Μτφρ. Β. Καλαμπαλίκης. 1975. Ξενοφώντος Κύρου Παιδεία. Αρχαίο κείμενο, μετάφραση, σημειώσεις. Εισαγωγή Ν. Μπουγάς. Αθήνα: Πάπυρος.

Στο μεταξύ φέρνουν στον Κύρο τους αιχμαλώτους δεμένους και άλλους πληγωμένους. Μόλις τους είδε, διέταξε να λύσουν αμέσως τους δεμένους, κι όσο για τους πληγωμένους, αφού κάλεσε γιατρούς, διέταξε να φροντίσουν για τη θεραπεία τους· έπειτα είπε στους Χαλδαίους ότι δεν ήρθε με σκοπό να τους καταστρέψει ούτε και για να τους πολεμήσει, αλλά επειδή ήθελε να επιτύχει ειρήνη ανάμεσα στους Αρμένιους και τους Χαλδαίους. Πριν λοιπόν καταληφθούν οι κορυφές των βουνών, είπε, ξέρω πως δεν είχατε ανάγκη από ειρήνη· γιατί εσείς ήσαστε ασφαλείς και λεηλατούσατε τις περιουσίες των Αρμενίων· τώρα όμως βλέπετε σε ποια κατάσταση βρίσκεστε. Εγώ λοιπόν αφήνω εσάς τους αιχμαλώτους να πάτε σπίτια σας και σας δίνω προθεσμία να σκεφτείτε με τους άλλους Χαλδαίους αν θέλετε να μας πολεμάτε ή να γίνετε φίλοι μας. Στην περίπτωση πάντως που προτιμήσετε πόλεμο, να μην ξανάρθετε εδώ χωρίς όπλα, αν είστε λογικοί. Αν όμως νομίσετε πως έχετε ανάγκη από ειρήνη, να έρθετε εδώ δίχως όπλα· αν ωστόσο γίνετε φίλοι μας, εγώ θα φροντίσω να τακτοποιηθούν οι υποθέσεις σας. Όταν άκουσαν αυτά οι Χαλδαίοι, επαίνεσαν πολύ τον Κύρο και, αφού τον αποχαιρέτησαν θερμά, έφυγαν για τη χώρα τους.

Ο βασιλιάς της Αρμενίας, μόλις πληροφορήθηκε την πρόσκληση του Κύρου και τα κατορθώματά του, πήρε μαζί του τους τεχνίτες και όσα άλλα νόμιζε πως χρειάζονταν και έτρεξε στον Κύρο όσο πιο γρήγορα μπορούσε. Στο πρώτο αντίκρυσμα του είπε: Πόσο ελάχιστα, Κύρε, μπορούν να προβλέπουν οι άνθρωποι για το μέλλον και ωστόσο πόσο πολλά επιχειρούν να κάνουνε. Εγώ δηλαδή τώρα, ενώ επιχειρούσα να επινοήσω τρόπο ελευθερίας, κατάντησα δούλος όσο ποτέ μέχρι τώρα· όταν πάλι αιχμαλωτιστήκαμε, ενώ πιστεύαμε απόλυτα πως είμαστε χαμένοι, τώρα όσο καμιά άλλη φορά παρουσιαζόμαστε σώοι. Γιατί αυτοί που ποτέ δεν έπαψαν να μας προκαλούν συμφορές, βλέπω τώρα ότι βρίσκονται στην κατάσταση που εγώ ευχόμουν. Και τούτο, Κύρε, να ξέρεις, συνέχισε ότι δηλαδή εγώ θα έδινα πολύ περισσότερα χρήματα απ' αυτά που πήρες από μένα, για να απομακρύνω τους Χαλδαίους από αυτά τα βουνά· και όσα καλά μας υποσχέθηκες πως θα κάνεις, όταν έπαιρνες τά λεφτά, τα έχεις τώρα αποτελειώσει, ώστε διαπιστώνουμε πως σου οφείλουμε και άλλες χάρες που θα ντρεπόμαστε να μην τις ανταποδώσουμε, εκτός αν ήμαστε αχάριστοι.

Μτφρ. Σ. Τζουμελέας. χ.χ. Ξενοφών. Κύρου Παιδεία. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Ι–IV. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος.

Τότε ωδήγησαν στον Κύρο δεμένους τους αιχμαλώτους, και μερικούς τραυματισμένους. Όταν τους είδε, αμέσως διέταξε να λύσουν τους δεμένους, και κάλεσε γιατρούς, και τους διέταξε να φροντίσουν να θεραπεύσουν τους τραυματισμένους. Ύστερα είπε στους Χαλδαίους ότι ήλθε όχι με την πρόθεση να τους καταστρέψη, ούτε γιατί είχε αφορμή να τους πολεμήση, αλλ' επειδή επιθυμούσε να κάμη ειρήνη μεταξύ αυτών και των Αρμενίων. Προτού να καταληφθούν οι κορυφές των ορέων, ξέρω πως δεν είχατε ανάγκη να κάμετε ειρήνη, γιατί τα δικά σας πράγματα ήσαν ασφαλισμένα, και διαρπάζατε τα πράγματα των Αρμενίων. Τώρα όμως βλέπετε πλέον σε τι κατάσταση βρίσκεστε. Εγώ λοιπόν σας αφίνω ελεύθερους να γυρίσετε στην πατρίδα σας, και σας δίνω καιρό να σκεφθήτε με τους άλλους Χαλδαίους, και να αποφασίσετε, αν θα κάμετε πόλεμο εναντίον μας, ή θα έχετε ειρήνη. Και αν προτιμήσετε τον πόλεμο, να μη έλθετε πλέον εδώ χωρίς όπλα, αν είστε γνωστικοί. Αν αποφασίσετε ειρήνη, ελάτε άοπλοι. Εγώ θα φροντίσω κατά ποιο τρόπο θα τακτοποιηθούν καλά οι υποθέσεις σας, αν γίνετε φίλοι μας. Όταν άκουσαν αυτά οι Χαλδαίοι, επαίνεσαν πολύ τον Κύρο, τον αποχαιρέτησαν θερμώς, και έφυγαν να πάνε στην πατρίδα τους.

Ο βασιλιάς της Αρμενίας, όταν έλαβε την πρόσκληση του Κύρου, και έμαθε όσα έκαμε, επήρε μαζί του τους ξυλουργούς, και όσα άλλα ενόμιζε ότι θα χρειαστούν, και έσπευσε να πάη προς τον Κύρο όσο μπορούσε ταχύτερα. Όταν είδε τον Κύρο, είπε: Μολονότι, Κύρε, λίγα μπορούμε να προβλέπωμε για το μέλλον, επιχειρούμε να κάνωμε πολλά. Τώρα παραδείγματος χάριν επιχειρήσας να γίνω ελεύθερος, έγινα δούλος, όσον ουδέποτε άλλοτε∙ όταν νικηθήκαμε, ενώ φαντασθήκαμε ότι είμαστε τελείως κατεστραμμένοι, βλέπομε τώρα πως έχομε σωθή, όσο ποτέ άλλοτε. Γιατί εκείνοι που ουδέποτε μέχρι τώρα έπαψαν πολύ να μας βλάπτουν, βλέπεις πως τώρα βρίσκονται σε τέτοια κατάσταση στην οποίαν ευχόμουνα να τους δω. Μάθε και τούτο, είπε, Κύρε, ότι δηλαδή εγώ θα έδινα πολύ περισσότερα χρήματα από όσα έλαβες από μένα, για να διώξω τους Χαλδαίους απ' αυτές τις κορυφές των ορέων. Και όσα καλά υπόσχεσαι πως θα μας κάμης όταν έπαιρνες τα χρήματα, όλα πλέον τα έχεις εκτελέσει, ώστε βλέπομε πως σου χρωστάμε και άλλες χάρες ακόμη, και μεις βέβαια, αν δεν ήμαστε αχάριστοι, θα ντρεπόμαστε να μη σου τις αποδίδωμε.