Τότε είπα: Όλες αυτές τις ερωτήσεις τις κάνω μονάχα για ένα σκοπό: θέλω να εξετάσω πού βρίσκεται η αλήθεια πάνω στο ζήτημα της αρετής, και τι ακριβώς είναι αυτό που λέμε αρετή. Γιατί είμαι βέβαιος ότι αν αυτό ξεκαθαριστεί, θα αποδεικνυόταν ευκολότατα εκείνο που μας έκαμε κι εμένα κι εσένα, τον καθένα απ' την σκοπιά του, να μιλάμε ώρα πολλή, κι εγώ να λέω ότι η αρετή είναι κάτι που δεν μπορεί να διδαχτεί, εσύ ότι μπορεί. Τώρα μου φαίνεται ότι το τελικό συμπέρασμα της συζήτησής μας σαν να γίνεται κατήγορος και σαρκαστής μας· και αν του δινόταν φωνή, θα 'λεγε: Σωκράτη και Πρωταγόρα, με κάνετε να χάσω το μυαλό μου· εσύ, ο οποίος στην αρχή είπες ότι η αρετή δεν μπορεί να διδαχτεί, τώρα βάζεις τα δυνατά σου κι υποστηρίζεις το αντίθετο απ' ό,τι έλεγες, προσπαθώντας ν' αποδείξεις ότι όλα τα μόρια της αρετής είναι γνώση: και η δικαιοσύνη και η σωφροσύνη και η ανδρεία, και μ' αυτό τον τρόπο θαυμάσια μπορεί να γίνει φανερό ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί· γιατί αν η αρετή είναι κάτι άλλο κι όχι σοφία, όπως προσπάθησε να υποστηρίξει ο Πρωταγόρας, σίγουρα δεν θα μπορούσε να διδαχτεί· τώρα όμως, αν γίνει φανερό ότι στο σύνολό της είναι σοφία ―αυτή δεν είναι η επιδίωξή σου;― θα ήταν παράδοξο να μην μπορεί να διδαχτεί. Από την άλλη ο Πρωταγόρας τότε ξεκίνησε με την άποψη ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί, αντίθετα όμως δίνει την εντύπωση ανθρώπου που βάζει τα δυνατά του για ν' αποδείξει ―ούτε λίγο ούτε πολύ― ότι αυτή είναι ό,τι άλλο θες, όχι όμως γνώση· αλλά σ' αυτή την περίπτωση θα 'ταν των αδυνάτων αδύνατο να μπορεί να διδαχτεί. Βλέπω λοιπόν, Πρωταγόρα, ότι όλ' αυτά έγιναν άνω κάτω, βρίσκονται σε φοβερή σύγχυση· γι' αυτό μ' όλη μου την ψυχή επιθυμώ να ξεκαθαριστούν αυτά, και θα 'θελα, αφού τα εξετάσουμε σχολαστικά, να φτάσουμε τέλος στην εξέταση της ουσίας της αρετής, και τότε για μια ακόμη φορά να εξετάσουμε το ίδιο ζήτημα ― δηλαδή αν αυτή είναι από τα πράγματα που μπορούν να διδαχτούν ή όχι· γιατί φοβάμαι μην τυχόν ο Επιμηθέας που έλεγες μας παραπλανήσει και μας βγάλει από τον σωστό δρόμο στην έρευνά μας, όπως κατά τα λεγόμενά σου μας άφησε στο έλεος του θεού όταν έκανε τη διανομή. Λοιπόν και στο μύθο μού έκανε καλύτερη εντύπωση ο Προμηθέας από τον Επιμηθέα. Εγώ τον παίρνω για παράδειγμα και τα μελετώ ολ' αυτά, γιατί ―σαν Προμηθέας― φροντίζω από τα πριν για την πορεία όλης μου της ζωής· θα ένιωθα λοιπόν μοναδική χαρά, όπως είπα και στην αρχή, να τα εξετάζω αυτά μαζί σου, αν αυτό είναι και δική σου επιθυμία.

Τότε ο Πρωταγόρας είπε: Εγώ, Σωκράτη, θαυμάζω το ζήλο σου και τον τρόπο με τον όποιο εκθέτεις τις σκέψεις σου. Λοιπόν πιστεύω ότι και γενικά δεν είμαι κακός άνθρωπος, και ότι δεν βρίσκεται άνθρωπος που να νιώθει φθόνο λιγότερο από μένα· έτσι και σένα ―το 'χω κιόλας πει σε πολλούς― σε θαυμάζω περισσότερο από κάθε άλλον συνομιλητή μου, κι όσο για τους συνομηλίκους σου, δε σε συγκρίνω με κανέναν. Και λέω ότι δε θα με έκανε να εκπλαγώ, αν έπαιρνες θέση ανάμεσα στους ονομαστούς για τη σοφία τους ανθρώπους. Ωστόσο για το θέμα αυτό σε άλλη ευκαιρία, όταν θέλεις, θα συζητήσουμε αναλυτικά· τώρα όμως είναι καιρός να ασχοληθούμε και με κάτι άλλο. Αλλά, του είπα, αφού έτσι νομίζεις, έτσι ας γίνει. Γιατί εγώ από ώρα έπρεπε να πάω κάπου, όπως είπα, αλλά παρέμεινα για να κάνω την καρδιά του ωραίου Καλλία.

Αυτά είπαμε κι ακούσαμε, και τους αφήσαμε και φύγαμε.

― «Δεν είναι βέβαια για κανέναν άλλο λόγο που κάνω» του είπα «όλες αυτές τις ερωτήσεις παρά μόνο γιατί έχω την επιθυμία να διερευνήσω, πώς είναι τέλος πάντων αυτά τα θέματα της αρετής και τι επιτέλους είναι η ίδια η αρετή. Ξέρω πραγματικά ότι, αν αυτό μπορούσαμε να το δούμε καθαρά, τότε θα έβγαινε ολότελα στο φως κι εκείνο το άλλο, που έδωσε την αφορμή σε μένα και σε σένα γι' αυτή την πολύωρη συζήτηση, όπου μιλήσαμε κι οι δύο εκτεταμένα, εγώ να λέω πως η αρετή δεν είναι κάτι που διδάσκεται, κι εσύ να λες πως είναι κάτι που διδάσκεται. Και η αυλαία που μόλις τώρα έπεσε κλείνοντας τη συζήτηση, σα να μου φαίνεται ότι μας κατακρίνει πια, ίδια με άνθρωπο, και μας περιγελά. Κι αν ήταν να 'παιρνε φωνή και μας μιλούσε, να τι θα 'λεγε:

"Τι απίθανοι που είσαστε κι οι δυο, Σωκράτη εσύ, αλλά κι εσύ Πρωταγόρα! Εσύ ο πρώτος, μας λες αρχή αρχή ότι δεν είναι η αρετή κάτι που να διδάσκεται. Και τώρα να, ορμάς να αντιταχθείς στον εαυτό σου, καθώς πασχίζεις ν' αποδείξεις πως τα πάντα στον κόσμο είναι επιστήμη, κι ότι αυτή είναι κι η δικαιοσύνη, αυτή και η αυτοκυριαρχία, αυτή και η αντρεία. Δε θα βρισκόταν καλύτερος τρόπος για να αποδειχτεί πως η αρετή διδάσκεται. Γιατί, αν πραγματικά η αρετή δεν ήταν επιστήμη, παρά ήταν κάτι άλλο, όπως πάσχιζε να υποστηρίξει ο Πρωταγόρας, τότε ολοφάνερα δε θα μπορούσε να διδάσκεται. Τώρα όμως, αν δούμε τελικά ότι δεν είναι παρά επιστήμη πέρα για πέρα, γι αυτό που αγωνίζεσαι εσύ, Σωκράτη, θα είναι τότε παράδοξο αν αυτή δεν μπορεί να διδάσκεται. Από το άλλο μέρος πάλι ο Πρωταγόρας, αρχικά πρόβαλε την υπόθεση πως είναι κάτι που διδάσκεται. Τώρα κι αυτός μοιάζει σαν να ορμά τελείως αντίθετα, να δείξει ότι λίγο ακόμα κι η αρετή κάθε άλλο είναι παρά επιστήμη. Κι έτσι δε θα απόμενε κανένας τρόπος για να μπορεί να διδαχτεί".

»Κι εγώ λοιπόν σου λέω, Πρωταγόρα, πως έτσι που τα βλέπω μπροστά μου όλα αυτά άνω κάτω, σε τέτοια φοβερή αναστάτωση, είμαι όλος ανησυχία πώς να ξεκαθαριστούν τα πάντα. Και θα το 'θελα πολύ να τα εξαντλήσουμε τα θέματα αυτά και στη συνέχεια να περάσουμε και στο πρόβλημα για την αρετή την ίδια, τι είναι. Τότε θα εξετάσουμε άλλη μια φορά και το ζήτημα τούτο: είναι άραγε κάτι που διδάσκεται ή είναι κάτι που δε διδάσκεται; Μη μας έρθει καμιά φορά και στη συζήτηση ο Επιμηθέας εκείνος να στήσει κανένα απατηλό παιχνίδι, όπως μας άφησε στη μέση και τότε με την κατανομή, κατά πώς μας τα είπες! Εμένα πιο πολύ με τράβηξε ακόμα και στο μύθο σου ο Προμηθέας, παρά ο Επιμηθέας. Αυτόν έχω κοντά μου και προμηθεύομαι από τώρα για όλο μου το βίο αυτά τα προβλήματα όλα που πιάνω να πραγματευτώ. Αν έχεις τη διάθεση κι εσύ, όπως σου τα 'πα και νωρίτερα, θα μου έκανε πολύ μεγάλη χαρά να τα συνερευνήσω μαζί με σένα».

― Και τότε ο Πρωταγόρας είπε: «Σωκράτη, να ξέρεις ότι εγώ επικροτώ κι αυτή σου την ανησυχία και την πορεία που ακολουθάς στους διαλόγους. Αλήθεια, ως άνθρωπος φρονώ πως δεν έχω ούτε άλλα ελαττώματα, πάντως όμως από το φθόνο είμαι απαλλαγμένος όσο κανένας στον κόσμο. Αφού να, ήδη έχω μιλήσει σε πολλούς και για σένα. Λέω πως απ' όσους τυχαίνει να είναι συνομιλητές μου την πιο μεγάλη εκτίμηση έχω για σένα. Κι ακόμα πιο πολύ σε ξεχωρίζω ανάμεσα στους νέους της ηλικίας σου. Και λέω επίσης ότι δε θα είναι για μένα έκπληξη αν αύριο σε δω να καταλέγεσαι στους ανθρώπους που διαπρέπουν για τη σοφία τους. Όσο για τα θέματα τούτα, με κάποια άλλη ευκαιρία, όποτε θέλεις, τα φέρνουμε για έρευνα. Τώρα όμως καιρός είναι να πάμε και σε κάτι άλλο».

― «Ω βέβαια, έτσι πρέπει» του είπα «εφόσον το νομίζεις. Άλλωστε κι εγώ είναι πια καιρός να πάω εκεί που σου έλεγα εδώ και πολλή ώρα. Καθυστέρησα όμως για να κάνω τη χάρη στον ωραίο άνθρωπό μας τον Καλλία».

Αυτά ήταν τα λόγια μας, όπως τα είπαμε, όπως τα ακούσαμε, και με αυτά χωρίσαμε.

Όλες αυτές τις ερωτήσεις, είπα εγώ, δεν τις κάνω για άλλο λόγο, αλλά μόνο γιατί θέλω να ερευνήσω τι τέλος πάντων είναι όσα λέγονται για την αρετή, και τι πράγμα είναι αυτή η ίδια η αρετή. Γιατί είμαι βέβαιος ότι αν αυτό γίνη φανερό, πολύ φανερό θα γινόταν τότε και εκείνο για το οποίο και εγώ και εσύ εβγάλαμε ο καθένας μας ένα μακρό λόγο, υποστηρίζοντας εγώ ότι η αρετή δε διδάσκεται, και συ ότι διδάσκεται. Και τούτο δω το τελευταίο συμπέρασμα των λόγων μας μου φαίνεται πως μας κατηγορεί και γελά μαζί μας σαν άνθρωπος, και πως, αν είχε φωνή, θα μας έλεγε: «Ε Σωκράτη και συ Πρωταγόρα, είσαστε αλήθεια παράξενοι άνθρωποι· εσύ ενώ έλεγες στην αρχή ότι η αρετή δε διδάσκεται, τώρα βάζεις τα δυνατά σου να φτάσης στα αντίθετα, προσπαθώντας να δείξης ότι όλα τα πράγματα είναι γνώση, και η δικαιοσύνη και η σωφροσύνη και η ανδρεία· μ' αυτόν τον τρόπο θα γινόταν ολοφάνερο ότι η αρετή διδάσκεται· γιατί αν η αρετή ήταν άλλο από επιστήμη, όπως ο Πρωταταγόρας προσπαθούσε να υποστηρίξη, θα ήταν φανερό, δεν θα ήταν δυνατό να διδαχτή· αν όμως αποδειχτή τώρα ότι ολόκληρη είναι μια επιστήμη, όπως συ, Σωκράτη, βάζεις τα δυνατά σου να δείξης, θα είναι παράξενο τότε να μην διδάσκεται. Ο Πρωταγόρας πάλι, ενώ ξεκίνησε από την αρχή ότι είναι διδακτή, αντίθετα προς αυτήν μοιάζει τώρα με άνθρωπο που βάζει τα δυνατά του να δείξη πως η αρετή είναι σχεδόν όλα τα άλλα και μόνο επιστήμη δεν είναι· και έτσι δε θα 'ταν καθόλου διδακτή. Εγώ λοιπόν, Πρωταγόρα, βλέποντας καλά ότι όλα αυτά βρίσκονται σε φοβερή αταξία και αναποδογύρισμα, κατέχομαι από μεγάλη προθυμία να τα ξεκαθαρίσω, και θα ήθελα ύστερα από αυτές τις διερευνήσεις να ερευνήσουμε και τη φύση της αρετής, και πίσω πάλι να εξετάσωμε αυτό το ζήτημα, αν είναι διδακτή ή όχι· γιατί φοβούμαι μήπως ο Επιμηθέας εκείνος μας ρίξη σε λάθος πολλές φορές στην έρευνά μας ξεγελώντας μας, καθώς παραμέλησε και στη διανομή, όπως είπες εσύ. Σε μένα λοιπόν και στο μύθο περισσότερο άρεσεν ο Προμηθέας από τον Επιμηθέα· αυτόν εγώ έχοντας παράδειγμα και φροντίζοντας προβλεπτικά για όλη μου τη ζωή, διερευνώ όλα αυτά, και αν το ήθελες και συ, όπως έλεγα και στην αρχή, θα μου ήταν πολύ ευχάριστο μαζί με σένα να τα διερευνώ.

Απάντησε τότε ο Πρωταγόρας: Εγώ, Σωκράτη, επαινώ την προθυμία σου, και τον τρόπο της διεξαγωγής των συζητήσεών σου. Γιατί ούτε στα άλλα νομίζω πως είμαι κακός άνθρωπος και λιγώτερο από κάθε άλλο είμαι φθονερός, αφού και για σένα σε πολλούς έχω πει, ότι από όσους έτυχε να συναντήσω εσένα πολύ περισσότερο τιμώ, από τους συνομήλικούς σου μάλιστα εξαιρετικά· και λέγω, ναι, ότι δε θα παραξενευόμουν αν ανέβαινες στην τάξη των αξιόλογων για σοφία ανθρώπων. Όσο για τα ζητήματα που είπες, άλλη φορά, όταν θέλης, θα τα συζητήσωμε καταλεπτώς· τώρα όμως είναι πια καιρός να στραφούμε και σε τίποτε άλλο. ― Μα, είπα εγώ, έτσι πρέπει να κάμωμε, αφού έτσι φαίνεται καλό σε σένα. Και για μένα αλήθεια από ώρα τώρα είναι καιρός να πάω εκεί που είπα· αλλά να για το χατίρι του όμορφου Καλλία έμεινα εδώ.

Είπαμε και ακούσαμε αυτά κι ύστερα χωριστήκαμε.