ΝΕ. ΣΩ. Πώς, λοιπόν, σφάλαμε, και πόσο μεγάλο σφάλμα ισχυρίζεσαι ότι κάναμε;

ΞΕ. Στη μια περίπτωση ήταν μικρότερο· στην άλλη, όμως, πολύ μεγάλο και πολύ σημαντικότερο και σοβαρότερο από το πρώτο.

ΝΕ. ΣΩ. Πώς έτσι;

ΞΕ. Επειδή, όταν μας ρώτησαν για το βασιλιά και τον πολιτικό της τωρινής περιφοράς και γένεσης, και είπαμε πως είναι ο ποιμένας της τότε ανθρώπινης αγέλης από την αντίθετη περίοδο, και πως ήταν θεός και όχι θνητός, κάναμε πολύ μεγάλο σφάλμα. Από την άλλη, όταν τον ορίσαμε ως αρχηγό ολόκληρης της πόλης, αλλά δε διευκρινίσαμε με ποιον τρόπο είναι, αυτό που είπαμε ήταν αλήθεια, αλλά δεν το είπαμε ολοκληρωμένα, ούτε με σαφήνεια· γι' αυτό το σφάλμα μας ήταν μικρότερο από το πρώτο.

ΝΕ. ΣΩ. Αλήθεια.

ΞΕ. Πρέπει λοιπόν, όπως φαίνεται, πρώτα να προσδιορίσουμε τον τρόπο με τον οποίο κυβερνά την πόλη, και τότε να ελπίζουμε ότι έχουμε ορίσει τέλεια τον πολιτικό.

ΝΕ. ΣΩ. Καλώς.

ΞΕ. Γι' αυτό παραθέσαμε και το μύθο· όχι μόνο για να δείξουμε, ότι όλοι αμφισβητούν την ανατροφή της αγέλης σε αυτόν για τον οποίο κάνουμε τώρα την έρευνα, αλλά και για να δούμε καθαρότερα εκείνον, στον οποίο, και μόνο, κατά το παράδειγμα των ποιμένων και των βουκόλων, αρμόζει να έχει την επιμέλεια της ανθρώπινης ανατροφής, και ο οποίος, μόνος, αξίζει αυτή την προσφώνηση.

ΝΕ. ΣΩ. Σωστά.

ΞΕ. Εγώ βέβαια, Σωκράτη, νομίζω πως το σχήμα του θείου ποιμένα είναι ακόμη σημαντικότερο από εκείνο του βασιλιά· ενώ, οι πολιτικοί που υπάρχουν τώρα εδώ, μοιάζουν πολύ περισσότερο στη φύση με τους αρχομένους, και παίρνουν παραπλήσια παιδεία και ανατροφή.

ΝΕ. ΣΩ. Οπωσδήποτε.

ΞΕ. Η έρευνα γι' αυτούς, λοιπόν, δεν πρέπει να είναι ούτε μικρότερη ούτε μεγαλύτερη, είτε η φύση τους είναι η μια είτε η άλλη.

ΝΕ. ΣΩ. Χωρίς αμφιβολία.

ΞΕ. Ας επιστρέψουμε, λοιπόν, πάλι σ' αυτό το σημείο. Πράγματι, την τέχνη του να δίνεις τις δικές σου προσταγές, που είπαμε πως έχει να κάνει με τα ζώα, και η οποία, όμως, δεν έχει την ατομική αλλά την κοινή επιμέλεια, τότε αμέσως την ονομάσαμε τέχνη της ανατροφής της αγέλης ― θυμάσαι;

ΝΕ. ΣΩ. Ναι.

ΞΕ. Σχετικά με αυτή, λοιπόν, κάπου κάναμε το σφάλμα. Γιατί πουθενά δε συμπεριλάβαμε ούτε ονομάσαμε τον πολιτικό· αλλά μας διέφυγε δίχως να το καταλάβουμε κατά την ονομασία.

ΝΕ.ΣΩ. Πώς;

ΞΕ. Όλοι οι άλλοι ποιμένες έχουν την κοινή ιδιότητα να τρέφει καθένας την αγέλη του. Στον πολιτικό, όμως, δώσαμε το όνομα χωρίς να του ανήκει· ενώ έπρεπε να του δώσουμε ένα, που να είναι κοινό σε όλους.

ΝΕ. ΣΩ. Αλήθεια λες, αν τύχαινε να υπάρχει ένα.

ΞΕ. Πώς θα μπορούσε να μην είναι κοινή σε όλους η πράξη της φροντίδας, χωρίς να οριστεί ούτε ως διατροφή, ούτε ως κάποια άλλη δραστηριότητα; Αν την ονομάζαμε, λοιπόν, αγελαιοκομική ή τέχνη της φροντίδας ή και ένα είδος επιμέλειας, όπως ισχύει για όλους, θα μπορούσαμε να περιλάβουμε και τον πολιτικό μαζί με τους άλλους, μια που η λογική έδειχνε ότι αυτό πρέπει να κάνουμε.

ΝΕ. ΣΩ. Πού λοιπόν είναι αυτό το σφάλμα που έχομε κάνει και ποια είναι η σπουδαιότητά του;

ΞΕ. Σ' ένα μέρος μικρότερο και σ' άλλο πολύ σπουδαίο και πολύ μεγάλο και σοβαρότερο από τότε.

ΝΕ. ΣΩ. Πώς;

ΞΕ. Να! Όταν μας ζητούσαν να ορίσουμε βασιλιά και τον πολιτικό της τωρινής κυκλικής περιφοράς και γενέσεως και είπαμε τον από την αντίθετη περίοδο ποιμένα, που κυβερνούσε την τότε ανθρώπινη αγέλη, και μάλιστα θεό και όχι θνητό, πέσαμε σε πολύ μεγάλη πλάνη. Όταν όμως τον παρουσιάσαμε σαν άρχοντα ολόκληρης της πόλεως, χωρίς να πούμε ωρισμένως κατά ποιόν τρόπο είναι τέτοιος, τότε πάλι εκείνο που είπαμε ήταν αληθινό, δεν ήταν όμως η αλήθεια ολόκληρη και καθαρή, γι' αυτό και το τελευταίο σφάλμα μας ήταν μικρότερο από το πρώτο.

ΝΕ. ΣΩ. Αλήθεια.

ΞΕ. Πρέπει λοιπόν, καθώς φαίνεται, αφού ωρίσαμε τον τρόπο της εξουσίας που ασκεί ο πολιτικός στην πόλη, να ελπίζουμε ότι έχουμε δώσει γι' αυτόν ένα τέλειο ορισμό.

ΝΕ. ΣΩ. Είναι αλήθεια.

ΞΕ. Γι' αυτό λοιπόν παραθέσαμε και το μύθο, για να δείξουμε ότι όχι μόνο όλοι διαφιλονικούν προς τον ζητούμενον (βασιλικόν τύπον) τον τίτλον του τροφού της αγέλης, άλλα για να ιδούμε και καθαρώτερα αυτόν τον ίδιο (τον βασιλέα) που, αφού κατά το παράδειγμα των βοσκών και των βουκόλων, φροντίζει να τρέφη το ανθρώπινο ποίμνιο του, μόνος αξίζει να τιμηθή με παρόμοιο τίτλο.

ΝΕ. ΣΩ. Σωστά.

ΞΕ. Νομίζω, Σωκράτη, ότι αυτή η μορφή του θείου ποιμένα είναι ακόμη πολύ υψηλή για ένα βασιλιά και ότι οι εδώ τώρα βρισκόμενοι πολιτικοί μας μοιάζουν περισσότερο με τους υπηκόους τους κατά τη γέννηση τους και είναι σχεδόν παρόμοιοι με τα μαθήματα και την αγωγή που έχουν πάρει.

ΝΕ. ΣΩ. Χωρίς άλλο, νομίζω.

ΞΕ. Δε θα μπορούσαν να εξετασθούν από μας ούτε λιγώτερο ούτε περισσότερο, είτε έτσι είτε αλλιώς έχουν γεννηθή.

ΝΕ. ΣΩ. Πώς όχι;

ΞΕ. Ας επανέλθουμε πάλι στην πρώτη μας συζήτηση. Αυτή η τέχνη για την οποία μιλήσαμε ότι έχει στα ζώα μια δύναμη απόλυτη και φροντίζει γι' αυτά όχι ατομικά αλλά για όλα μαζί και που την καλέσαμε τότε αμέσως : τέχνη που τρέφει τις αγέλες ― το θυμάσαι;

ΝΕ. ΣΩ. Μάλιστα.

ΞΕ. Σ' αυτή λοιπόν κάπως κάναμε λάθος. Γιατί τον πολιτικό πουθενά δεν τον περιλάβαμε στην ομιλία μας ούτε διατυπώσαμε τ' όνομά του, αλλά μας ξέφυγε χωρίς να λάβουμε τα μέτρα μας τότε που πιστεύαμε πως τον ωνομάσαμε.

ΝΕ. ΣΩ. Πώς;

ΞΕ. Στο να τρέφουν τις αγέλες τους μετέχουν νομίζω όλοι οι άλλοι ποιμένες, αλλά στον πολιτικό αποδώσαμε το όνομα, αν και δεν μετέχη, ενώ θα έπρεπε να δώσουμε σε όλους συγχρόνως κάποιο από τα κοινά ονόματα.

ΝΕ. ΣΩ. Σωστά, αν τύχαινε να υπάρχη ένα.

ΞΕ. Πως δεν τους ήταν κοινή, νομίζω, σε όλους η ενέργεια να λαβαίνουν πρόνοια, ενώ δεν τη διακρίναμε ούτε σαν τροφή ούτε σαν κάποια άλλη απασχόληση; Αλλά μιλώντας για την τέχνη που ασχολείται με τις αγέλες ή τις περιποιείται ή έχει κάποιαν άλλη φροντίδα γι' αυτές, είχαμε ένα ορισμό κατάλληλο να καλύψουμε τον πολιτικό μαζί με όλους τους άλλους αντιπάλους του, επειδή ακριβώς αυτός είναι ο σκοπός της έρευνάς μας.