[8.86.1] Ο Αλκιβιάδης είχεν ήδη επιστρέψει εις την Σάμον από το προς τον Τισαφέρνη ταξείδιον και ευρίσκετο εκεί, όταν έφθασεν η δεκαμελής επιτροπή, η οποία, ως ελέχθη ήδη, είχε σταλή από τους Τετρακοσίους δια να καθησυχάση καιδιαφωτίση τον στρατόν της Σάμου. Συγκροτηθείσης συνελεύσεως, επεχείρησαν ούτοι να ομιλήσουν, [8.86.2] αλλ' οι στρατιώται ηρνούντο κατ' αρχάς να τους ακούσουν και εκραύγαζαν: «Θάνατος εις τους ανατροπείς της δημοκρατίας!» Μετά πολλά όμως, ησυχάσαντες, τους ήκουσαν. [8.86.3] Οι απεσταλμένοι ήρχισαν εκθέτοντες, ότι η μεταβολή του πολιτεύματος δεν απέβλεπεν εις την καταστροφήν, αλλ' εις την σωτηρίαν της πόλεως, ούτε έγινε δια να παραδοθούν αι Αθήναι εις τους εχθρούς, αφού, αν τοιούτος ήτον ο σκοπός των, ημπορούσε να είχε γίνει τούτο κατά την πρόσφατον επίθεσιν, οπότε η νέα κυβέρνησις ευρίσκετο ήδη εις την αρχήν. Προσέθεσαν, ότι αι πέντε χιλιάδες θα λάβουν πάντες εκ περιτροπής μέρος εις την κυβέρνησιν του κράτους, ότι οι συγγενείς των ούτε εξυβρίζονται, όπως ανήγγειλε συκοφαντικώς ο Χαιρέας, ούτε έπαθαν το ελάχιστον κακόν, αλλ' ότι παραμένουν εις Αθήνας, κατέχοντες ελευθέρως τα κτήματά των. [8.86.4] Και μολονότι είπαν ακόμη πολλά άλλα, εις ουδέν ταύτα εχρησίμευαν, διότι οι στρατιώται δεν επείθοντο, αλλ' ήσαν εξηρεθισμένοι, και επρότειναν άλλος το ένα και άλλος το άλλο, κυρίως όμως ήθελαν να πλεύσουν κατά του Πειραιώς. Και οφείλει πράγματι κανείς ν' αναγνωρίση, ότι ο Αλκιβιάδης προσέφερε τότε μεγαλητέραν από κάθε άλλον υπηρεσίαν εις την πόλιν, καθόσον, ενώ ο στρατός της. Σάμου εις την έξαψίν του ήθελε να πλεύση κατά της ιδίας του πατρίδος, οπότε οι εχθροί αναμφισβητήτως θα εγίνοντο αμέσως κύριοι και της Ιωνίας και του Ελλησπόντου, αυτός εμπόδισε τούτο. [8.86.5] Εις την κρίσιμον αυτήν στιγμήν, όπου κανείς άλλος δεν ήτον ικανός να συγκρατήση τους στρατιώτας, αυτός όχι μόνον εμπόδισεν αυτούς από την εμφύλιον εκστρατείαν, αλλά και τους δι' ιδιαιτέρους λόγους εξαπτομένους κατά των μελών της επιτροπής συνεκράτει, απευθύνων προς αυτούς αυστηράς επιτιμήσεις. [8.86.6] Ο ίδιος προσεκάλεσε τα μέλη της επιτροπής να επανέλθουν εις τας Αθήνας και φέρουν την εξής απάντησιν εκ μέρους του. Ότι ουδεμίαν έχει αντίρρησιν κατά της αρχής των πέντε χιλιάδων, αλλά ζητεί την κατάργησιν της αρχής των Τετρακοσίων και την αποκατάστασιν της Βουλής των Πεντακοσίων, όπως και πριν. Ότι, εάν χάριν οικονομίας ηλάττωσαν τας δαπάνας, δια να έχη ο στρατός επαρκέστερα τα μέσα της συντηρήσεως, επιδοκιμάζει απολύτως το μέτρον τούτο. [8.86.7] Κατά τα λοιπά, συνέστησεν εις αυτούς να επιμείνουν αποφασιστικώς και να μη υποχωρήσουν ούτε κατά κεραίαν απέναντι των εχθρών. Διότι εάν η πόλις σωθή, υπάρχει μεγάλη ελπίς και να συμφιλιωθούν μεταξύ των, αλλ' εάν άπαξ, είτε o στρατός της Σάμου, είτε οι μένοντες εις τας Αθήνας καταστραφούν, δεν θα υπάρχη πλέον εκείνος με τον οποίον να συνδιαλλαγούν. [8.86.8] Ήλθαν επίσης και πρέσβεις των Αργείων εις την Σάμον, προσφέροντες την βοήθειάν των εις τον εκεί Αθηναϊκόν λαόν. Ο Αλκιβιάδης, συγχαρείς αυτούς και συστήσας να έλθουν, όταν προσκληθούν, τους απεχαιρέτησεν αναχωρούντας. [8.86.9] Οι πρέσβεις ούτοι είχαν έλθει με το πλήρωμα της Παράλου, το οποίον, ωςελέχθη ήδη, μεταφερθέν επί οπλιταγωγού, είχε διαταχθή υπό των Τετρακοσίων να περιπολή περί την Εύβοιαν και να μεταφέρη εις την Λακεδαίμονα τον Λαισποδίαν, τον Αριστοφώντα και τον Μελησίαν, τους οποίους έστελλαν οι Τετρακόσιοι ως πρέσβεις. Αλλ' όταν κατά το ταξείδιόν των ευρίσκοντο πλησίον του Άργους, το πλήρωμα, συλλαβόν τους πρέσβεις, τους παρέδωσεν εις τους Αργείους, λόγω του ότι ήσαν εκ των πρωτεργατών της καταλύσεως της δημοκρατίας. Αυτοί, εξ άλλου, δεν επέστρεψαν πλέον εις τας Αθήνας, αλλά παραλαβόντες τους πρέσβεις των Αργείων, ήλθαν εξ Άργους εις την Σάμον, με το πλοίον του οποίου επέβαιναν.

[8.86.1] Τότε φτάνουν από τη Δήλο οι αποσταλμένοι των τετρακοσίων, που τους είχε στείλει, όπως είπαμε για να καθησυχάσουν τους στρατιώτες στη Σάμο και να τους εκθέσουν την κατάσταση αλλιώς απ' ό,τι την πίστευαν· στη Σάμο βρισκόταν τότε κι ο Αλκιβιάδης. Κι όταν έγινε σύναξη του στρατού, δοκίμασαν αυτοί να μιλήσουν· [8.86.2] οι στρατιώτες όμως στην αρχή ούτε να τους ακούσουν ήθελαν, αλλά φώναζαν «σκοτώστε τους, που κατάστρεψαν τη δημοκρατία». Ύστερα όμως, αφού με τα πολλά ησύχασαν, τους άκουσαν ν' αναπτύσσουν [8.86.3] πως η καθεστωτική αλλαγή δεν είχε γίνει για να καταστραφεί η πολιτεία, αλλά για να σωθεί, κι ούτε για να παραδοθεί στους εχτρούς, (γιατί θα τους ήταν εύκολο να το είχαν κάνει τότε που επιτέθηκαν οι Λακεδαιμόνιοι κ' είχαν αυτοί την εξουσία· και πως όλοι οι πέντε χιλιάδες πολίτες θα 'παιρναν μέρος στη διοίκηση των κοινών, ο καθένας με τη σειρά τους και πως οι συγγενείς τους ούτε προσβολές παθαίνουν, όπως διαδίδει συκοφαντικά ο Χαιρέας, ούτε είχαν πάθει κανένα άλλο κακό, αλλά μένουν όλοι στα σπίτια τους και χαίρονται τ' αγαθά τους σε απόλυτη ισοπολιτεία. [8.86.4] Και μ' όλο που είπαν κι άλλα τέτοια πολλά, δε μεταπείστηκαν οι στρατιώτες, αλλά δυσανασχετούσαν· κι ο καθένας πρότεινε κάτι διαφορετικό, περισσότεροι όμως φώναζαν ν' αρμενίσουν κατά τον Πειραιά. Και φαίνεται πως στην περίσταση τούτη, για πρώτη φορά και περισσότερο από κάθε άλλον, ωφέλησε ο Αλκιβιάδης την πολιτεία· γιατί ενώ οι Αθηναίοι στη Σάμο είχαν τη σταθερή απόφαση να πάνε ενάντια στην ίδια τους την πολιτεία, οπότε ήταν φως φανερό πως θα κυρίευαν οι εχτροί αμέσως ολόκληρη την Ιωνία και τον Ελλήσποντο, αυτός κατόρθωσε να τους εμποδίσει. [8.86.5] Όπως ήταν τότε τα πράματα, κανείς άλλος απολύτως δε θα είχε μπορέσει να συγκρατήσει τον πολύ λαό, αυτός μόλον τούτο τους έκανε να ματαιώσουν την επιθετική τους εκστρατεία στην Αθήνα, και μ' επιτιμητικά λόγια σταμάτησε την οργή τους προς τους πρέσβεις σαν άτομα. [8.86.6] Αντίθετα, αποκρίθηκε στους πρέσβεις ο ίδιος και τους έστειλε πίσω λέγοντας πως δεν είχε αντίρρηση να κρατούν την εξουσία οι πέντε χιλιάδες, αλλά έστελνε στους Αθηναίους τη συμβουλή να πάψουν αμέσως τους τετρακόσιους και ν' αποκαταστήσουν τη Βουλή όπως ήταν προτήτερα, δηλαδή τους πεντακόσιους· κι αν είχε γίνει κάποια απόπειρα για οικονομία, έτσι ώστε να μπορούν να στέλνουν στους στρατιώτες το μισθό τους, αυτό το επιδοκίμαζε. [8.86.7] Κι ως για όλα τ' άλλα, τους ορμήνεψε να κρατήσουνε γερά και να μην υποχωρήσουν καθόλου στους εχτρούς· γιατί μπορούσαν να ελπίζουν πως αν σταθεί η πολιτεία, θα ήταν δυνατό να συμβιβαστούνε μεταξύ τους οι αντίθετες μερίδες, αν όμως καταστραφεί το ένα από τα δυο κύρια συστατικά της πολιτείας, είτε δηλαδή το στρατόπεδο στη Σάμο, είτε η Αθήνα, δε θα υπάρχει πια κανένας για να συμφιλιωθούνε μαζί του.

[8.86.8] Ήρθαν στη Σάμο και πρέσβεις από το Άργος, που έταζαν πως θα βοηθήσουν το δημοκρατικό λαό των Αθηναίων, που ήτανε στη Σάμο. Ο Αλκιβιάδης όμως, αφού παίνεσε την καλή τους προαίρεση, τους έστειλε κι αυτούς πίσω, λέγοντάς τους να ξανάρθουν όταν στείλουν να τους φωνάξουν. [8.86.9] Οι Αργείοι είχανε φτάσει μαζί με το πλήρωμα της Παράλου, που είχαν, όπως είπαμε μεταφερθεί από τους τετρακόσιους σε μεταγωγικό πλοίο με την προσταγή ν' αρμενίσουνε για την Εύβοια και να παραλάβουν και να μεταφέρουν στη Λακεδαίμονα τους τρεις πρέσβεις μέλη των τετρακοσίων που ήταν εκεί, το Λαισποδία, τον Αρισταφώντα και το Μελησία· αυτοί όμως, όταν έφτασαν ταξιδεύοντας κοντά στο Άργος, έβαλαν τους πρέσβεις στα σίδερα και τους παρέδωσαν στους Αργείους, γιατί νόμιζαν πως ήταν από τους πρωτεργάτες της ανατροπής της δημοκρατίας· αυτοί οι ίδιοι όμως δεν ξαναγύρισαν στην Αθήνα, αλλά με το καράβι τους έφτασαν στη Σάμο, φέρνοντας τους πρέσβεις από το Άργος.