Και αυτά βέβαια είναι έτσι. Ύστερα όμως από αυτά καιρός είναι, νομίζω, να σου παρουσιάσω το θέμα της πολεμικής προετοιμασίας, που ασφαλώς θα επιτύχης εσύ, σε σύγκριση με εκείνη που είχαν οι Έλληνες του Κύρου. Το πιο σημαντικό για την περίπτωση, εσύ θα έχης με το μέρος σου τους Έλληνες, αν θελήσης τελικά να υιοθετήσης τις δικές μου εισηγήσεις, ενώ εκείνοι, με τις δεκαρχίες που είχαν εγκαταστήσει οι Σπαρτιάτες, τους είχαν σαν τους χειρότερους εχθρούς τους. Αφού νόμιζαν πως στην περίπτωση που θα νικούσε ο Κύρος με τον Κλέαρχο, αυτοί θα έπεφταν σε χειρότερη σκλαβιά, ενώ, αν θα επικρατούσε ο βασιλιάς, θα γλίτωναν από τα δεινά που τους βασάνιζαν. Αυτό ακριβώς και έγινε. Εσύ θα βρης μάλιστα και πανέτοιμο στρατό, όσο θελήσης· γιατί είναι τέτοια στην Ελλάδα η κατάσταση, ώστε είναι ευκολώτερο να οργανώσης στρατό ανώτερο και πιο ισχυρό με τους ανθρώπους που γυρνούν εδώ και εκεί, παρά με τους πολίτες που ζουν μόνιμα στις πόλεις. Τα χρόνια εκείνα δεν υπήρχαν μισθοφορικά στρατεύματα· ήταν λοιπόν αναγκασμένοι να μαζεύουν μισθοφόρους από τις πόλεις, και ξόδευαν πιο πολλά να πληρώνουν τους στρατολόγους από αυτά που ξόδευαν για τη μισθοδοσία του ίδιου του στρατού. Ακόμα, αν εξετάσουμε και συγκρίνουμε εσένα, που θα αναλάβης τώρα την ηγεσία της εκστρατείας και θα έχης το γενικό πρόσταγμα σε όλα, με τον Κλέαρχο, που ήταν τότε ο αρχηγός, θα διαπιστώσουμε ότι εκείνος ποτέ στο παρελθόν δεν είχε εξουσία σε μια δύναμη πεζική ή ναυτική, αλλά έγινε γνωστός από τη συμφορά μονάχα που τον βρήκε στην Ασία· αντίθετα εσύ έχεις στο ενεργητικό σου κατορθώματα τόσα πολλά και σημαντικά που, αν απευθυνόμουν σε άλλον οποιονδήποτε, θα ήταν σωστό να τα αναφέρω ένα–ένα, εφόσον όμως συζητώ μαζί σου, αν σου απαριθμούσα τις πράξεις τις δικές σου, δικαιολογημένα θα περνιόμουν για ανόητος και οπωσδήποτε παράλογος.

Αξίζει επίσης τον κόπο να κάνουμε λόγο και για τους δυο Πέρσες βασιλιάδες ―γι' αυτόν που συμβουλεύω τώρα εσένα να εκστρατεύσης εναντίον του και για τον άλλο που πολέμησε ο Κλέαρχος―, για να μπορέσης να γνωρίσης το χαρακτήρα και τη δύναμη του καθενός ξεχωριστά: Ο πατέρας του τωρινού του βασιλιά πολέμησε και την πόλη τη δική μας, αργότερα και τους Σπαρτιάτες, ο ίδιος όμως δε νίκησε ποτέ κανένα από τα στρατεύματα που ερήμωναν τη χώρα του. Έπειτα ο πρώτος με τη γνωστή συνθήκη πήρε μέσα από τα χέρια των Ελλήνων την εξουσία όλης της Ασίας, ο γιος του όμως τώρα βρίσκεται τόσο μακριά από το να ασκή σε άλλους εξουσία, ώστε δεν είναι σε θέση να επιβληθή ούτε στις πόλεις που του έχουν παραχωρηθή. Ώστε όλος ο κόσμος απορεί τι από τα δυο θα πρέπη να πιστέψη: Ο βασιλιάς τις άφησε από δειλία ή αυτές οι ίδιες δε λογάριασαν και περιφρόνησαν τη βαρβαρική εξουσία;

Αλλά και την κατάσταση της ίδιας του της χώρας αν μάθαινε κανείς, πώς θα ήταν δυνατό να μη ξεσηκωθή σε πόλεμο εναντίον του; Η Αίγυπτος είχε βέβαια αποστατήσει και τον καιρό του Κλέαρχου. Είχαν όμως το φόβο μήπως ο ίδιος ο βασιλιάς επιτεθή στη χώρα τους και υπερνικήση όλες τις δυσκολίες του Νείλου και γενικά των μέσων που διέθεταν για άμυνα. Τώρα ο ίδιος τους απάλλαξε από κάθε τέτοιο φόβο: Μάζεψε όση μπορούσε περισσότερη δύναμη και πήγε εναντίον τους· έφυγε όμως από εκεί όχι μονάχα νικημένος, αλλά και γελοιοποιημένος, και αφήνοντας την εντύπωση πως δεν είναι άξιος ούτε για βασιλιάς ούτε για στρατηγός. Όσο πια για την Κύπρο, την Κιλικία, τη Φοινίκη, και γενικά για την περιοχή από όπου οι Πέρσες στρατολογούσαν ναυτικό, τότε βέβαια ήταν στη δικαιοδοσία του βασιλιά· τώρα όμως άλλοι έχουν αποστατήσει και άλλοι βρίσκονται σε τέτοια πολεμική αναταραχή και σε τέτοια βάσανα, ώστε για κείνον κανείς από τους λαούς αυτούς δεν είναι πια ωφέλιμος, εσένα όμως, αν τελικά αποφασίσης να του κηρύξης πόλεμο, θα σου προσφέρουν οπωσδήποτε βοήθεια θετική.

Τέλος ο Ιδριέας, ο πλουσιότερος από τους σημερινούς σατράπες της Ασίας, είναι τελείως φυσικό να τρέφη έχθρα πιο μεγάλη για το βασιλιά παρά οι άνθρωποι που ανοιχτά τον πολεμούν. Αλλιώς θα ήταν πανάθλιος, αν δε θα ήθελε την κατάλυση της Περσικής αρχής, που βασάνισε φριχτά τον αδερφό του, πολέμησε τον ίδιο, δεν έπαψε στιγμή να ετοιμάζη συμφορές, να προσπαθή να έχη στο χέρι της τη ζωή και την περιουσία του όλη. Βέβαια κάτω από αυτό το φόβο είναι τώρα αναγκασμένος να κολακεύη πάντα το βασιλιά και να του στέλνη κάθε χρόνο χρήματα πολλά. Αν όμως εσύ περάσης στην Ασία, και ο ίδιος θα σε δεχτή όλος χαρά, με την ιδέα ότι πας για να τον βοηθήσης, και πολλούς από τους υπόλοιπους σατράπες θα εξωθήσης σε αποστασία, αν μάλιστα τους υποσχεθής ελευθερία και αν διασπείρης επιδέξια στην Ασία το σύνθημα αυτό, που, όταν έπεσε στους Έλληνες, κατάλυσε και τη δικιά μας εξουσία και την αρχή των Λακεδαιμονίων.

Αυτή είναι η αλήθεια επί του ζητήματος τούτου· μετά ταύτα νομίζω ότι πρέπει να συζητήσωμεν διά την προπαρασκευήν, την οποίαν πρέπει συ να κάμης και διά την προπαρασκευήν που είχον κάμει εκείνοι. Το σημείον λοιπόν το πλέον σημαντικόν είναι το εξής: Συ μεν θα έχης τους Έλληνας με το μέρος σου, αν θελήσης να παραδεχθής τας προτάσεις μου περί τούτων, ενώ οι στρατηγοί των μετά του Κύρου Ελλήνων ήσαν πάρα πολύ μισητοί εις αυτούς εξ αιτίας των δεκαρχιών, τας οποίας οι Λακεδαιμόνιοι είχον εγκαταστήσει εις τας πόλεις των. Διότι ενόμιζον, ότι, αν επικρατήση ο Κλέαρχος και ο Κύρος, το βάρος της δουλείας θα εγίνετο βαρύτερον δι' αυτούς ενώ, αν υπερίσχυεν ο βασιλεύς, ήλπιζον ότι θα απαλλαγούν από τα παρόντα κακά. Τούτο δε και συνέβη εις αυτούς. Προς τούτοις θα έχης την ευχέρειαν να στρατολογήσης αμέσως όσους στρατιώτας κρίνης αναγκαίους· διότι εις την κατάστασιν που ευρίσκεται η Ελλάς είναι εύκολον να σχηματίσης στρατόν ισχυρότερον και καλύτερον με τους πλανωμένους και άνευ ασύλου παρά με τους κανονικούς πολίτας· ενώ κατά την εποχήν εκείνην, επειδή δεν υπήρχον μισθοφορικά στρατεύματα, οι στρατηγοί διά να προμηθευθούν στρατιώτας ηναγκάζοντο να διαπραγματεύωνται με τας πόλεις και τοιουτοτρόπως εξώδευον περισσότερα διά τα δώρα που έδιδον εις αυτούς που συνήθροιζον τους μισθοφόρους παρά δι' αυτόν τούτον τον μισθόν των. Τέλος αν θελήσωμεν να εξετάσωμεν και να παραβάλωμεν σε, ο οποίος θα τεθής τώρα επί κεφαλής της εκστρατείας και θα σκεφθής δι' όλα, προς τον Κλέαρχον, που ήτο τότε ρυθμιστής όλων των ζητημάτων, θα εύρωμεν ότι εκείνος μεν δεν απέκτησε πρωτύτερα καμμίαν δύναμιν ναυτικήν ή πεζικήν, αλλά από το ατύχημα που του συνέβη εις την ήπειρον της Ασίας έγινεν ονομαστός, ενώ συ έχεις διαπράξει τόσα πολλά και τόσα σπουδαία κατορθώματα, τα οποία αν μεν ωμίλουν προς άλλους θα εδικαιολογούμην να διεξέλθω εν λεπτομερεία, ομιλών όμως προς σε δικαίως θα εφαινόμην ανόητος και παράξενος, αν ανέπτυσσον λεπτομερώς εις σε τας ιδικάς σου πράξεις.

Αξίζει δε να ενθυμηθώμεν και τους δύο βασιλείς, εκείνον εναντίον του οποίου σε συμβουλεύω τώρα να εκστρατεύσης, και εκείνον εναντίον του οποίου επολέμησεν ο Κλέαρχος, διά να δυνηθής να γνωρίσης την δύναμιν και την κρίσιν (ευφυΐαν) και των δύο. Ο μεν λοιπόν πατήρ τούτου και την πόλιν μας και την πόλιν των Λακεδαιμονίων κατεπολέμησεν, ούτος δε ποτέ έως τώρα δεν κατώρθωσε να νικήση τα στρατεύματα που έβλαπτον την χώραν του. Έπειτα ο μεν πρώτος διά των συνθηκών που έκαμε με τους Έλληνας υπήγαγεν υπό την εξουσίαν του ολόκληρον την Ασίαν, αυτός δε που βασιλεύει σήμερον τόσον απέχει από του να κυριαρχή των άλλων, ώστε δεν εξουσιάζει ούτε τας πόλεις που εδόθησαν εις αυτόν. Ώστε καθένας ήθελεν απορήσει και διερωτηθή, ποίον εκ των δύο, αυτός τας εγκατέλειψεν από ανανδρίαν ή εκείναι δεν λογαριάζουν και περιφρονούν την βαρβαρικήν κυριαρχίαν;

Ποίος λοιπόν, αφού ήθελεν ακούσει εις ποίαν κατάστασιν ευρίσκεται η χώρα του, δεν θα παρεκινείτο να πολεμήση κατ' αυτού; Κατά την εποχήν της εκστρατείας του Κύρου οι Αιγύπτιοι είχον επαναστατήσει και εφοβούντο πάντοτε μήπως ο βασιλεύς εκστρατεύση κατ' αυτών και υπερνικήση τας δυσκολίας που παρουσιάζει ο Νείλος και τας πολεμικάς των παρασκευάς· αυτός όμως που βασιλεύει τώρα τους απήλλαξεν από τον φόβον τούτον. Διότι, αφού συνήθροισε δύναμιν όσην ηδύνατο περισσοτέραν και εξεστράτευσεν εναντίον αυτών, επανήλθεν από την χώραν των όχι μόνον νικηθείς, αλλά και γελοιοποιηθείς και φανείς ότι δεν είναι άξιος ούτε βασιλεύς να είναι ούτε στρατηγός. Τέλος, η Κύπρος, η Φοινίκη, η Κιλικία και τα άλλα τα γύρω τους έθνη, από τα οποία ελάμβανον οι Πέρσαι τα μέσα της συντηρήσεως του ναυτικού, τότε ήσαν υπό την εξουσίαν του βασιλέως, τώρα όμως άλλα εξ αυτών έχουν επαναστατήσει, άλλα δε ευρίσκονται εις πολέμους και εις τόσας συμφοράς, ώστε εις εκείνον μεν κανέν από τα έθνη ταύτα να μη είναι χρήσιμον, εις σε δε, αν θελήσης να πολεμήσης προς αυτόν, θα προσφέρουν πολλάς υπηρεσίας.

Προς τούτοις ο Ιδριεύς, ο πλουσιώτατος από τους σημερινούς δυνάστας της Ασίας, φυσικόν είναι να διάκειται προς τον βασιλέα περισσότερον δυσμενώς και από αυτούς που τον πολεμούν φανερά· ει δ' άλλως, θα ήτο βέβαια ο πλέον αξιοκαταφρόνητος εκ των ανθρώπων, εάν δεν ήθελε να καταλύση την αρχήν ταύτην, η οποία εκακοποίησε τον αδελφόν του, επολέμησε προς αυτόν, καθ' όλον δε τον χρόνον επιβουλεύεται αυτόν και θέλει να γίνη κυρία και της ζωής του και της περιουσίας του ολοκλήρου. Επειδή λοιπόν φοβείται δι' αυτά, τώρα μεν αναγκάζεται να τον κολακεύη και να του στέλλη κάθε έτος πολλά χρήματα· εάν όμως συ διαπεραιωθής εις την Ασίαν, και εκείνος θα σε έβλεπε με ευχαρίστησιν νομίζων ότι πηγαίνεις διά να τον βοηθήσης, και εκ των άλλων σατραπών πολλούς θα κινήσης εις αποστασίαν, αν υποσχεθείς εις αυτούς την ελευθερίαν και διασπείρης εις την Ασίαν το σύνθημα τούτο, το οποίον όταν ηκούσθη μεταξύ των Ελλήνων, έγινε αιτία να καταλυθή και η ιδική μας ηγεμονία και η ηγεμονία των Λακεδαιμονίων.