Ακούετε μεν τους μάρτυρας λέγοντας ότι όχι μόνον κατά παράκλησιν εκείνου εδάνεισαν χρήματα, αλλά και ότι τους επεστράφησαν τα δανεισθέντα. Διότι τα χρήματα εκομίσθησαν αμέσως εκ της Κύπρου διά της ιεράς τριήρους.

Είναι εύκολον λοιπόν να εννοήσετε εξ όσων ελέχθησαν ότι μετά την σύμπτωσιν τοσούτων περιστατικών ουδόλως θα εφείσθη της περιουσίας του. Εκείνο δε που είναι μεγίστη απόδειξις της αληθείας των λεγομένων μου είναι το εξής:

Ο Δήμος δηλαδή ο υιός του Πυριλάμπους, όστις ήτο τριήραρχος κατά την εις Κύπρον εκστρατείαν, λέγων ότι έλαβε παρά του βασιλέως της Περσίας χρυσούν ποτήριον βάρους μιας μνας ως σημείον αναγνωρίσεως με παρεκάλεσε αφού μεταβώμεν και οι δύο προς τον Αριστοφάνη, να τον πείσωμεν να δώση εις αυτόν δέκα έξ μνας λαμβάνων ως ενέχυρον το ποτήριον, διά να οικονομήση τα έξοδα της τριηραρχίας. Όταν δε φθάσουν εις Κύπρον, έλεγεν ότι θα πάρη οπίσω το ενέχυρον αποδίδων είκοσι μνας. Διότι ισχυρίζετο ότι εξ αιτίας του βασιλικού τούτου συμβόλου θα αποκτήση μεγάλα αγαθά και πολλά χρήματα καθ' όλην την Ασίαν. Ο Αριστοφάνης λοιπόν, αν και ήκουσεν αυτά από τον Δήμον, αν και τον παρεκάλουν εγώ, αν και έμελλε δε να πάρη το χρυσούν ποτἠριον ως ενέχυρον και προσέτι τέσσαρας μνας τόκον, είπε ότι δεν έχει χρήματα, αλλ' ότι έχει δανεισθή από άλλους χάριν των μισθοφόρων, διότι άλλως με πολύ μεγάλην ευχαρίστησιν θα έπαιρνεν αυτός ως ενέχυρον το χρυσούν εκείνο ποτήριον εκτελών την παράκλησίν μου. Θα σας παρουσιάσω μάρτυρας διά να πεισθήτε ότι είναι αληθή, όσα λέγω.

ΜΑΡΤΥΡΕΣ

Εύκολον λοιπόν είναι να εννοήσετε εξ όσων ελέχθησαν, και εξ όσων κατέθεσαν οι μάρτυρες ότι ο Αριστοφάνης αναχωρών εκ Κύπρου δεν άφησε ούτε χρυσά ούτε αργυρά σκεύη ολίγα δε είχε σκεύη από χαλκόν μεμιγμένον με χρυσόν ή άργυρον. Αλλά και ότε εφιλοξένει τους πρεσβευτάς του Ευαγόρα δανεισθείς παρά συγγενών και φίλων σκεύη εχρησιμοποίησε ταύτα. Ο γραμματεύς θα σας αναγνώση τον κατάλογον τον περιέχοντα, όσα σκεύη άφησεν εις την οικίαν του αναχωρών εις Κύπρον.

Ακούτε από τους μάρτυρες ότι όχι μόνον του δάνεισαν, όταν τους ζήτησε, χρήματα αλλά και ότι τα πήραν πίσω· γιατί επιστράφηκαν (αυτά) σ' αυτούς με το ιερό πλοίο.

Είναι, λοιπόν, εύκολο να καταλάβετε απ' όσα ειπώθηκαν ότι κάτω από τέτοιες συγκυρίες δε θα υπολόγιζε τίποτε από την περιουσία του. Αυτό είναι η μεγαλύτερη απόδειξη· ο Δήμος δηλαδή, ο γιος του Πυριλάμπου, που ήταν τριήραρχος στα γεγονότα της Κύπρου, με παρακάλεσε να πάμε σ' αυτόν (τον Αριστοφάνη), λέγοντας ότι πήρε από τον Πέρση βασιλιά μια χρυσή φιάλη ως πιστοποιητικό αναγνώρισης και να πάρει δεκαέξι μνες δανεικές με εγγύηση τη φιάλη, για να μπορεί να ανταποκριθεί στα έξοδα της τριηραρχίας· κι όταν φτάσει στην Κύπρο, (έλεγε ότι) θα έπαιρνε πίσω το ενέχυρο επιστρέφοντάς του είκοσι μνες· γιατί, πολλά άλλα αγαθά και χρήματα θα εξοικονομούσε μέσω του πιστοποιητικού αναγνώρισης σε όλη την ήπειρο (της Ασίας). Ο Αριστοφάνης, λοιπόν, αφού άκουσε αυτά από το Δήμο, αν και τον παρακαλούσα και εγώ, αν και ενδιαφερόταν και για τη φιάλη και για το ότι θα έπαιρνε τέσσερις επιπλέον μνες ως τόκο, είπε ότι δεν το μπορεί, μάλιστα ορκιζόταν ότι είχε δανειστεί από αλλού για τους μισθοφόρους· γιατί αλλιώς, με τη μεγαλύτερη ευχαρίστηση και θα έπαιρνε αυτή τη φιάλη και θα μου έκανε το χατίρι για όσα του ζητούσαμε. Για το ότι αυτά είναι αληθινά θα σας παρουσιάσω μάρτυρες.

ΜΑΡΤΥΡΕΣ

Ότι ο Αριστοφάνης δεν άφησε ασήμι και χρυσό είναι εύκολο να το κατανοήσετε απ' όσα είπαν και κατέθεσαν οι μάρτυρες κι ότι άφησε λίγα μόνο επάργυρα σκεύη. Αλλά, και όταν φίλευε τους πρεσβευτές του Ευαγόρα, χρησιμοποιούσε δανεικά σκεύη. Όσα άφησε (φεύγοντας για την Κύπρο), θα τα μάθετε με την απαρίθμησή τους.