[5.13.1] Επελθόντος του χειμώνος, ο Ραμφίας και οι μετ' αυτού επροχώρησαν μέχρι του Πιερίου της Θεσσαλίας. Αλλ' επειδή οι Θεσσαλοί δεν τους επέτρεπαν να προχωρήσουν περαιτέρω, και επί πλέον ο Βρασίδας, προς τον οποίον έφεραν τας ενισχύσεις, είχεν αποθάνει, επέστρεψαν εις τα ίδια. Εθεώρησαν, ότι η ευκαιρία δια την εκστρατείαν είχε παρέλθει, αφού οι Αθηναίοι, συνεπεία της ήττης των, είχαν ήδη απέλθει, και αυτοί δεν ήσαν εις θέσιν να πραγματοποιήσουν οι ίδιοι τα μεγάλα σχέδια του Βρασίδα. [5.13.2] Αλλ' ο κύριος λόγος της επιστροφής των ήτον ότι εγνώριζαν, όταν ανεχώρησαν, ότι οι Λακεδαιμόνιοι έκλιναν έτι μάλλον υπέρ της ειρήνης.

[5.14.1] Το γεγονός είναι ότι, μετά την μάχην της Αμφιπόλεως και την εκ Θεσσαλίας επιστροφήν του Ραμφίου, ουδέτερος των εμπολέμων ανέλαβε περαιτέρω πολεμικάς επιχειρήσεις, αλλ' αμφότεροι έκλιναν μάλλον προς την ειρήνην. Οι μεν Αθηναίοι, διότι είχαν υποστή την σοβαράν ήτταν του Δηλίου και ολίγον ύστερον της Αμφιπόλεως, και επομένως δεν είχαν πλέον εμπιστοσύνην επί την ιδίαν δύναμιν, επί της οποίας στηριζόμενοι είχαν απορρίψει προηγουμένως τας περί ειρήνης προτάσεις, καθόσον επίστευαν, ότι μετά την καλήν τύχην που είχαν τότε, η οριστική αυτών επικράτησις ήτο βεβαία. [5.14.2] Εφοβούντο, άλλωστε, μήπως πολλαπλασιασθούν αι αποστασίαι των συμμάχων των, θρασυνομένων από τας αποτυχίας των, και μετεμελούντο, διότι δεν συνωμολόγησαν ειρήνην μετά τα γεγονότα της Πύλου, ότε η περίστασις ήτο τόσον εύθετος. [5.14.3] Οι Λακεδαιμόνιοι, εξ άλλου, διότι η πορεία του πολέμου είχε διαψεύσει τας προσδοκίας των, ενώ είχαν φαντασθή, ότι ερημώνοντες την χώραν των Αθηναίων, θα κατώρθωναν εντός ολίγων ετών να καταρρίψουν την δύναμίν των. Αντί τούτου, είχαν υποστή την συμφοράν της Σφακτηρίας, ομοίαν της οποίας δεν είχεν άλλοτε υποστή η Σπάρτη, η χώρα αυτών υφίστατο τας ληστρικάς επιδρομάς, των οποίων ορμητήριον ήτον η Πύλος και τα Κύθηρα, και οι Είλωτες ηυτομόλουν, υπήρχε δε διαρκής ο φόβος μήπως οι μένοντες επί τόπου, στηριζόμενοι εις τους αυτομολήσαντας, επιχειρήσουν, όπως και προηγουμένως, να ανατρέψουν την τάξιν των πραγμάτων. [5.14.4] Συνέπεσε, προς τούτοις, η τριακονταετής συνθήκη ειρήνης προς τους Αργείους να είναι εις τας παραμονάς της λήξεώς της, και οι Αργείοι ηρνούντο την ανανέωσιν αυτής, εφόσον δεν τους απεδίδετο η Κυνουρία, και οι Λακεδαιμόνιοι εθεώρουν προφανές, ότι δεν ημπορούσαν να διεξαγάγουν διμέτωπον πόλεμον κατά τε των Αργείων και των Αθηναίων. Υπώπτευαν, συγχρόνως, ότι μερικαί εκ των Πελοποννησιακών πόλεων θ' απεσπώντο απ' αυτούς, δια να ενωθούν με τους Αργείους, όπως πράγματι και συνέβη.

[5.15.1] Ταύτα αναλογιζόμενοι, έκριναν αμφότεροι οι εμπόλεμοι, αλλά προ πάντων οι Λακεδαιμόνιοι, ότι επεβάλλετο η συνομολόγησις της ειρήνης, διότι οι τελευταίοι επεθύμουν ζωηρώς να ανακτήσουν τους αιχμαλώτους Σφακτηρίας, καθόσον οι εξ αυτών Σπαρτιάται είτε ανήκαν εις τας πρώτας οικογενείας, είτε ήσαν εξ ίσου με αυτούς συγγενείς των αρχόντων της Λακεδαίμονος. [5.15.2] Ως εκ τούτου, ήρχισαν αμέσως μετά την αιχμαλωσίαν διαπραγματεύσεις δια την απελευθέρωσίν των. Αλλ' οι Αθηναίοι, εφ' όσον η τύχη ήτο ευμενής προς αυτούς, δεν ήθελαν με κανένα τρόπον να δεχθούν ειρήνην υπό όρους δικαίους. Όταν όμως υπέστησαν την ήτταν του Δηλίου, οι Λακεδαιμόνιοι αντελήφθησαν αμέσως, ότι θα ήσαν τώρα περισσότερον ευδιάθετοι προς συνεννόησιν, και συνωμολόγησαν την ενιαυσίαν ανακωχήν, κατά την διάρκειαν της οποίας πρέσβεις των δύο εμπολέμων ώφειλαν συναντώμενοι να διαπραγματευθούν την συνομολόγησιν οριστικής ειρήνης.

[5.13.1] Αμέσως με την αρχή του ερχόμενου χειμώνα, εκείνοι που ήταν με τον Ραμφία προχώρησαν ως το Πιέριο της Θεσσαλίας, αλλά επειδή τους έβαλαν εμπόδια στο δρόμο τους οι Θεσσαλοί και συγχρόνως είχε πεθάνει ο Βρασίδας, που σ' αυτόν πήγαιναν το στρατό, σταμάτησαν και στράφηκαν να γυρίσουνε στον τόπο τους· γιατί θεώρησαν πως δεν ήταν πια η κατάλληλη ευκαιρία, μια και είχανε φύγει νικημένοι οι Αθηναίοι, κι αυτοί οι ίδιοι δεν ήταν άξιοι να κατορθώσουν κάτι παρόμοιο με όσα έκανε εκείνος. [5.13.2] Ο κυριότερος όμως λόγος που έφυγαν ήταν πως ήξεραν ότι η διάθεση στη Σπάρτη, τον καιρό που είχαν αυτοί ξεκινήσει, έκλινε μάλλον προς τη σύναψη ειρήνης.

[5.14.1] Σύντυχε λοιπόν αμέσως μετά τη μάχη της Αμφίπολης και το γυρισμό του Ραμφία από τη Θεσσαλία κανένας από τους δυο να μην αρχίσει καμιά πολεμική επιχείρηση, αλλά κ' οι δυο να έχουνε διάθεση να κλείσουν ειρήνη· οι Αθηναίοι από τη μια γιατί είχανε βαριά χτυπηθεί στο Δήλιο και ξανά, σε λίγο χρονικό διάστημα, στην Αμφίπολη, και δεν είχαν πια τη σταθερή πεποίθηση στην δύναμή τους, που εξ αιτίας της δεν είχανε δεχτεί να συνάψουν ειρήνη προτήτερα, νομίζοντας πως με την καλοτυχία που είχαν τότε θα νικούσαν πέρα για πέρα [5.14.2] (φοβούνταν επίσης μην αποστατήσουν περισσότεροι σύμμαχοι παίρνοντάς το απάνω τους από τις αποτυχίες τους, και μετάνιωναν τώρα που δεν είχαν κλείσει συμφωνία ύστερα από τα γεγονότα της Πύλου, ενώ είχε παρουσιαστεί πολύ ευνοϊκή ευκαιρία)· [5.14.3] από την άλλη μεριά οι Λακεδαιμόνιοι έκλιναν προς την ειρήνη γιατί δεν τους είχε βγει ο πόλεμος όπως τον περίμεναν, που νόμιζαν πως σε λίγα χρόνια μέσα θα γκρέμιζαν τη δύναμη των Αθηναίων αν ερήμαζαν τη χώρα τους, και γιατί τους είχε βρει η συμφορά στο νησί, που παρόμοιά της δεν είχε σταθεί ποτέ για τη Σπάρτη, και τώρα γίνονταν ληστρικές επιδρομές στο δικό τους τόπο από την Πύλο και τα Κύθηρα, κι αυτομολούσαν συνάμα οι Είλωτες κι ολοένα περίμεναν με φόβο οι Σπαρτιάτες μήπως κι όσοι έμεναν πίσω παρασυρθούν από τους έξω και στηριγμένοι στην τωρινή τους αδυναμία κάνουν κανένα πραξικόπημα, όπως είχε γίνει και άλλοτε. [5.14.4] Σύντυχε ακόμα να κοντεύει να λήξει η διάρκεια της τριαντάχρονης συνθήκης που είχανε με τους Αργείους κ' οι Αργείοι δεν ήταν πρόθυμοι να την ανανεώσουν αν δεν τους επέστρεφαν την περιοχή της Κυνουρίας (έτσι που φαινόταν ακατόρθωτο να διεξαγάγουν πόλεμο συγχρόνως προς τους Αργείους και προς τους Αθηναίους), και συνάμα είχαν κάποια κρυφή υποψία πως μερικές από τις πολιτείες στην Πελοπόννησο θ' αποστατούσαν απ' αυτούς και θα συμμαχούσανε με τους Αργείους, όπως κ' έγινε.

[5.15.1] Επειδή λοιπόν τα στοχάζονταν αυτά και οι δυο, θεώρησαν πως έπρεπε να γίνει η συνθήκη και περισσότερο οι Λακεδαιμόνιοι, γιατί ποθούσαν να πάρουν πίσω τους άντρες που είχανε πιαστεί στο νησί· γιατί όσοι ανάμεσά τους ήταν Σπαρτιάτες ήταν από τις καλύτερες οικογένειες κι' όλοι τους είχανε συγγενικούς δεσμούς με την άρχουσα τάξη στη Σπάρτη. [5.15.2] Είχαν βέβαια αρχίσει διαπραγματεύσεις κι αμέσως μετά τη σύλληψή τους, αλλά οι Αθηναίοι, που πήγαιναν καλά οι επιχειρήσεις τους, δεν ήθελαν να τελειώσουν τον πόλεμο ως ισότιμοι των Σπαρτιατών. Όταν όμως την έπαθαν οι Αθηναίοι στο Δήλιο, κατάλαβαν οι Λακεδαιμόνιοι πως τώρα θα ήταν πιο πρόθυμοι να το δεχτούν κ' έτσι έκλεισαν την ανακωχή ενός χρόνου, που στο διάστημά του επρόκειτο να συναντηθούν και να συσκεφθούν για συνθήκη με μεγαλύτερη διάρκεια.