Πρέπει να έχουμε όσο το δυνατό περισσότερους φίλους ή μήπως πρέπει να εφαρμόσουμε αυτό που λέγεται σωστά για εκείνους που συνδέονται με τα δεσμά της φιλοξενίας;

«Δεν πρέπει να φιλοξενείς πολλούς μέσα στο σπίτι, όμως και αφιλόξενου τη φήμη να μη βγάλεις».

Μήπως πρέπει να ισχύει κι εδώ αυτό που ισχύει και για τη φιλία; Ούτε δηλ. να μην έχουμε φίλους, ούτε να έχουμε πάρα πολλούς; Σχετικά με τους φίλους εκείνους, που έχουμε για λόγους συμφέροντος φαίνεται πως ταιριάζει πολύ το ρητό: (25) (Ν' ανταποδίδει κανείς τις υπηρεσίες είναι κουραστικό κι η ζωή δεν διαρκεί πολύ. Γι' αυτό φίλοι περισσότεροι από όσους αρκούν για τη ζωή μας είναι περιττοί κι εμποδίζουν την άσκηση της αρετής. Επομένως δεν έχουμε την ανάγκη τέτοιων φίλων). Αλλά κι οι φίλοι για χάρη απόλαυσης πρέπει να είναι λίγοι, όπως για τα φαγητά είναι αρκετό λίγο μονάχα καρύκευμα.

Όταν όμως πρόκειται για ενάρετους και ηθικούς ανθρώπους, πρέπει να έχει κανένας πολλούς φίλους, εφόσον αυτοί είναι πραγματικά ενάρετοι και ηθικοί, (30) ή πρέπει να περιορίσει τον αριθμό τους όπως φαίνεται στην πολιτεία; Γιατί η πολιτεία δεν αποτελείται από δέκα άτομα, ούτε από δέκα μυριάδες. Άλλωστε ο αριθμός δεν είναι δυνατό να ορισθεί ακριβώς στην προκειμένη περίπτωση. Αρκεί να δεχθούμε γενικά εκείνον που είναι λογικός ανάμεσα σε κάποια όρια. [1171a] Όσον αφορά τους φίλους, ο αριθμός των είναι περιορισμένος. Ίσως το ανώτατο όριο να καθοριζόταν σύμφωνα με τα πρόσωπα εκείνα με τα οποία θα ήταν δυνατό το συζείν (γιατί, όπως φαίνεται, η συμβίωση αυτή χαρακτηρίζει βασικά την αληθινή φιλία), αλλά το ότι είναι αδύνατο να συζεί κανένας με πολλούς ανθρώπους και να μοιράζεται ανάμεσά τους είναι φανερό. Εξάλλου οι πολλοί φίλοι πρέπει να είναι φίλοι κι ο ένας με τον άλλο, (5) αν θέλουν να συζούν, πράγμα που όταν συζούν πολλά άτομα είναι δύσκολο. Γιατί είναι δύσκολο να χαίρεται κανείς και να λυπάται με πολλούς, επειδή μπορεί να συμβεί, ώστε με άλλους να αισθάνεται χαρά και με άλλους λύπη συγχρόνως.

Ίσως, λοιπόν, να είναι καλό να μη ζητούμε πολλούς φίλους, αλλά μονάχα εκείνους που είναι αρκετοί για μιαν συμβίωση. (10) Ακόμη φαίνεται αδύνατο να είναι κανείς στενός φίλος με πολλούς. Γι' αυτό δεν μπορεί κανείς να ερωτεύεται συγχρόνως πολλά πρόσωπα, επειδή ο έρωτας που θέλει να είναι κάποια φιλία, που φτάνει στον ύψιστο βαθμό απευθύνεται σ' ένα μονάχα πρόσωπο. Άρα, στενή φιλία μπορεί να υπάρχει μεταξύ λίγων ανθρώπων μονάχα.

Έτσι είναι το πράγμα, όπως φαίνεται κι από την πρακτική ζωή. Είναι λίγοι εκείνοι που τους συνδέει φιλία που γεννιέται από την συναδελφοσύνη. (15) Η εξυμνούμενη φιλία είναι αυτή που υπάρχει ανάμεσα σε δυο πρόσωπα. Όσοι έχουν πολλούς φίλους και συμπεριφέρονται φιλικά σε όλους, δεν είναι φίλοι με κανένα, εφόσον δεν πρόκειται για σχέσεις μονάχα συμπολιτών, και τους τέτοιους τους ονομάζουμε κόλακες. Μονάχα κατά την έννοια της φιλίας μεταξύ των συμπολιτών μπορεί να είναι με πολλά πρόσωπα φίλος, χωρίς να είναι κόλακας. Αλλά από την άποψη της αρετής και εφόσον αγαπά κανείς τους φίλους του για χάρη αυτών των ίδιων, φιλία δεν μπορεί να υπάρξει μεταξύ ανθρώπων πολλών, (20) και πρέπει να θεωρηθεί κανείς ευτυχής, αν έχει έστω και λίγους μονάχα τέτοιους φίλους.

Πρέπει να έχωμεν πολλούς φίλους ή το λεγόμενον ορθώς, όσον αφορά τους διά των δεσμών της φιλοξενίας συνεδομένους:

«δεν πρέπει να φιλοξενή κανείς πολλούς

αλλά και όχι πάλι να μη φιλοξενή κανένα»

δέον να ισχύη και ως προς την φιλίαν; Δηλαδή ούτε να στερούμεθα φίλων, ούτε να έχωμεν πάρα πολλούς; Ως προς τους φίλους εκείνους, τους οποίους έχομεν χάριν συμφέροντος, φαίνεται εφαρμοζόμενον πάρα πολύ το λεχθέν. (25) (Διότι το ν' ανταποδίδη κανείς τας υπηρεσίας είναι επίπονον και ο βίος δεν είναι αρκούντως μακρός. Διά τούτο φίλοι περισσότεροι παρ' όσοι αρκούν διά την ζωήν μας είναι περιττοί και εμπόδιον διά την άσκησιν της αρετής. Όθεν δεν έχομεν ανάγκην τοιούτων). Αλλά και οι φίλοι χάριν απολαύσεως αρκεί να είναι ολίγοι, όπως αρκεί και διά τα φαγητά ολίγον μόνον άρτυμα.

Όσον όμως αφορά τους εναρέτους και χρηστούς ανθρώπους, (25) πρέπει να έχη κανείς πολλούς φίλους, εφ' όσον ούτοι είναι χρηστοί και ενάρετοι, ή οφείλει να περιορίση τον αριθμον αυτών, όπως γίνεται εις την πολιτείαν; Διότι η πολιτεία δεν συνίσταται εκ δέκα ατόμων, αλλ' ούτε εκ δέκα μυριάδων τοιούτων. Άλλωστε ο αριθμός δεν είναι δυνατόν να ορισθή επακριβώς εν προκειμένω. Αρκεί να δεχθώμεν εν γένει εκείνον, όστις υφίσταται μεταξύ ορίων τινών. Όσον δε αφορά εις τους φίλους, [1171a] ο αριθμός των είναι περιωρισμένος. Ίσως το ανώτατον όριον θα καθωρίζετο συμφώνως προς τα πρόσωπα εκείνα, μετά των οποίων θα ήτο δυνατόν το συζήν (διότι, ως φαίνεται, η συμβίωσις αυτή χαρακτηρίζει ως επί το πολύ την πραγματικήν φιλίαν), αλλά το ότι είναι αδύνατον να συζή κανείς μετά πολλών ανθρώπων και να μοιράζεται μεταξύ αυτών, είναι φανερόν. Εξ άλλου οι πολλοί φίλοι πρέπει να είναι φίλοι και προς αλλήλους, (5) εάν θέλουν να συζούν, πράγμα το οποίον κατά την συμβίωσιν πολλών ατόμων είναι δύσκολον. Διότι είναι δύσκολον να χαίρη κανείς και να λυπήται μετά πολλών, δεδομένου ότι δύναται να συμβή, ώστε με άλλους μεν να αισθάνεται χαράν και με άλλους λύπην ταυτοχρόνως.

Ίσως λοιπόν θα είναι καλόν να μη ζητούμεν πολλούς φίλους, αλλά μόνον εκείνους, οι οποίοι είναι αρκετοί διά μίαν συμβίωσιν. (10) Προς τούτοις φαίνεται αδύνατον να είναι κανείς στενός φίλος μετά πολλών. Διά τον λόγον τούτον δεν δύναταί τις και να ερωτεύεται συγχρόνως πολλά πρόσωπα, διότι ο έρως όστις θέλει να είναι ποιά τις φιλία, εξικνουμένη εις ύψιστον βαθμόν, απευθύνεται προς έν μόνον πρόσωπον. Όθεν στενή φιλία δύναται να υφίσταται μεταξύ ολίγων μόνον ανθρώπων.

Ούτως έχει το πράγμα, ως φαίνεται, και ως προς την πρακτικήν ζωήν. Είναι ευάριθμοι εκείνοι, τους οποίους συνδέει φιλία γεννωμένη εκ της συναδελφότητος. (15) Η εξυμνουμένη φιλία είναι η μεταξύ δύο προσώπων υφισταμένη, οι δε έχοντες πολλούς φίλους και φιλικώς προς πάντας συμπεριφερόμενοι δεν είναι φίλοι ουδενός, εφ' όσον δεν πρόκειται μόνον περί σχέσεων μεταξύ συμπολιτών, και τους τοιούτους αποκαλούμεν κόλακας. Μόνον κατά την έννοιαν της φιλίας μεταξύ των συμπολιτών δύναταί τις να είναι μετά πολλών προσώπων φίλος, χωρίς να είναι κόλαξ, αλλ' έντιμος και χρηστός άνθρωπος. Αλλ' υπό την έποψιν της αρετής και εφ' όσον αγαπά τις τους φίλους του χάριν αυτών των ιδίων, φιλία δεν δύναται να υπάρξη μεταξύ ανθρώπων πολλών, (20) πρέπει δε να θεωρηθή κανείς ευτυχής, εάν έχη έστω και ολίγους μόνον τοιούτους φίλους.