Ωστόσο, είπα εγώ, δεν είναι δυνατόν να το πιστέψουμε αυτό ―δεν θα μας το επιτρέψει το λογικό μας― όπως πάλι δεν θα μας επιτρέψει να πιστέψουμε ότι η ψυχή, στην πιο αληθινή της φύση, έχει υφή τέτοια που να 'ναι γεμάτη από ετερόκλητη πολλότητα και ανομοιότητα και διαφορά σε σύγκριση με τον ίδιο τον εαυτό της.

Πώς το εννοείς αυτό; ρώτησε.

Δεν είναι εύκολο, είπα εγώ, να είναι αιώνιο ένα πράγμα σύνθετο από πολλά μέρη το οποίο δεν έχει την πιο τέλεια συγκρότηση, όπως μας φάνηκε τώρα ότι συμβαίνει με την ψυχή.

Φυσικά δεν είναι.

Ότι λοιπόν η ψυχή είναι αθάνατη, αυτό μας αναγκάζουν να το παραδεχθούμε και το επιχείρημα που μόλις αναφέραμε και τα άλλα επιχειρήματα. Αν θέλει όμως κανείς να δει τι λογής πράγμα είναι στ' αλήθεια η ψυχή, δεν πρέπει να την δει κακοποιημένη από το συσχηματισμό της με το σώμα και με τα άλλα κακά, όπως την βλέπουμε τώρα εμείς, αλλά να την θεαστεί προσεκτικά με το λογισμό του, πώς είναι η ψυχή όταν καθαρθεί, και θα διαπιστώσει τότε ότι είναι πολύ ομορφότερη, κι επίσης θα διακρίνει καθαρότερα τις δικαιοσύνες και τις αδικίες κι όλα όσα ανιστορήσαμε τώρα εμείς. Βέβαια, όσα είπαμε τώρα γι' αυτήν, έτσι όπως εμφανίζεται στην τωρινή κατάστασή της, αληθεύουν· ωστόσο την είδαμε σε μια κατάσταση σαν κι εκείνη του θαλασσινού Γλαύκου: όσοι τον βλέπουν δεν μπορούν εύκολα να αναγνωρίσουν την πρωτινή φύση του, επειδή τα παλαιά μέρη του σώματος έχουν άλλα ξεκοπεί, άλλα συντριβεί και εντελώς παραμορφωθεί από τα κύματα, ενώ σε άλλα έχουν φυτρώσει πάνω τους όστρακα και φύκια και χαλίκια, έτσι που να μοιάζει περισσότερο με κάθε λογής άγριο θηρίο παρά με ό,τι αρχικά ήταν από τη φύση του. Σε τέτοια κατάσταση βλέπουμε να είναι και η ψυχή εξαιτίας μύριων κακών. Όμως, Γλαύκων, πρέπει να κοιτάξουμε προς τα 'κει.

Πού; έκανε αυτός.

Στην αγάπη της για τη σοφία, και να συλλογιστούμε ποια πράγματα αγγίζει και ποιες συναναστροφές επιζητεί καθώς έχει συγγένεια με το θείο και το αθάνατο και το αιώνιο, επίσης ποιας λογής θα γινόταν, αν αφηνόταν εξολοκλήρου στο θείο και το αιώνιο και με την ώθηση αυτή έβγαινε από τη θάλασσα, όπου είναι τώρα, και τίναζε από πάνω της τις πέτρες και τα όστρακα, το πυκνό και άγριο στρώμα από χώμα και πέτρες που 'χει κατακαθίσει ολόγυρα στο κορμί της από τα, όπως τα λένε, ευτυχισμένα φαγοπότια της: γιατί με χώμα τρέφεται. Και τότε θα μπορούσε κανείς να δει την αληθινή φύση της, αν έχει πολλές όψεις ή μία μόνο ή πώς αλλιώς είναι πλασμένη. Για την ώρα πάντως τις καταστάσεις και τις μορφές που παίρνει στην ανθρώπινη ζωή της τις έχουμε, νομίζω, παρουσιάσει αρκετά σωστά.

Ασφαλώς.

Αλλ' ούτε τούτο θα μας επιτρέψη ο ορθός λόγος να πιστέψωμε, ούτε ακόμη να παραδεχτούμε ότι η ψυχή, θεωρούμενη κατά την αληθέστατη φύση της, είναι κάτι ποικιλόμορφο και γεμάτο από ανομοιότητα και διαφορά, αυτό απέναντι στον εαυτό του.

Πώς λες;

Δεν είναι εύκολο, κάτι πού αποτελείται από τη σύνθεση πολλών μερών, εκτός αν η σύνθεση είναι τόσο τέλεια, να είναι συνάμα αιώνιο, όπως δείξαμε ότι είναι η ψυχή.

Φυσικά όχι.

Το επιχείρημα λοιπόν που αναφέραμε πριν και άλλα μας αναγκάζουν να παραδεχτούμε ότι η ψυχή είναι αθάνατη· αλλά για να γνωρίσωμε την αληθινή φύση της, δεν πρέπει να την ιδούμε όπως τη βλέπομε σήμερα, στην κατάσταση της διαφθοράς από την ένωσή της με το σώμα και από τα άλλα κακά, αλλά πρέπει να τη μελετήσωμε προσεκτικά με το λογισμό, ποια είναι καθ' εαυτήν και καθαρή από κάθε ξένο στοιχείο, και τότε θα εννοήσωμε πόσο πολύ ωραιότερη είναι, και τότε ακόμη θα γνωρίσωμε ακριβέστερα τη φύση της δικαιοσύνης και της αδικίας και όλων των άλλων, για όσα μιλήσαμε ήδη. Αυτά που είπαμε για κείνην είναι βέβαια αληθινά, αλλά σχετικά με την τωρινή της κατάσταση· την είδαμε καθώς εκείνοι που βλέπουν τον θαλάσσιο Γλαύκο και δεν μπορούν ν' αναγνωρίσουν εύκολα την πρώτη του μορφή, επειδή τα παλαιά μέρη του σώματός του είναι άλλα σπασμένα, άλλα πάλι φαγωμένα και εντελώς παραμορφωμένα από τα κύματα, κι απάνω του έχουν άλλα προσκολληθή, κοχύλια και φύκια και πέτρες, ώστε με κάθε άλλο θηρίο να μοιάζη μάλλον παρά όπως ήταν η αρχική του φύση· έτσι παρουσιάζεται και σε μας η ψυχή, παραμορφωμένη από μύρια κακά. Αλλά πρέπει, Γλαύκων, εκεί ν' αποβλέπωμε.

Πού;

Στη φιλοσοφική της έφεση, και να στοχαστούμε τα όσα εγγίζει και επιζητεί μαζί τους να επικοινωνήση, σα συγγενής που είναι με ό,τι θείο και αθάνατο και αιώνιο, για να καταλάβωμε τι μπορεί να γίνη, άμα ακολουθώντας καθ' ολοκληρίαν αυτό το θείο και αθάνατο και αιώνιο και με αυτή την ορμή πηδώντας έξω από τα βάθη της θάλασσας, όπου βρίσκεται τώρα, κατορθώση ν' αποτινάξη πέτρες και κοχύλια που τώρα είναι κολλημένα απάνω της, επειδή τρέφεται από τη γη με πολλά πράγματα γαιώδη και πετρώδη και άγρια στα μακαριστά από τους πολλούς θεωρούμενα γεύματά της. Και τότε θα ήταν δυνατόν να ιδή κανείς την αληθινή της φύση, είτε είναι πολυειδής ή μονοειδής, είτε οποιαδήποτε άλλη είναι η ουσία και η σύνθεσή της· για την ώρα μου φαίνεται ότι αρκετά καλά έχομε εκθέσει τα πάθη και τις μορφές της κατά τον ανθρώπινο βίο της.

Με το παραπάνω.