Μτφρ. Ρ. Ρούφος. [1966] 2000. Ξενοφώντος Ελληνικά. Ι–ΙΙ. Αθήνα: Ωκεανίδα. [1η έκδ. Αθήνα: Γαλαξίας].

Οι Λακεδαιμόνιοι άκουσαν ότι ο Κόνων ξόδευε τα χρήματα του Βασιλέως για να ξαναχτίζει τα τείχη των Αθηναίων και για να συντηρεί το ναυτικό που εξασφάλιζε την προσχώρηση των νησιών και των παραθαλασσίων πόλεων της στεριάς στους Αθηναίους. Τότε σκέφτηκαν ότι αν ειδοποιούσαν γι' αυτά τον Τιρίβαζο, τον στρατηγό του Βασιλέως, ο Τιρίβαζος ή θα πήγαινε με το μέρος τους ή τουλάχιστον θα έπαυε να συντηρεί το ναυτικό του Κόνωνος. Αποφάσισαν λοιπόν να του στείλουν τον Ανταλκίδα, με οδηγίες να του μιλήσει με τέτοιο πνεύμα και να προσπαθήσει να πετύχει ειρήνη ανάμεσα στην πόλη και στον Βασιλέα. Όταν το έμαθαν οι Αθηναίοι, έστειλαν κι εκείνοι πρέσβεις ―μαζί με τον Κόνωνα― τον Ερμογένη, τον Δίωνα, τον Καλλισθένη και τον Καλλιμέδοντα. Ζήτησαν κι από τους συμμάχους τους να στείλουν κι εκείνοι πρέσβεις, κι ήρθαν από τους Βοιωτούς, από την Κόρινθο και το Αργός.

Αφού έφτασαν στην έδρα του Τιριβάζου, ο Ανταλκίδας του είπε ότι είχε έρθει με προτάσεις ειρήνης ανάμεσα στην πόλη του και στον Βασιλέα ― και μάλιστα τέτοιας ειρήνης, όπως από καιρό την επιθυμούσε ο Βασιλεύς: γιατί οι Λακεδαιμόνιοι, είπε, δεν διεκδικούσαν από τον Βασιλέα τις ελληνικές πόλεις της Ασίας· όσο για τις υπόλοιπες πόλεις κι όλα τα νησιά, αρκούσε στους Λακεδαιμονίους να μείνουν ανεξάρτητα. «Αφού λοιπόν», είπε, «είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε τέτοιους όρους, τι λόγο έχει ο Βασιλεύς να μας πολεμάει και να ξοδεύει χρήματα; Ούτε οι Αθηναίοι θα μπορούν να οργανώσουν εκστρατεία εναντίον του Βασιλέως δίχως εμάς αρχηγούς, ούτε όμως κι εμείς εφόσον θα είναι ανεξάρτητες οι πόλεις».

Οι προτάσεις του Ανταλκίδα άρεσαν πολύ στον Τιρίβαζο όταν τις άκουσε. Στους αντιπάλους του Ανταλκίδα, αντίθετα, δεν βρήκαν απήχηση· οι Αθηναίοι φοβήθηκαν ότι αν συμφωνούσαν να δοθεί ανεξαρτησία στα νησιά θα 'χαναν τη Λήμνο, την Ίμβρο και τη Σκύρο· οι Θηβαίοι ότι θ' αναγκάζονταν ν' αφήσουν ανεξάρτητες τις πόλεις της Βοιωτίας· οι Αργείοι, τέλος, ότι αν γινόταν τέτοια συνθήκη ειρήνης δεν θα μπορούσαν ―όπως ήθελαν― να κρατήσουν προσαρτημένη την Κόρινθο. Έτσι ματαιώθηκε τότε η σύναψη ειρήνης, κι όλοι γύρισαν στις πατρίδες τους.

Ο Τιρίβαζος έκρινε επικίνδυνο να πάρει το μέρος των Λακεδαιμονίων χωρίς τη συγκατάθεση του Βασιλέως· έδωσε ωστόσο, κρυφά, χρήματα στον Ανταλκίδα για να φτιάξουν ναυτικό οι Λακεδαιμόνιοι, με τη σκέψη ότι τότε οι Αθηναίοι κι οι σύμμαχοί τους θα 'δειχναν περισσότερη διάθεση για ειρήνη. Ταυτόχρονα φυλάκισε τον Κόνωνα με τη δικαιολογία ότι οι κατηγορίες των Λακεδαιμονίων ήταν βάσιμες κι ότι είχε παραβεί το καθήκον του προς τον Βασιλέα. Ύστερα πήγε στον Βασιλέα να του διαβιβάσει τις προτάσεις των Λακεδαιμονίων, να του αναφέρει ότι είχε φυλακίσει τον Κόνωνα για παράβαση καθήκοντος και να του ζητήσει οδηγίες για όλ' αυτά.

Όσο ο Τιρίβαζος βρισκόταν στο εσωτερικό της χώρας κοντά στον Βασιλέα, τούτος έστειλε τον Στρούθα ν' αναλάβει τη διοίκηση των παραθαλασσίων περιοχών. Ο Στρούθας όμως, που δεν λησμονούσε πόσα κακά είχε πάθει η χώρα από τον Αγησίλαο, ήταν ένθερμος υποστηρικτής των Αθηναίων και των συμμάχων τους. Όταν είδαν οι Λακεδαιμόνιοι πόσο εχθρικά φερόταν απέναντί τους και πόσο φιλικά στους Αθηναίους, έστειλαν τον Θίβρωνα εναντίον του. Αυτός πέρασε στην Ασία κι άρχισε να λεηλατεί τα εδάφη του Βασιλέως με ορμητήρια την Έφεσο και τις πόλεις της πεδιάδας του Μαιάνδρου Πριήνη, Λεύκοφρυ και Αχίλλειο.

Σε λίγον καιρό ο Στρούθας πρόσεξε ότι ο Θίβρων ξεκινούσε πάντα τις επιχειρήσεις του ακατάστατα και δίχως προφυλάξεις· έστειλε λοιπόν ιππικό στην πεδιάδα να κάνει επιδρομή, να περικυκλώσει τον εχθρό και ν' αρπάξει ό,τι μπορέσει. Εκείνη την ώρα ο Θίβρων, που μόλις είχε γευματίσει, έκανε δισκοβολία με τον αυλητή Θέρσανδρο (γιατί ο Θέρσανδρος δεν ήταν μονάχα καλός αυλητής, αλλά σαν οπαδός των λακωνικών εθίμων παρίστανε και τον αθλητή). Όταν είδε ο Στρούθας ότι οι αντίπαλοι έβγαιναν ν' αντιμετωπίσουν τους άνδρες του μ' ακατάστατο τρόπο, κι ότι ήταν λιγοστοί στην πρώτη γραμμή, παρουσιάστηκε ξαφνικά με πολύ και καλά συνταγμένο ιππικό. Πρώτ' απ' όλους σκότωσαν τον Θίβρωνα και τον Θέρσανδρο· μετά τον θάνατο τους καταδίωξαν τον υπόλοιπο στρατό, που τράπηκε σε φυγή, και σκότωσαν πολλούς. Μερικοί ωστόσο σώθηκαν καταφεύγοντας στις φιλικές πόλεις, και περισσότεροι επειδή δεν είχαν ειδοποιηθεί έγκαιρα για την επιχείρηση ― γιατί όπως έκανε συχνά ο Θίβρων, έτσι κι εκείνη τη φορά είχε ξεκινήσει δίχως καν να 'χει εκδώσει διαταγές. Έτσι λοιπόν έγιναν αυτά.

Μτφρ. Γ.Α. Ράπτης. 2005. Ξενοφώντος Ελληνικά Δ'–Ζ'. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος.

Όταν οι Λακεδαιμόνιοι έμαθαν ότι ο Κόνωνας με χρήματα του (Πέρση) βασιλιά ανοικοδομεί το τείχος των Αθηναίων και συντηρώντας με τα χρήματα εκείνου το ναυτικό φέρνει στο πλευρό των Αθηναίων και τα νησιά και τις παραθαλάσσιες πόλεις, έκριναν ότι, αν αναφέρουν αυτά στον Τιρίβαζο, που ήταν στρατηγός του βασιλιά, ή θα προσέλκυαν με το μέρος τους τον Τιρίβαζο ή θα τον απέτρεπαν να ενισχύσει το ναυτικό του Κόνωνα. Πήραν λοιπόν απόφαση και στέλνουν προς τον Τιρίβαζο τον Ανταλκίδα με την εντολή να ενημερώσει αυτόν γι' αυτά και να προσπαθήσει να συνάψει ειρήνη ανάμεσα στην πόλη (τη Σπάρτη) και στον Πέρση βασιλιά. Όταν το πληροφορήθηκαν αυτό οι Αθηναίοι, στέλνουν κι αυτοί πρέσβεις μαζί με τον Κόνωνα, τους Ερμογένη και Δίωνα και Καλλισθένη και Καλλιμέδοντα. Κάλεσαν ταυτόχρονα και πρέσβεις από άλλες συμμαχικές πόλεις· έτσι παραβρέθηκαν και πρέσβεις από τη Βοιωτία και την Κόρινθο και το Άργος. Όταν έφτασαν εκεί, ο Ανταλκίδας είπε προς τον Τιρίβαζο ότι έχει έλθει με πρόθεση να συνάψει ειρήνη ανάμεσα στη Σπάρτη και τον Πέρση βασιλιά και μάλιστα με όρους που θα πρότεινε ο βασιλιάς. Πάντως οι Λακεδαιμόνιοι δε διεκδικούν από το βασιλιά τις ελληνικές πόλεις της Ασίας και θα είναι ικανοποιημένοι να κηρυχτούν αυτόνομα όλα τα νησιά και οι άλλες πόλεις. Πράγματι, είπε, «αφού εμείς δεχόμαστε κάτι τέτοιο, για ποιο λόγο θα πολεμούσαν εναντίον μας οι Έλληνες ή ο βασιλιάς και θα ξόδευε χρήματα; Γιατί, αν οι πόλεις είναι αυτόνομες, ούτε οι Αθηναίοι χωρίς τη δική μας αρχηγία, ούτε εμείς οι ίδιοι θα μπορούσαμε να εκστρατεύσουμε».

Στον Τιρίβαζο άρεσαν πολύ τα όσα είπε ο Ανταλκίδας· για τους αντιπάλους οι προτάσεις είχαν την εξής σημασία. Οι Αθηναίοι δηλαδή φοβούνταν να συναινέσουν να κηρυχθούν αυτόνομα τα νησιά, γιατί θα έχαναν τη Λήμνο, την Ίμβρο και τη Σκύρο, και οι Θηβαίοι (φοβούνταν) μήπως υποχρεωθούν να αφήσουν αυτόνομες τις πόλεις της Βοιωτίας, και οι Αργείοι, πράγμα που επιθυμούσαν, έκριναν ότι δε θα μπορούσαν να έχουν την Κόρινθο ως (νέο) Άργος, αν υπογράφονταν τέτοιες συνθήκες και σπονδές. Έτσι αυτή η (προσπάθεια για) ειρήνη δεν τελεσφόρησε και ο καθένας τους γύρισε στην πατρίδα του.

Ο Τιρίβαζος λοιπόν έκρινε ότι δεν του ήταν πολύ ασφαλές να ταχθεί με τους Λακεδαιμόνιους χωρίς την έγκριση του βασιλιά του· έδωσε όμως κρυφά χρήματα στον Ανταλκίδα για να εξοπλισθεί ναυτικό από τους Λακεδαιμόνιους και για να επιζητήσουν την ειρήνη περισσότερο οι Αθηναίοι και οι σύμμαχοί τους, και φυλάκισε τον Κόνωνα, γιατί τάχα αδικούσε το βασιλιά και γιατί οι Λακεδαιμόνιοι μιλούσαν ορθά. Μετά από αυτά, ανέβαινε προς το βασιλιά για να τον ενημερώσει για όσα πρότειναν οι Λακεδαιμόνιοι και για το ότι είχε συλλάβει τον Κόνωνα ως αδικοπραγούντα και για να ρωτήσει τι έπρεπε να κάνει για όλα αυτά. Ο βασιλιάς λοιπόν, όταν έφτασε ο Τιρίβαζος κοντά του, στέλνει το Στρούθα να φροντίσει τα σχετικά με τη θάλασσα. Αλλά ο Στρούθας ευνοούσε ισχυρά τους Αθηναίους και τους συμμάχους τους, αναλογιζόμενος πόσα δεινά είχε υποστεί η χώρα του βασιλιά από τον Αγησίλαο. Και οι Λακεδαιμόνιοι, όταν διαπίστωσαν πόσο εχθρικά διάκειται ο Στρούθας απέναντί τους και πόσο φιλικά προς τους Αθηναίους, έστειλαν εναντίον του για πόλεμο το Θίβρωνα. Αυτός, περνώντας απέναντι, και με ορμητήριο την Έφεσο και τις πόλεις της πεδιάδας του Μαιάνδρου Πριήνη και Λεύκοφρη και Αχίλλειο λεηλατούσε τη χώρα του Πέρση βασιλιά. Με το πέρασμα του χρόνου, διαπιστώνοντας ο Στρούθας ότι ο Θίβρωνας κάθε φορά προσέτρεχε σε βοήθεια άτακτα και περιφρονητικά, έστειλε στην πεδιάδα ιππείς με διαταγή να κάνουν επιδρομή και να τους περικυκλώσουν στο μέτρο που μπορούσαν. Ο Θίβρωνας τότε τύχαινε να είναι στη σκηνή του μετά το φαγητό με τον αυλητή Θέρσανδρο. Ο Θέρσανδρος δεν ήταν μόνο άριστος αυλητής αλλά καυχιόταν και για τη σωματική του ρώμη ως λάτρης των Σπαρτιατών. Όταν ο Στρούθας είδε ότι εκείνοι βοηθούσαν ασύντακτα και ότι οι πρώτοι τους ήταν λίγοι, εμφανίζεται οδηγώντας μαζί του πολλούς και πειθαρχημένους ιππείς. Πρώτους σκότωσαν το Θίβρωνα και το Θέρσανδρο· μόλις έπεσαν αυτοί νεκροί, στράφηκαν και εναντίον του άλλου στρατεύματος και κατά την καταδίωξη σκότωσαν πάρα πολλούς –υπήρξαν και κάποιοι από αυτούς που σώθηκαν καταφεύγοντας στις φιλικές πόλεις– και περισσότερους γιατί αργά αντιλήφθηκαν την επιχείρηση. Εξάλλου πολλές φορές, όπως και τότε, αναλάμβανε (ο Θίβρωνας) επιχειρήσεις χωρίς από νωρίτερα να δίδει τις απαραίτητες διαταγές. Αυτά λοιπόν έτσι έγιναν.