Και περί μεν των άλλων αποριών θα ομιλήσωμεν αλλαχού· (40) το ότι δε πρέπει την κυρίαρχον εξουσίαν να κατέχη μάλλον το πλήθος ή οι άριστοι μεν ολίγοι δε, θα εφαίνετο ότι ευκόλως δύναται να λυθή, ως ενέχον λογικήν συνέπειαν ίσως δε και αλήθειαν τινα. Διότι οι πολλοί, έκαστος των οποίων [1281b] δεν είναι σπουδαίος ανήρ, ενδέχεται επί το αυτό συνελθόντες να είναι καλύτεροι εκείνων, ουχί βεβαίως έκαστος, μεμονωμένως, αλλ' ως σύνολον, όπως τα εκ συμβόλων συμπόσια καλύτερα είναι των διά της δαπάνης ενός μόνον παρασκευασθέντων. Έκαστος εκ των πολλών έχει μόριον τι αρετής και (5) φρονήσεως, επί της συνελεύσεως όμως των πολλών ως ακριβώς το πλήθος απαρτίζει ένα, ούτως ειπείν, άνθρωπον πολύποδα και πολύχειρα και πολλάς έχοντα αισθήσεις, ούτω και περί τα ήθη τούτων και την διάνοιαν συμβαίνει. Διά τούτο και καλύτερον οι πολλοί κρίνουν τα της μουσικής και των ποιητών έργα· διότι άλλοι άλλο μόριον καθ' έκαστον αντιλήψεως προς κρίσιν έχουν, συνεπώς δε πάντα (10) οι πάντες εν συνόλω. Αλλ' οι σπουδαίοι των ανδρών κατά τούτο διαφέρουν εκάστου των πολλών, καθ' ό,τι ακριβώς λέγεται ότι διαφέρουν οι ωραίοι των μη ωραίων και αι καλλιτεχνικαί εικόνες των αληθινών ανθρώπων, κατά τούτο δηλαδή, ότι φέρουν συγκεντρωμένα τους διεσπαρμένους και κεχωρισμένους ωραίους χαρακτήρας· εν τούτοις όμως, εάν επί μέρους εξετασθή το καλλιτεχνικόν απείκασμα, ενδέχεται να ευρεθή χαρακτήρ επί του πραγματικού, οίον τούτου ο (15) οφθαλμός άλλου δε άλλο μόριον, ωραιότερος του εν τη εικόνι. Ήδη λοιπόν, εάν μεν ενδέχεται να υπάρχη επί παντός 'δήμου' και επί παντός πλήθους η τοιαύτη διαφορά των πολλών προς τους ολίγους σπουδαίους, άδηλον είναι, ίσως δε, μα τον Δία, προκειμένου περί τίνων και αδύνατον είναι ―διότι το αυτό θα ηδύνατο τότε και επί των ζώων να λεχθή· και πράγματι, διά να ομιλήσω γενικώς, (20) κατά τι διαφέρουν μερικοί των θηρίων;― αλλ' ουδέν κωλύει να αληθεύη το λεχθέν προκειμένου περί ωρισμένου πλήθους.

Ας αναβάλουμε, λοιπόν, για ευθετότερο χρόνο τη συζήτηση, πάνω σ' άλλα θέματα. (40) Το να δώσουμε την εξουσία στο πλήθος κι όχι στους άριστους αλλά λίγους πολίτες, θα αποτελούσε κάποια λύση που θα παρουσίαζε κάποιες δυσκολίες, αλλά περιέχει και μια δόση αλήθειας. Οι πολλοί δηλ. που ο καθένας τους ξεχωριστά δεν είναι αξιόλογος, [1281b] είναι ενδεχόμενο ενωμένοι όλοι μαζί να είναι καλύτεροι από τους ξεχωριστούς πολίτες, όχι σαν άτομα, αλλά σαν σύνολο, όπως τα δείπνα στα οποία συνεισφέρουν όλοι είναι καλύτερα από εκείνα που αναλαμβάνει τα έξοδά τους ένα μονάχα πρόσωπο. Γιατί καθώς είναι πολλοί, ο καθένας διαθέτει κάποιο μόριο αρετής και πρακτικής σοφίας (5) ώστε όταν συγκεντρωθούν γεννιέται κατά κάποιο τρόπο ένας άνθρωπος με πολλά πόδια, πολλά χέρια και προικισμένος με πολλές αισθήσεις και με ανάλογο χαρακτήρα κι εξυπνάδα. Γι' αυτό και τα πλήθη κρίνουν πιο σωστά τα έργα των μουσικών και των ποιητών. Γιατί ο ένας κρίνει ένα μέρος, ο άλλος άλλο, κι όλοι μαζί το σύνολο. (10) Και σ' αυτό διαφέρουν οι σπουδαίοι άνθρωποι από τα άτομα που ανήκουν στο λαό, όπως π.χ. οι ωραίοι από τους όχι ωραίους, ή τα έργα της ζωγραφικής, από τα ζωντανά μοντέλα τους, κι η διαφορά συνίσταται στο ότι μαζεύτηκαν σ' ένα σύνολο τα διασκορπισμένα εδώ κι εκεί στοιχεία κι ακόμη επειδή τα στοιχεία αυτά είναι μοιρασμένα σε διάφορα πρόσωπα, έτσι που να λέμε ότι ένας έχει πιο ωραίο μάτι από εκείνον που είναι ζωγραφισμένος, κι άλλος άλλο μέλος του σώματος. (15) Αν τη διαφορά αυτή του πλήθους και των λίγων μορφωμένων ανθρώπων υπάρχει περίπτωση να την συναντήσουμε σε κάθε λαό και πλήθος, δεν είναι ξεκαθαρισμένο. Ίσως όμως, μα τον Δία, για μερικούς λαούς αυτό να είναι απραγματοποίητο, (γιατί ο ίδιος λόγος θα μπορούσε να ισχύσει και για τα άγρια ζώα. (20) Αφού σε τι διαφέρουν μερικοί λαοί, για να χρησιμοποιήσουμε αυτή την έκφραση, από τα ζώα;). Αλλά για ορισμένους πληθυσμούς τίποτε δεν εμποδίζει να αληθεύει αυτό που είπαμε.