκεί ο αήρ· ό,τι δε εις ημάς ο αήρ, είναι εις εκείνους ο αιθήρ. Είναι δε αι εποχαί των κατά τοιούτον τρόπον μετριασμέναι, ώστε οι άνθρωποι εκείνοι είναι απηλλαγμένοι νόσων και ζουν πολύ περισσότερον χρόνον από τους εδώ. Και ως προς την όρασιν, την ακοήν, την διανόησιν και όλα τα τοιαύτα έχουν από ημάς την ιδίαν ακριβώς απόστασιν, την οποίαν έχει ο αήρ από το ύδωρ και ο αιθήρ από τον αέρα ως προς την καθαρότητα. Εννοείται ότι έχουν και άλση διά τους θεούς και ιερά, όπου τω όντι κατοικούν οι θεοί και ότι οι θεοί ομιλούν εις αυτούς και δίδουν χρησμούς και γίνονται αισθητοί εις τους ανθρώπους· τοιουτοτρόπως έρχονται εις επικοινωνίαν εκεί οι άνθρωποι προς τους θεούς πρόσωπον προς πρόσωπον. Και ο ήλιος επίσης και η σελήνη και τα άστρα γίνονται ορατά απ' αυτούς όπως είναι εις την πραγματικότητα. Μαζί με αυτά έχουν και το επακόλουθόν των, την ευδαιμονίαν.

Τοιαύτη λοιπόν είναι η φύσις και της γης εν τω συνόλω της και των περί την γην. Υπάρχουν δε εντός της γης εις όλην την περιφέρειάν της και κατά τα κοίλα μέρη αυτής τόποι πολλοί· και άλλοι μεν είναι βαθύτεροι και περισσότερον αναπεπταμένοι εν συγκρίσει προς εκείνον, όπου ημείς κατοικούμεν, άλλοι δε βαθύτεροι μεν, αλλά ολιγώτερον αναπεπταμένοι από τον ιδικόν μας τόπον· υπάρχουν τέλος άλλοι οι οποίοι έχουν μικρότερον βάθος από τον εδώ και είναι πλατύτεροι. Όλοι αυτοί συγκοινωνούν αναμεταξύ των υπό την γην εις πολλά μέρη με οπάς άλλοτε στενωτέρας και άλλοτε ευρυτέρας και έχουν διεξόδους. Εκεί και πολύ ύδωρ ρέει από τους μεν εις τους δε, όπως εις μεγάλα δοχεία, ούτω δε σχηματίζονται από την γην μέγιστοι και αστείρευτοι ποταμοί με θερμά και ψυχρά ύδατα· και πολύ πυρ και έτσι σχηματίζονται και μεγάλοι ποταμοί πυρός· υπάρχουν τέλος και πολλοί ποταμοί υγρού πηλού καί καθαρωτέρου και βορβορωδεστέρου, όπως ακριβώς και εις την Σικελίαν ρέουν προ της λάβας ποταμοί πηλού και κατόπιν η ιδία η λάβα. Από τους ποταμούς λοιπόν τούτους πληρούται ο κάθε τόπος σύμφωνα με την διεύθυνσιν κατά την οποίαν εκάστοτε και δι' έκαστον γίνεται η περιρροή. Όλα δε αυτά κινούν άνω και κάτω την γην σαν να ενυπάρχη εις αυτήν μία δύναμις αιωρήσεως· η αιτία δε της αιωρήσεως ταύτης είναι η εξής:

Μεταξύ των χασμάτων της γης υπάρχει έν, το οποίον είναι μέγιστον και διαπερνά ολόκληρον την γην από το έν άκρον αυτής έως το άλλο· περί αυτού ακριβώς ομιλεί ο Όμηρος λέγων:

«πολύ μακριά, εκεί όπου κάτω από την γην υπάρχει
ένα βαθύτατον βάραθρον»

αυτό δε εις άλλο μέρος και εκείνος και άλλοι πολλοί ποιηταί ωνόμασαν Τάρταρον. Εις τούτο λοιπόν το χάσμα συρρέουν όλοι οι ποταμοί και εξ αυτού πάλιν εκρέουν, λαμβάνει δε έκαστος των ποταμών τούτων τα ιδιαίτερα γνωρίσματά του εκ της συστάσεως του εδάφους, το οποίον διασχίζει κατά την ροήν του. Η δε αιτία, διά την οποίαν και εκρέουν απ' εδώ και εισρέουν όλα τα ρεύματα είναι ότι το υγρόν τούτο ούτε πυθμένα έχει ούτε βάσιν· αιωρείται λοιπόν και φέρεται κυματιστά πότε προς τα άνω και πότε προς τα κάτω. Και ο αήρ και η περί τον αέρα πνοή το αυτό πράττουν∙ διότι παρακολουθούν το ύδωρ και όταν τούτο ορμά προς το απ' εκεί μέρος της γης και όταν ορμά προς το απ' εδώ· και καθώς συμβαίνει εις την αναπνοήν, κατά την οποίαν η πνοή ρέει πάντοτε πότε προς τα έξω και πότε προς τα μέσα, έτσι και εκεί καθώς η πνοή συναιωρείται μετά του υγρού, προκαλεί με την είσοδον και την έξοδόν της ανέμους ισχυρούς και βίαιους. Όταν λοιπόν υποχωρήση το ύδωρ εις τον τόπον, τον ονομαζόμενον κάτω, εισρέει διά μέσου του εδάφους εις τα μέρη, όπου γίνεται η κάθοδος των ρευμάτων και τα γεμίζει, καθώς ακριβώς συμβαίνει εις τας αντλίας μας· όταν δε πάλιν αφήση τα μέρη εκείνα και ορμήση προς τα εδώ, γεμίζει πάλιν τα εδώ. Το ύδωρ των μερών, που έχουν κατ' αυτόν τον τρόπον γεμίσει, ρέει διά των οχετών και του εδάφους και αφού φθάση εις τους τόπους, προς τους οποίους έχει ανοίξει μόνον του δρόμον, σχηματίζει θαλάσσας και λίμνας και ποταμούς και κρήνας. Έπειτα εισδύουν πάλιν τα ύδατα μέσα εις την γην και αφού περιέλθουν, άλλα μεν μακροτέρους και περισσοτέρους, άλλα δε ολιγωτέρους και μικροτέρας εκτάσεως τόπους, χύνονται πάλιν εις τον Τάρταρον∙ τα μεν πολύ χαμηλότερα εν σχέσει προς το μέρος, από το οποίον προηγουμένως ηντλήθησαν, τα δε ολιγώτερον χαμηλά ― όλα πάντως εισρέουν χαμηλότερα εν σχέσει προς το σημείον της εκροής· και μερικά μέν χύνονται κάτω εις σημείον ευρισκόμενον απέναντι του τόπου της εισροής, μερικά δε προς το αυτό με τον τόπον εκείνον μέρος· υπάρχουν δε και μερικά, των οποίων η διαδρομή σχηματίζει τέλειον κύκλον∙ αυτά αφού στριφογυρίσουν την γην μίαν ή και περισσοτέρας φοράς, σαν τα φίδια, κατέρχονται όσον το δυνατόν χαμηλά διά να εκχυθούν∙ είναι δε δυνατόν να κατέλθουν μόνον μέχρι του κέντρου τόσον προς την μίαν όσον και προς την άλλην διεύθυνσιν, όχι δε και πέραν αυτού· διότι το εκατέρωθεν του κέντρου μέρος της γης και διά τα δύο ρεύματα γίνεται ανηφορικόν.

― Λέγεται λοιπόν, είπεν ο Σωκράτης, αγαπητέ μου Σιμμία, ότι πρώτον μεν αυτή η γη, εάν κάποιος την έβλεπεν από ψηλά, είναι ομοία με τα μπαλόνια που αποτελούνται από δώδεκα κομμάτια δέρματος, με διάφορα χρώματα, των οποίων και τα εδώ χρώματα είναι σαν δείγματα και τα οποία μεταχειρίζονται οι ζωγράφοι. Εκεί επάνω όλη η γη είναι σκεπασμένη από τα τοιαύτα χρώματα και ακόμη πολύ λαμπρότερα και καθαρώτερα από ότι είναι αυτά εδώ. Διότι έν μέρος αυτής είναι πορφυρούν και αξιοθαύμαστον κατά την ωραιότητα, άλλο χρυσοειδές, όσον δε μέρος της γης είναι λευκόν, είναι λευκότερον γύψου ή χιόνος και η άλλη γη έχει τα άλλα χρώματα, τα ίδια και ακόμη περισσότερα και ωραιότερα από όσα ημείς έχομεν ίδει. Ακόμη και αυτά τα βαθειά μέρη της που είναι γεμάτα από αέρα και νερό, έχουν επίσης τα ιδικά των χρώματα, τα οποία λάμπουν μεταξύ της ποικιλίας των άλλων χρωμάτων, ώστε η γη παρουσιάζει την όψιν μιας συνεχούς πολυχρωμίας. Εις την γην λοιπόν αυτήν, η οποία είναι τοιαύτη, ως την περιέγραψα, τα φυτά, τα άνθη, τα δένδρα είναι ανάλογα προς αυτήν∙ επί πλέον τα όρη και οι λίθοι έχουν ομοίως ομαλότητα και διαφάνειαν και χρώματα καλύτερα· τούτων δε μέρη είναι και οι εδώ μικροί λίθοι, οι οποίοι πολύ εκτιμώνται από τους ανθρώπους, δηλαδή σάρδια και ιάσπιδες και σμάραγδοι και πάντα τα τοιαύτα· εκεί δε τίποτε δεν υπάρχει, το οποίον να μη είναι ακόμη ωραιότερον από αυτά. Αίτιον τούτων είναι, ότι οι λίθοι εκείνοι είναι καθαροί και δεν έχουν καταφαγωθή ούτε καταστραφή όπως οι εδώ υπό σήψεως και άλμης που οφείλονται εις τας ύλας που έχουν συρρεύσει εις τους εδώ τόπους· αυτά είναι ακριβώς που φέρουν ασχημίας και νόσους εις τους λίθους και την γην και εις τα άλλα ζώα και φυτά. Η δε γη έχει κοσμηθή με όλους τους πολυτίμους λίθους και ακόμη με χρυσόν και άργυρον και με τα άλλα παρόμοια. Διότι αυτά (ο χρυσός κλπ.) είναι εκ φύσεως φανερά, πολλά κατά το πλήθος και μεγάλα και εις πολλά μέρη της γης, ώστε το να την ίδη κανείς είναι θέαμα ευδαιμόνων θεατών. Ζώα επί της γης αυτής υπάρχουν και άλλα πολλά και άνθρωποι κατοικούν εις νήσους κειμένας πλησίον τής ξηράς, τας οποίας περιβάλλει ο αήρ· και με ένα λόγον, ό,τι είναι εις ημάς το ύδωρ και η θάλασσα διά τας ανάγκας μας, τούτο είναι εις εκείνους ο αήρ, ό,τι δε εις ημάς ο αήρ, εις εκείνους είναι ο αιθήρ. Αι δε εποχαί των έχουν ούτω συγκερασθή, ώστε εκείνοι να μη ασθενούν και να ζουν επί χρόνον πολύ περισσότερον από τους εδώ, και κατά την όψιν και την ακοήν και πάντα τα τοιαύτα (αισθήσεις και ψυχικάς δυνάμεις) απέχουν από ημάς κατά την αυτήν απόστασιν, κατά την οποίαν ο αήρ απέχει από του ύδατος και ο αιθήρ από του αέρος, εν σχέσει προς την καθαρότητα. Και βεβαίως έχουν και εκεί δάση ιερά των θεών και ναούς, εις τους οποίους πράγματι κατοικούν οι θεοί· υπάρχουν και προφητικοί λόγοι και μαντεία και εμφανίσεις των θεών και σχέσεις των ανθρώπων προς τους θεούς, και ο ήλιος και η σελήνη και τα άστρα βλέπονται υπ' αυτών, οποία είναι, και η λοιπή ευδαιμονία τούτων είναι ανάλογος.

Και όλη μεν λοιπόν η γη τοιαύτη είναι εκ φύσεως καθώς και τα περιβάλλοντα την γην∙ τόποι δε υπάρχουν εις τα βαθειά μέρη ολόγυρά της πολλοί, και άλλοι μεν είναι βαθύτεροι και έχουν μεγαλύτερον άνοιγμα εκείνου, εις τον οποίον ημείς κατοικούμεν, άλλοι καίτοι είναι βαθύτεροι, όμως έχουν μικρότερον άνοιγμα από τον τόπον, εις τον οποίον κατοικούμεν, μερικοί δε τέλος έχουν μικρότερον βάθος από τον εδώ τόπον και είναι πλατύτεροι. Όλοι αυτοί οι τόποι κάτω από την γην έχουν εις πολλά μέρη διατρυπηθή και έχουν οπάς στενωτέρας και πλατυτέρας· έχουν επίσης διεξόδους, δια των οποίων τρέχει πολύ νερό από των μεν προς τους δε, καθώς εις μεγάλα δοχεία· ούτω σχηματίζονται υπό την γην ποταμοί ψυχρών και θερμών υδάτων μεγάλοι και αστείρευτοι. Επίσης υπάρχει πολλή φωτιά και έτσι σχηματίζονται μεγάλοι ποταμοί πυρός. Υπάρχουν τέλος και πολλοί ποταμοί περιέχοντες υγρόν πηλόν, άλλοι μεν καθαρώτερον, άλλοι δε περισσότερον ακάθαρτον και πυκνόρρευστον, καθώς και εις την Σικελίαν ρέουν προ της λάβας ποταμοί πλήρεις πηλού και έπειτα ακολουθεί αυτή η ιδία η λάβα· εκάστη δε των κοιλοτήτων τούτων γεμίζει από την μίαν ή την άλλην ύλην αναλόγως του τρόπου με τον οποίον εκάστην τούτων περιρρέουν οι ποταμοί. Όλα αυτά κινούν άνω και κάτω την γην, ωσάν να υπάρχη μέσα εις αυτήν μία δύναμις αιωρήσεως. Η αιτία δε της αιωρήσεως ταύτης είναι η εξής· έν εκ των χασμάτων της γης, που είναι και πάρα πολύ μεγάλο, διαπερά ολόκληρον την γην από το ένα μέρος εως το άλλο. Αυτό ακριβώς αναφέρει και ο Όμηρος λέγων·

«πολύ μακρυά κάτω από τη γη, όπου υπάρχει βαθύτατο βάραθρο»,

το οποίον αλλού και εκείνος και άλλοι ποιηταί έχουν ονομάσει Τάρταρον. Είναι δε βαθύτατον, διότι εις τούτο το χάσμα συρρέουν όλοι οι ποταμοί και από τούτο πάλιν εκρέουν, γίνεται δε κάθε ένας τοιούτος αναλόγως της γης διά της οποίας ρέει. Η αιτία διά την οποίαν εκρέουν από εδώ και εισρέουν όλα τα ρεύματα, είναι ότι το υγρόν, το οποίον υπάρχει εις τον Τάρταρον, δεν έχει πυθμένα ούτε βάσιν. Αιωρείται λοιπόν το υγρόν τούτο και φέρεται κυματιστά πότε προς τα άνω και πότε προς τα κάτω. Και ο αήρ και ο άνεμος πέριξ του υγρού τούτου το ίδιον κάμνουν, διότι ακολουθούν το ύδωρ, και όταν κινηθή προς το αντίθετον μέρος αυτής και όταν κινηθή προς το προς την γην μέρος· και καθώς συμβαίνει εις την αναπνοήν, κατά την οποίαν η πνοή ρέει πάντοτε πότε προς τα έξω και πότε προς τα μέσα, έτσι και εκεί, καθώς η πνοή συναιωρείται μετά του υγρού, προκαλεί με την είσοδον και έξοδόν της ανέμους ισχυρούς και βίαιους. Όταν λοιπόν το ύδωρ υποχωρήση εις τον κάτω κόσμον, τα ρεύματα διά της γης εισέρχονται εις τα περί αυτήν μέρη και τα γεμίζουν, καθώς οι αντλούντες με αντλίαν, όταν δε πάλιν απομακρυνθούν από εκεί τα ύδατα και ορμήσουν προς τα εδώ, γεμίζουν πάλιν τα προς τα εδώ μέρη, τα δε ύδατα των ρευμάτων, διά των οποίων εγέμισαν τα μέρη, διά των οχετών ρέουν και διά της γης και ερχόμενα εις έκαστον τόπον, προς τον οποίον ο δρόμος είναι ανοικτός, σχηματίζουν εκεί θαλάσσας, λίμνας, ποταμούς και πηγάς. Από εδώ δε πάλιν ρεύματα βυθιζόμενα υποκάτω της γης, μερικά μεν διατρέχουν μακροτέρους τόπους και περισσοτέρους, άλλα δε ολιγωτέρους και μικροτέρους και έπειτα ρίπτονται πάλιν εις τον Τάρταρον, τα μεν πολύ χαμηλότερα από τον τόπον, από τον οποίον ρέουν, άλλα δε ολίγον χαμηλότερα, αλλά όλα χαμηλότερα από το μέρος από το οποίον εξέρχονται. Και μερικά μεν ρεύματα χύνονται κάτω εις σημείον ευρισκόμενον απέναντι του τόπου της εισροής, μερικά δε προς το αυτό με τον τόπον εκείνον μέρος. Υπάρχουν επίσης και μερικά, τα οποία κάμνουν ένα ολόκληρον κύκλον ή άπαξ ή και περισσοτέρας φοράς πέριξ της γης και περιστρεφόμενα, όπως οι όφεις, ρέουν πάλιν εις τον Τάρταρον, όσον ημπορούν χαμηλότερα· είναι δε δυνατόν τα ρεύματα ταύτα να κατέλθουν μόνον μέχρι του κέντρου, τόσον προς την μίαν όσον και προς την άλλην διεύθυνσιν, όχι δε πέραν αυτού· διότι το εκατέρωθεν του κέντρου μέρος της γης και διά τα δύο ρεύματα γίνεται ανηφορικόν.