Μτφρ. Κ. Βάρναλης. [1939] χ.χ. Ξενοφών. Απομνημονεύματα. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Ι–ΙΙ. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος.

Βασιλείς δε και άρχοντες, είπεν, ότι είναι όχι εκείνοι που έχουν τα σκήπτρα, ούτε εκείνοι που εξελέγησαν από τους τυχόντας, ούτε εκείνοι που βγήκαν με τον κλήρον, ούτε εκείνοι που μετεχειρίσθησαν βίαν, ούτε εκείνοι που εξηπάτησαν, αλλ' εκείνοι που ηξεύρουν να άρχουν. Οσάκις δηλαδή ήθελεν ομολογήσει κανείς εκ των ακροατών του ότι ίδιον μεν του άρχοντος είναι να διατάζη τι πρέπει να κάμνουν οι άλλοι, του δε αρχομένου ίδιον το να πείθεται, έφερεν ως παράδειγμα το ότι και εις το πλοίον, εκείνος μεν ο οποίος ηξεύρει να κυβερνά είναι κυβερνήτης, ο δε ιδιοκτήτης του πλοίου, και όλοι οι άλλοι, που είναι μέσα εις το πλοίον, πείθονται εις τον γνωρίζοντα να κυβερνά, και εις την γεωργίαν εκείνοι που έχουν αγρούς, και εις την ασθένειαν εκείνοι που ασθενούν, και εις την άσκησιν του σώματος εκείνοι που ασκούνται σωματικώς και όλοι οι άλλοι, οι οποίοι φροντίζουν διά κάτι, εάν μεν νομίζουν, ότι οι ίδιοι ηξεύρουν να φροντίσουν, φροντίζουν· ει δε μη πείθονται εις τους γνωρίζοντας όχι μόνον όταν είναι παρόντες, αλλά και όταν απουσιάζουν στέλλουν και τους προσκαλούν, διά να κάμνουν όσα πρέπει, πειθόμενοι εις εκείνους· εις δε την εριουργίαν επεδείκνυεν, ότι αι γυναίκες άρχουν των ανδρών, διά το ότι αύται μεν γνωρίζουν πώς να υφαίνουν τα μαλλιά, οι δε άνδρες δεν γνωρίζουν. Εάν δε κανείς εις αυτά απαντούσεν, ότι εις τον τύραννον είναι επιτετραμμένον να μη πείθεται εις εκείνους που ομιλούν σωστά. ― Και πώς είπε, θα ήτο δυνατόν να μη πείθεται, αφού επικρέμαται τιμωρία, εάν κανείς δεν πείθεται εις εκείνον, που ομιλεί σωστά; Διότι με το να μη πείθεται εις εκείνον που ομιλεί σωστά, θα διαπράξη βεβαιότατα κανέν σφάλμα, εάν δε κάμη σφάλμα, θα τιμωρηθή. Εάν δε κανείς έλεγεν, ότι εις τον τύραννον επιτρέπεται και να φονεύση εκείνον που σκέπτεται σωστά. ―Εκείνος δε, απήντα που σκοτώνει τους καλυτέρους από τους συμμάχους του, νομίζεις ότι δεν τιμωρείται ή ότι τιμωρείται ελαφρώς, διότι ποίον από τα δύο παραδέχεσαι: εκείνος που κάμνει έτσι μάλλον θα σωθή ή τάχιστα θα καταστραφή;

Μτφρ. Ε.Γ. Παντελάκης. 1937. Ξενοφώντος Απομνημονεύματα (Ο βίος και η φιλοσοφία του Σωκράτους). Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος.

Έλεγε δε ότι βασιλείς και άρχοντες δεν είναι οι έχοντες τα σκήπτρα, ουδέ οι υπό των τυχόντων εκλεγέντες, ουδέ οι εν τη κληρώσει επιτυχόντες, ουδέ οι διά της βίας λαβόντες την αρχήν, ουδέ οι διά της απάτης, αλλά οι γνωρίζοντες να άρχουν. Οσάκις δηλαδή τις των ακροατών του ήθελε συμφωνήσει ότι του μεν άρχοντος έργον είναι να προστάζη να πράττωσιν ό,τι είναι αναγκαίον, του δε αρχομένου να πείθεται εις τον άρχοντα, επεδείκνυεν ότι και εις το πλοίον ο γνωρίζων να κυβερνά είναι κυβερνήτης, ο δε ιδιοκτήτης του πλοίου και πάντες οι άλλοι οι ευρισκόμενοι επί του πλοίου πείθονται εις τον γνωρίζοντα να κυβερνά, και εις την γεωργίαν οι έχοντες αγρούς και εις την ασθένειαν οι ασθενείς και εις την γυμναστικήν οι γυμναζόμενοι και οι άλλοι πάντες, οι οποίοι εργάζονται έργον τι επιμελούνται τούτου, εάν νομίζωσιν ότι γνωρίζουν να επιμελώνται, ει δε μη, όχι μόνον πείθονται εις τους γνωρίζοντας, εάν αυτοί είναι παρόντες, αλλά και μετακαλούσιν αυτούς εάν απουσιάζουν, όπως πειθόμενοι εις εκείνους πράττουν τα δέοντα· προσέτι δε επεδείκνυεν ότι εις την εριουργίαν άρχουσιν αι γυναίκες των ανδρών, επειδή αυταί μεν γνωρίζουν πώς πρέπει να υφαίνουν, εκείνοι δε δεν γνωρίζουν.

Εάν δε τις προς ταύτα έλεγεν ότι εις τον τύραννον είναι επιτετραμμένον να μη πείθεται εις τους ορθώς ομιλούντας· Και πώς, έλεγε, δύναται να επιτραπή να μη πείθηταί τις εις τον ορθώς λέγοντα, αφού μάλιστα επίκειται τιμωρία, εάν τις δεν πείθηται εις τον ορθώς ομιλούντα περί οιουδήποτε πράγματος; διότι, εάν τις δεν πείθεται εις τον ορθώς λέγοντα περί οιουδήποτε πράγματος, ούτος εξ άπαντος θα αποτύχη εις αυτό το πράγμα, αποτυγχάνων δε θα ζημιωθή. Εάν δε τις έλεγεν ότι επιτρέπεται εις τον τύραννον και να φονεύη ακόμη τον ορθώς ομιλούντα· Νομίζεις, έλεγεν, ότι ο φονεύων τους αρίστους των συμμάχων δεν τιμωρείται ή ότι υφίσταται ελαφράν τιμωρίαν; Ποίον εκ των δύο δηλαδή νομίζει ότι ο κατ' αυτόν τον τρόπον πράττων μάλλον θα σωθή ή ότι ούτω ποιών και θα καταστραφή τάχιστα;