Μτφρ. Π. Βλαχάκος & Γ.Α. Ράπτης. 2003. Ξενοφώντος Αγησίλαος. Εισαγωγή, μετάφραση, περίληψη, σχόλια Π. Βλαχάκος. Πρόλογος Δ. Λυπουρλής. Λακεδαιμονίων Πολιτεία. Εισαγωγή, μετάφραση, περίληψη, σχόλια Γ.Α. Ράπτης. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος.

Σχετικά τώρα με τη δικαιοσύνη του στη διαχείριση των αγαθών μπορεί κανείς να έχει πιο τρανταχτές αποδείξεις από αυτές; Κανείς ποτέ βέβαια δεν κατηγόρησε ότι του στέρησε κάτι ο Αγησίλαος, πολλοί ωστόσο παραδέχονταν ότι τους έχει κάνει πολλές ευεργεσίες. Όποιος λοιπόν χαίρεται να δίνει τα δικά του για το όφελος των άλλων, πώς ο ίδιος θα θέλει να στερεί τα ξένα πράγματα και να γίνεται έτσι αξιοκατάκριτος; Αν λοιπόν επιθυμούσε αγαθά, πολύ πιο αβασάνιστα θα έκρυβε τα δικά του, από το να παίρνει εκείνα που δεν του ανήκουν. Όποιος δεν θέλει να στερεί τους άλλους ούτε από την ευγνωμοσύνη, για την οποία δεν επιβάλλεται ποινή σ' αυτόν που δεν την ανταποδίδει, πώς ο ίδιος θα επιθυμούσε ν' αφαιρέσει εκείνα, που απαγορεύει ακόμη και ο νόμος; Ο Αγησίλαος πίστευε ότι είναι αδικία όχι μόνο να μην ανταποδίδει κανείς την ευγνωμοσύνη του, αλλά και να μην δίνει πολύ περισσότερα, όποιος ήταν πιο πλούσιος. Μπορεί λοιπόν κάποιος λογικά να κατηγορήσει ότι έκλεβε την περιουσία της πόλης του, αυτόν που έδινε στην πατρίδα του για να ωφεληθεί ακόμη και τις αμοιβές που του χρωστούσαν; Και η δυνατότητα που είχε, κάθε φορά που ήθελε να ευεργετεί την πόλη του ή τους φίλους, να τα παίρνει από τους άλλους και να τους ωφελεί, δεν είναι και αυτό το πράγμα ισχυρή απόδειξη της εγκράτειάς του στα χρήματα; Γιατί αν πουλούσε τα καλά που έκανε ή πρόσφερε με μισθό τις υπηρεσίες του, κανείς δεν θα νόμιζε ότι του χρωστά κάτι. Όσοι όμως έχουν ευεργετηθεί χωρίς ανταπόδοση, αυτοί πάντα προσφέρουν τις υπηρεσίες στον ευεργέτη τους και γιατί τους ευεργέτησε και γιατί από την αρχή τους εμπιστεύθηκε ότι είναι άξιοι να φυλάξουν το απόθεμα της ευεργεσίας του. Εκείνος που προτιμούσε να είναι μαζί με τους γενναίους και να έχει πιο λίγα, από το να είναι με τους άδικους και να έχει περισσότερα, πώς ο ίδιος δεν θα αποφύγει την αισχροκέρδεια; Εκείνος λοιπόν, όταν η πόλη του πήρε την απόφαση ότι του ανήκει ολόκληρη η περιουσία του Άγη, έδωσε τα μισά στους συγγενείς από τη μητέρα του, γιατί τους έβλεπε ότι ζούσαν μέσα στη φτώχεια. Μάρτυρας ολόκληρη η πόλη των Λακεδαιμονίων ότι αυτά είναι αλήθεια. Και όταν ο Τιθραύστης του έδινε πάρα πολλά δώρα με τον όρο να αποχωρήσει από τη χώρα του, ο Αγησίλαος του απάντησε. «Τιθραύστη, εμείς πιστεύουμε ότι είναι πιο δίκαιο ο αρχηγός να κάνει πλούσιο το στρατό του, παρά τον εαυτό του και να επιχειρεί να παίρνει μάλλον λάφυρα από τους εχθρούς, παρά δώρα».

Μτφρ. Κ. Καιροφύλας. [1939] χ.χ. Ξενοφώντος Απολογία Σωκράτους, Συμπόσιον, Αγησίλαος. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος.

Όσον αφορά την αφιλοκέρδειάν του ποία τεκμήρια μεγαλύτερα από αυτά ημπορεί κανείς να έχη; Διότι κανείς ποτέ δεν κατηγόρησε τον Αγησίλαον ότι του αφήρεσε τίποτε, ενώ πολλοί ωμολόγουν ότι πολλά ωφελήθησαν από αυτόν. Εκείνος που αισθάνεται ευχαρίστησιν να δίδη τα ιδικά του προς ωφέλειαν των ανθρώπων, πώς θα ήθελε να διαρπάζη τα αλλότρια, ώστε να δυσφημισθή διά τούτο; Διότι ο επιθυμών τα χρήματα πολύ ευκολώτερον θα του ήτο να φυλάττη τα ιδικά του παρά να ζητή να πάρη εκείνα που δεν είναι δικά του. Άλλωστε, εκείνος που φοβείται μήπως δεν αποδείξη όλην την ευγνωμοσύνην του, καίτοι δεν υπάρχει ποινή εναντίον του μη αποδιδόντος αυτήν, πώς θα θελήση να αποστερήση εκείνα τα οποία εμποδίζει και νόμος; Ο Αγησίλαος λοιπόν έκρινε ότι ήτο άδικος όχι μόνον η έλλειψις ευγνωμοσύνης, αλλά και η απόδοσις μικροτέρας από εκείνην την οποίαν καθείς δύναται. Ποίος ηδύνατο επίσης να τον κατηγορήση αληθινά ως κλέψαντα τα χρήματα της πόλεως, αυτόν ο οποίος παρέδιδε εις την πατρίδα όπως τας καρπωθή τας δωρεάς που εγίνοντο εις αυτόν; To ότι δε οσάκις ήθελε να ευεργετήση την πόλιν ή φίλους του με χρήματα, κατέφευγε εις δάνεια από άλλους, δεν είναι και αυτό απόδειξις αφιλοκερδείας; Διότι, αν επώλει τας απονεμομένας υπηρεσίας ή έκαμνε χάριτας αντί πληρωμής, κανείς δε θα ενόμιζε ότι του ώφειλε κάτι. Αλλ' εκείνοι οι οποίοι έλαβον μίαν χάριν δωρεάν, πάντοτε ευχαρίστως αφοσιούνται εις τον ευεργέτην των και διότι έλαβον μίαν χάριν και διότι εθεωρήθησαν άξιοι να διαφυλάξουν την παρακαταθήκην της ευεργεσίας. Εκείνος δε ο οποίος επροτίμα να είναι πτωχός από μεγάλην γενναιοδωρίαν παρά έστω και δικαίως να έχη πολλά, πώς να μη αποφεύγη πολύ το άτιμον κέρδος; Αυτός λοιπόν μόλις απεφασίσθη να έχη όλα τα δικαιώματα τα οποία είχε ο Άγις, παρεχώρησε τα ημίση εις τους από μητρός συγγενείς του, διότι έβλεπε ότι ήσαν πτωχοί. Ότι δε αυτά είναι αληθινά δύναται να μαρτυρήση όλη η πόλις των Λακεδαιμονίων. Όταν δε ο Τιθραύστης του προσέφερε πάμπολλα δώρα, αν εδέχετο να φύγη από την χώραν του, ο Αγησίλαος απεκρίθη: «Ω Τιθραύστη, θεωρείται εις την πατρίδα μου ότι είναι καλύτερον δι' άρχοντα να πλουτίζη τον στρατόν του παρά τον εαυτόν του, από δε τους εχθρούς να προσπαθή να λαμβάνη μάλλον λάφυρα παρά δώρα».