[3.104.1] Κατά τον ίδιον χειμώνα, οι Αθηναίοι προέβησαν εις καθαρμόν της Δήλου, συμμορφούμενοι προς κάποιον χρησμόν. Είναι αληθές, ότι και ο τύραννος Πεισίστρατος είχε προβή προηγουμένως εις τοιούτον καθαρμόν, όχι όμως της όλης νήσου, αλλά μόνον του μέρους, το οποίον φαίνεται από τον ναόν. Τώρα όμως ο καθαρμός επεξετάθη εις όλην την νήσον και έγινε κατά τον έξης τρόπον. [3.104.2] Εσήκωσαν όλους τους νεκρούς και τα φέρετρά των που υπήρχαν εις την Δήλον, και διέταξαν του λοιπού ούτε ν' αποθνήσκη κανείς, ούτε να γεννάται εις την νήσον, αλλ' οι ετοιμοθάνατοι και αι ετοιμόγεννοι να μεταφέρωνται εις την Ρήνειαν. Η απόστασις της Ρηνείας από την Δήλον είναι τόσον μικρά, ώστε ο τύραννος της Σάμου Πολυκράτης, ο όποιος επί εν διάστημα είχεν ισχυρόν στόλον, υπέβαλεν υπό την κυριαρχίαν του και άλλας νήσους και αφού εκυρίευσε την Ρήνειαν, την αφιέρωσεν εις τον Δήλιον Απόλλωνα, προσδέσας αυτήν εις την Δήλον με άλυσσον. Και τότε, πρώτην φοράν μετά τον καθαρμόν, καθιέρωσαν οι Αθηναίοι την κατά πενταετίαν τελουμένην εορτήν. [3.104.3] Και εις παλαιοτέραν άλλωστε εποχήν εγίνετο εκεί μεγάλη πανήγυρις, εις την οποίαν συνέρρεαν ως θεαταί συν γυναιξί και τέκνοις οι Ίωνες και οι κάτοικοι των γειτονικών νήσων (καθώς τώρα οι Ίωνες προσέρχονται ως θεαταί εις τα Εφέσια), και ετελούντο εκεί αγώνες γυμναστικοί και μουσικοί και αι πόλεις εχορήγουν θιάσους ορχήσεων. [3.104.4]Ότι τοιούτος ήτον ο χαρακτήρ της πανηγύρεως μαρτυρεί ιδίως ο Όμηρος εις τους επομένους στίχους του Ύμνου προς τον Απόλλωνα.

Άλλοτε πάλιν εις την Δήλον, Φοίβε, τέρπεται προ πάντων η ψυχή σου.
Εκεί συναθροίζονται προς τιμήν σου οι μακροχίτωνες Ίωνες,
Με τα τέκνα και τας γυναίκας των, επί της οδού, της
αγούσης εις τον ναόν.

Εκεί, με πυγμαχίας και ορχήσεις και άσματα,
Υμνούν το όνομα σου και σε τέρπουν, όταν τελούν τους
αγώνας των.

[3.104.5] Αλλ' ότι ετελούντο και μουσικοί αγώνες, οι οποίοι προσείλκυαν πολλούς αγωνιστάς, μαρτυρεί πάλιν ο ποιητής δια των επομένων στίχων του ιδίου Ύμνου, όπου, αφού υμνεί τον Δηλιακόν χορόν των γυναικών, τελειώνει τον έπαινον με τους εξής στίχους, εις τους οποίους μνημονεύει και τον εαυτόν του.

Εμπρός, ας είναι ίλεοι προς ημάς ο Απόλλων και η
Άρτεμις.

Και σεις χαίρετε όλαι (παρθένοι). Τηρήσατε και εις το
μέλλον την ανάμνησίν μου,

Και όταν κανείς από τους κατοίκους τους βασανισμένους
της γης

Έλθη εδώ και σας ερωτήση:
«Ποίος, κόραι μου, σας φαίνεται γλυκύτερος από τους
αοιδούς,
Όσοι συχνάζουν εδώ, και ποίος σας τέρπει περισσότερον;»

Αποκριθήτε σεις με μίαν φωνήν και με λόγους επαινετικούς:
«Ο τυφλός που κατοικεί εις την πετρώδη Χίον.»

[3.104.6] Αυταί είναι αι μαρτυρίαι που έχομεν από τον Όμηρον, ότι και εις την παλαιάν εποχήν ετελείτο μεγάλη πανήγυρις και εορτή εις την Δήλον. Βραδύτερον, οι Κυκλαδίται και οι Αθηναίοι εξηκολούθουν να στέλλουν τους θιάσους των ορχήσεων μαζύ με τα αφιερώματα, αλλ' οι αγώνες και τα πλείστα της τελετής, ως ήτο φυσικόν, περιέπεσαν εις αχρηστίαν, ένεκα των ατυχιών της Ιωνίας, έως ότου τέλος οι Αθηναίοι αποκατέστησαν τους αγώνας, προσθέσαντες δια πρώτην τότε φοράν και ιπποδρομίας.

[3.104.1] Τον ίδιο χειμώνα ξεκαθάρισαν οι Αθηναίοι και τη Δήλο σύμφωνα με κάποιο χρησμό. Την είχε βέβαια καθαρίσει κι ο Πεισίστρατος ο τύραννος παλιότερα, όχι όμως ολόκληρη, αλλά όσην απόσταση μπορούσε κανείς να ιδεί ένα γύρο από το ιερό. Τώρα όμως καθαρίστηκε ολόκληρη κατά τον ακόλουθο τρόπο: [3.104.2] Όσοι τάφοι ανθρώπων που πέθαναν εκεί υπήρχαν στη Δήλο, τους εσήκωσαν όλους, κ' έβγαλαν διάτα μήτε να πεθαίνει κανείς στη Δήλο από δω και μπρος, ούτε να ξεγεννάει, αλλά να τους μεταφέρουν απέναντι στη Ρήνεια· η Ρήνεια απέχει από τη Δήλο τόσο λίγο που ο Πολυκράτης, ο τύραννος των Σαμίων, που έναν καιρό είχε μεγάλη εξουσία με το ναυτικό του και πήρε και τη Ρήνεια, την αφιέρωσε στον Απόλλωνα το Δήλιο δένοντάς τη με αλυσίδα με τη Δήλο. Και τότε, μετά τον εξαγνισμό της Δήλου, τέλεσαν για πρώτη φορά οι Αθηναίοι, τη γιορτή που γιορτάζεται κάθε πέμπτο χρόνο. [3.104.3] Γινόταν και τα παλιότερα χρόνια στη Δήλο μεγάλη σύναξη των Ιώνων και άλλων από τα γύρω νησιά· κ' έπαιρναν μέρος στις πομπές με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, όπως κάνουν και τωρ' ακόμα οι Ίωνες στα Εφέσια, και γίνονταν αγώνες εκεί τόσο αθλητικοί όσο και μουσικοί, και διάφορες πολιτείες έστελναν χορωδίες. [3.104.4] Και το δείχνει φανερά ο Όμηρος, πως γίνονταν έτσι τότε, με τους ακόλουθους στίχους από τον ύμνο στον Απόλλωνα:

Όταν στη Δήλο, Φοίβε, τόσο αναγαλλιά η καρδιά σου
σαν Ίωνες συνάζονται με τους σερτούς χιτώνες
με τα γυναικόπαιδά τους στο δρόμο το δικό σου,
σε αναθυμούνται με χορό, πάλαιμα και τραγούδι
και σου γλυκαίνουν την καρδιά σαν αρχινούν οι αγώνες.

[3.104.5] Πως γίνονταν κι αγώνες μουσικής και πως σ' αυτούς συνάζονταν από πολλά μέρη όσοι έμελλαν ν' αγωνιστούν, το δείχνει και στ' ακόλουθα, που είναι απ' τον ίδιο ύμνο. Γιατί το ποίημα, αφού πρώτα υμνεί το Δηλιακό χορό των γυναικών, καταλήγει με τούτους τους στίχους, όπου ο ποιητής αναφέρει καιτον εαυτό του:

Τώρα δεηθείτε στον Απόλλωνα και στην Άρτεμη μαζί.
Γεια και χαρά σας όλες· θυμηθείτε με τότε και με,
όποτε κάποιος άνθρωπος που ζει στην γην ετούτη
φτάσει ως εδώ βασανισμένος απ' το μόχτο και ρωτήσει:
«Σαν ποιος τραγουδιστής, κορίτσια, σας ευφραίνει πιότερο,
που εδώ συχνά γυρίζει, και με ποιον κάλλιο χαιρόσαστε;»
Τότε και σεις όλες μαζί με μια φωνή ν' αποκριθείτε:
Ο τυφλός άντρας που στη Χιο με τους γκρεμούς πάντοτε μένει.

[3.104.6] Με τα λόγια αυτά μαρτυρεί ο Όμηρος πως γινόταν τον παλιό καιρό μεγάλη σύναξη και γιορτή στη Δήλο· αργότερα όμως, τις χορωδίες τις έστελναν οι Αθηναίοι και οι νησιώτες μαζί με τα σφαχτάρια, οι περισσότερες όμως τελετές των αγώνων και πολλές άλλες εσταμάτησαν από τις συμφορές που έπεσαν όπως φαίνεται πιθανό, ώσπου οι Αθηναίοι ξαναθέσπισαν τους αγώνες, κ' έκαναν και ιπποδρομίες, που δε γίνονταν προτήτερα.