[5.26.1] Ο αυτός Θουκυδίδης ο Αθηναίος έγραψε και την ιστορίαν των γεγονότων τούτων κατά την σειράν που έλαβαν ταύτα χώραν καθ' έκαστονθέρος και χειμώνα, μέχρις ότου οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί των κατέλυσαν την Αθηναϊκήν ηγεμονίαν και κατέλαβαν τα Μακρά Τείχη και τον Πειραιά. Μέχρι του γεγονότος τούτου, ο πόλεμος διήρκεσεν είκοσι επτά το όλον έτη. [5.26.2] Και εάν τις υποστηρίζη, ότι το μεταξύ διάστημα της ανακωχής δεν πρέπει να θεωρήται πόλεμος, πλανάται. Διότι, αν εξετάση μετά προσοχής τα γεγονότα της περιόδου ταύτης, όπως εκτίθενται, θα βεβαιωθή, ότι δυσκόλως δύναται αύτη να χαρακτηρισθή ως ειρήνη, αφού κατ' αυτήν ούτε απέδωκαν, ούτε έλαβαν πάντα όσα δια της συνθήκης είχαν συμφωνηθή, και εκτός τούτου, κατά τον Μαντινειακόν και τον Επιδαύριον πόλεμον και εις άλλας περιστάσεις, έγιναν παραβιάσεις της συνθήκης εκ μέρους και των δύο, ενώ η στάσις των συμμάχων της Χαλκιδικής ήτον όχι ολιγώτερον εχθρική προς τους Αθηναίους, και μεταξύ Βοιωτών και Αθηναίων ίσχυεν ανακωχή, η οποία ανενεούτο κατά δεκαήμερον. [5.26.3] Εις τρόπον ώστε, προσθέτων τις τον πρώτον δεκαετή πόλεμον και την μετ' αυτόν αμφίβολον ανακωχήν και την επακολουθήσασαν επανάληψιν των εχθροπραξιών, θα εύρη υπολογίζων κατά την φυσικήν διαίρεσιν του χρόνου, τόσα ακριβώς έτη, όσα ανέφερα, με προσθήκην ολίγων ημερών. Διότι, εάν εξετάση τις μετά προσοχής πώς η περίοδος αύτη διεκόπη υπό πολεμικών επιχειρήσεων, θα εύρη συγχρόνως, ότι η περίστασις αύτη είναι η μόνη, κατά την οποίαν οι υποστηρίζοντες τας προβλέψεις των χρησμών επηλήθευσαν. [5.26.4] Διότι ενθυμούμαι, ότι απ' αρχής μέχρι τέλους του πολέμου ελέγετο πάντοτε υπό πολλών, ότι ούτος έμελλε να διαρκέση τρεις φοράς εννέα έτη. [5.26.5] Επέζησα του πολέμου, και καθ' όλην την διάρκειαν αυτού ήμην, λόγω ηλικίας, ώριμος την κρίσιν, καταβάλλων πάσαν προσπάθειαν όπως εξακριβώνω την αλήθειαν. Μου συνέβη να μείνω εξόριστος εκ της πατρίδος επί είκοσι έτη μετά την υπό την αρχηγίαν μου εκστρατείαν προς σωτηρίαν της Αμφιπόλεως; και γνωρίζων τα πράγματα εξ αμφοτέρων των μερών, ιδίως δε τα των Πελοποννησίων, ένεκα της εξορίας μου, κατώρθωσα να παρακολουθήσω ησύχως και αντιληφθώ καλλίτερον την πορείαν των γεγονότων. [5.26.6] Και θέλω προβή ήδη εις την έκθεσιν των μετά τα πρώτα δέκα έτη διαφορών και την εντεύθεν διάρρηξιν της συνθήκης και τα επακολουθήσαντα γεγονότα του πολέμου.

[5.26.1] Κι αυτά επίσης τα έχει γράψει ο ίδιος ο Θουκυδίδης ο Αθηναίος, ακολουθώντας το ίδιο σύστημα χρονολόγησης με τα καλοκαίρια και τους χειμώνες, ως τότε που οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί τους κατέστρεψαν την ηγεμονία των Αθηναίων και κυρίεψαν τα μακρά τείχη και τον Πειραιά. Και όλη η διάρκεια του πολέμου ως το σημείο εκείνο, ήταν είκοσι εφτά χρόνια. [5.26.2] Κι αν κανείς προβάλει τον ισχυρισμό πως η ανακωχή στη μέση αυτού του διαστήματος δεν πρέπει να θεωρείται πόλεμος, δεν είναι σωστά δικαιολογημένος. Γιατί ας κοιτάξει πώς διακόπτεται η ανακωχή στη μέση με στρατιωτικές επιχειρήσεις και θα βρει πως δεν θα ήταν λογικό να κριθεί σαν ειρήνη, αφού στο διάστημα αυτό ούτε τα επέστρεψαν όλα, ούτε παραδέχτηκαν όλα όσα είχανε συμφωνήσει, και χώρια απ' αυτά έγιναν κι από τα δυο μέρη πολλές παρασπονδίες σχετικά με τους πολέμους της Μαντινείας και της Επίδαυρος και σ' άλλα σημεία. Και οι σύμμαχοι των Αθηναίων στα μέρη της Θράκης δεν τους ήταν λιγότερο εχθρικοί, και οι Βοιωτοί κρατούσαν μίαν ανακωχή που έπρεπε ν' ανανεώνεται κάθε δέκα μέρες. [5.26.3] Ώστε μαζί με τον πρώτο, το δεκάχρονο πόλεμο και με τη γεμάτη αμοιβαίες υποψίες ανακωχή, θα βρει κανείς, πως τόσα είναι τα χρόνια και λίγες μόνο περισσότερες ημέρες αν τα λογαριάσετε σύμφωνα με τις εποχές· και πως γι' αυτούς που στηριγμένοι σε χρησμούς υποστηρίζουν ορισμένα πράγματα, μόνο τούτο έτυχε να βγει στέρεα σωστό. [5.26.4] Γιατί εγώ θυμάμαι ανέκαθεν, και από την αρχή–αρχή του πολέμου και ως τότε που τέλειωσε, πως πολλοί ισχυρίζονταν επίμονα ότι επρόκειτο να κρατήσει τρεις φορές εννέα χρόνια. [5.26.5] Εγώ έζησα όλη τη διάρκεια του πολέμου, και βρισκόμουνα σε ηλικία που μπορούσα να τον αντιληφθώ καλά και είχα πάντα την προσοχή μου συγκεντρωμένη να μάθω τα πράγματα με ακρίβεια· και μου έτυχε να είμαι εξόριστος από την πατρίδα μου είκοσι χρόνια από τότε που πήγα ως στρατηγός στην Αμφίπολη και να βρίσκομαι και στα δυο μέρη, και μάλιστα περισσότερο στο στρατόπεδο των Πελοποννησίων εξ αιτίας της εξορίας μου, ώστε μπορούσα να τα παρακολουθήσω καλύτερα και πιο άνετα. [5.26.6] Θα ιστορήσω λοιπόν τις διχογνωμίες που ξεφύτρωσαν μετά τα πρώτα δέκα χρόνια και την παραβίαση των σπονδών, καθώς και τις πολεμικές επιχειρήσεις που ακολούθησαν.