^[168] (Ίσως όμως μου ανταπαντήση κανείς) σωστά, Αισχίνη, είναι αυτά που λέγεις, αλλ' ο Δημοσθένης είναι φίλος του λαού. Εάν βεβαίως έχετε υπ' όψιν σας μόνον τα παχειά λόγια του, θα πέσετε έξω, όπως και το πάθατε παλαιότερα. Εάν όμως εξετάσετε τον χαρακτήρα του και την ουσίαν των λεγομένων του, δεν θα εξαπατηθήτε. Κατά τον ακόλουθον, νομίζω, τρόπον πρέπει να κρίνετε την ουσίαν των λόγων του. (Εν πάση περιπτώσει) εγώ θα εξετάσω μαζύ σας τα κύρια χαρακτηριστικά του μυαλωμένου και δημοτικού ανδρός και θ' αντιπαραθέσω και τας ιδιότητας του ολιγαρχικού και του φαύλου, σεις δε, κάμνοντες την σύγκρισιν, χαρακτηρίσατε αυτόν οποίος πραγματικώς είναι, όχι βεβαίως από τα λόγια που λέγει, αλλά από τον (όλον πολιτικόν) βίον του. ^[169] Φρονώ λοιπόν ότι όλοι σας θα συμφωνήσετε μαζύ μου ότι αι εξής είναι (αι κύριαι) ιδιότητες του δημοτικού: Πρώτον μεν πρέπει από πατέρα και μητέρα να έχη γεννηθή ελεύθερος ίνα μη, λόγω της ατυχίας του, του να μη γεννηθή από ελευθέρους γονείς, αντιπαθή τους νόμους που είναι το θεμέλιον του λαοκρατικού μας πολιτεύματος. Δεύτερον δε οι πρόγονοί του να έχουν προσφέρει ευεργεσίαν τινά εις τον δήμον, ή, πράγμα που είναι αναγκαιότατον, να μη υπάρχη εκ μέρους των προγόνων ουδεμία έχθρα (κατά του πολιτεύματος) και τούτο ίνα μη, εκδικούμενος διά τα ατυχήματα των προγόνων του, επιχειρήση να κάμη κακόν εις την πόλιν. ^[170] Τρίτον, ως προς τον καθημερινόν τρόπον της ζωής του, πρέπει εξ ιδιοσυγκρασίας να είναι σώφρων και ολιγοδάπανος, διά να μη αναγκάζεται, προς ικανοποίησιν των ακολάστων δαπανών του, να χρηματίζεται προς βλάβην του δήμου. Τέταρτον να είναι δυνατός και στοχαστικός εις το λέγειν. Διότι είναι καλόν, δια μεν της σκέψεώς του να προτείνη τα βέλτιστα εις την Πολιτείαν, διά δε της μορφώσεώς του να είναι ικανός εις το λέγειν και να πείθη τους ακροατάς του. Εάν δε δεν υπάρχουν και τα δύο τότε προτιμοτέρα της δυνάμεως του λόγου είναι η χρηστότης. Πέμπτον ο φίλος του δήμου πρέπει να είναι γενναιόψυχος ίνα μη, εν καιρώ κινδύνων και πολέμων, εγκαταλείπη τον λαόν. Όσον αφορά τον ολιγαρχικόν, ούτος πρέπει να έχη όλας τας αντιθέτους ιδιότητας του δημοτικού. Μήπως δε είναι ανάγκη να τας απαριθμήσω μίαν προς μίαν; Σκεφθήτε τώρα από τας ανωτέρω ιδιότητας ποίας έχει ο Δημοσθένης και η εξέτασίς σας ας είναι κατά πάντα δικαία.

^[168] Ναι, αλλά, θα πη κάποιος, έχει δημοκρατικά φρονήματα. Αν βέβαια πρoσέχετε τα ωραία λόγια του, θα εξαπατηθήτε, όπως και στο παρελθόν, αν όμως προσέχετε το χαρακτήρα του και την αλήθεια, δεν θα εξαπατηθήτε. Κατά τον εξής τρόπο όμως πρέπει να τον κρίνετε. Εγώ θα εξετάσω μαζί σας ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχη ο δημοκρατικός και συνετός άνδρας και κοντά σ' αυτά θ' αναφέρω ποιος είναι ο ολιγαρχικός και κακός άνθρωπος. Κι εσείς συγκρίνοντας καθένα απ' αυτά τα δυο χαρακτηρίστε το Δημοσθένη κοιτάζοντας όχι με τίνος τους λόγους συμφωνούν οι λόγοι του Δημοσθένη, αλλά με τίνος το βίο συμφωνεί ο βίος του.

^[169] Νομίζω λοιπόν ότι όλοι θα συμφωνήσετε πως ο δημοκρατικός άνδρας πρέπει να έχη τα εξής πλεονεκτήματα. Πρώτα πρώτα πρέπει να είναι ελεύθερος κι από πατέρα κι από μάνα, για να μην αντιπαθή τους νόμους που στηρίζουν τη δημοκρατία, εξ αιτίας της ατυχίας του να μη γεννηθή από ελεύθερους γονείς. Δεύτερο πρέπει οι πρόγονοί του να έχουν κάμη κάποια εργασία στο δήμο ή τουλάχιστον, πράγμα που είναι πολύ αναγκαίο, να μην είχαν ποτέ καμιά εχθροπάθεια με το δήμο, για να μην επιχειρήση να κάμη κακό στην πόλη θέλοντας να εκδικηθή τα όσα έπαθαν οι πρόγονοί του απ' αυτήν. ^[170] Τρίτο πρέπει να είναι από φυσικού του μυαλωμένος και μετρημένος στην καθημερινή του ζωή, για να μη δωροδοκείται εις βάρος του δήμου, για ν' ανταποκριθή στα έξοδα των ακολάστων επιθυμιών του. Τέταρτο να είναι στοχαστικός και ικανός ρήτορας, γιατί καλό είναι η σκέψη του να διαλέγη το καλύτερο για την πόλη κι η μόρφωση κι η ευφράδεια του ρήτορα να πείθουν τους ακροατές. Εάν δεν έχη και τα δυο, τότε η στοχαστικότης είναι προτιμότερη απ' τη ρητορική ικανότητα. Πέμπτο να είναι γενναιόψυχος, για να μην εγκαταλείπη το λαό στις κρίσιμες περιστάσεις και στους κινδύνους. Κι ο ολιγαρχικός πρέπει να έχη χαρακτηριστικά αντίθετα απ' αυτά. Γιατί να τα ξαναπώ; Σκεφθήτε λοιπόν τι απ' τα δυο έχει ο Δημοσθένης. Κι η εξέταση ας γίνη με κάθε δικαιοσύνη.