Επιπρόσθετα, λοιπόν, σε σχέση με αυτά που είναι τόσο σημαντικά, δεν θα πω ότι λόγω της ειρήνης μας πρόλαβε και κατέλαβε οχυρές θέσεις και λιμάνια και άλλα παρόμοια ωφέλιμα στον πόλεμο, παρατηρώ, όμως, πως όταν, βέβαια, η αγαθή προαίρεση διέπει μια υπόθεση και όλοι όσοι συμμετέχουν σε έναν πόλεμο έχουν τα ίδια συμφέροντα, η συμμαχία που συστήθηκε διατηρείται αραγής· ενώ, όταν από μηχανορραφίες και απληστία καταπιέζεται με δόλο και επιβολή, όπως ακριβώς καταπιέζεται τώρα από αυτόν, μια ασήμαντη αφορμή και ένα τυχαίο σφάλμα αρκούν για να διασαλευθεί αμέσως και να διαλυθεί. Επίσης, συχνά ανακαλύπτω όταν το συλλογίζομαι ότι όχι μόνο, Αθηναίοι, οι συμμαχίες με τον Φίλιππο έχουν καταλήξει στην καχυποψία και την εχθρότητα, αλλά και όσες περιοχές εξουσιάζει ο ίδιος, αυτές δεν έχουν μεταξύ τους δεσμούς ούτε ισχυρούς ούτε στενούς ούτε τους αναμενόμενους. Γιατί, αφενός, η μακεδονική δύναμη συνολικά ως επικουρικό σώμα διαθέτει επιρροή και χρησιμότητα, μόνη της αφετέρου είναι αδύναμη και αμελητέα σε σχέση με ένα τέτοιων διαστάσεων ζήτημα. Επιπλέον, αυτός με τους πολέμους, και τις εκστρατείες και όλα αυτά για τα οποία θα τον θεωρούσε κανείς σπουδαίο την έχουν καταστήσει επισφαλή για τον ίδιο. Μην νομίζετε, βέβαια, Αθηναίοι, ότι ο Φίλιππος και οι υπήκοοί του ικανοποιούνται με τα ίδια πράγματα, αλλά να έχετε υπόψη ότι αυτός θέλει να αποκτήσει φήμη ενώ εκείνοι ασφάλεια, και αυτός δεν είναι δυνατόν να την εξασφαλίσει χωρίς κίνδυνο, ενώ εκείνοι δεν χρωστάνε τίποτε, καθώς αφήνουν πίσω τους παιδιά, γονείς και γυναίκες, να σκοτώνονται και κάθε μέρα να διακινδυνεύουν τη ζωή τους για χάρη του. Οπότε από τα παραπάνω θα μπορούσε κανείς να καταλάβει τη διάθεση πολλών Μακεδόνων απέναντι στον Φίλιππο· όσον αφορά, πάλι, τους συντρόφους του που τον περιστοιχίζουν και τους αρχηγούς των μισθοφορικών στρατευμάτων θα ανακαλύψετε ότι ενώ έχουν αποκτήσει φήμη για την ανδρεία τους, ζουν μέσα στον φόβο περισσότερο από τους άσημους. Γιατί για τους τελευταίους υφίσταται μόνο ο κίνδυνος απέναντι στους εχθρούς, ενώ οι πρώτοι φοβούνται περισσότερο τους κόλακες και τους μηχανορράφους και όχι τις μάχες· εκείνοι, πάλι, μαζί με όλους τους υπόλοιπους επιτίθενται στους αντιπάλους, ενώ αυτοί και μεγάλο μερίδιο έχουν στις συμφορές που συμβαίνουν στον πόλεμο και εκτός αυτού ως άτομα τυχαίνει να φοβούνται τη συμπεριφορά του βασιλιά. Επιπλέον, όμως, αν κάνει κάποιο λάθος ένας από το πλήθος, τιμωρείται ανάλογα με ό,τι αξίζει· ενώ αυτοί, ιδίως όταν επιτελέσουν ένα μεγάλο κατόρθωμα, τότε κυρίως αποπέμπονται με βρισιές και διασύρονται ενώ δεν τους αξίζει. Και αυτά θα τα πίστευε ο οποιοσδήποτε είχε σώας τας φρένας· γιατί αυτός αγαπάει τόσο τις τιμές, σύμφωνα με όσα ισχυρίζονται αυτοί που τον έχουν συναναστραφεί, ώστε, επειδή θέλει οι ενδοξότερες πράξεις να φαίνεται ότι είναι όλες δικές του, να ενοχλείται περισσότερο με τους στρατηγούς και τους αρχηγούς που έκαναν κάτι αξιέπαινο παρά με τους εντελώς αποτυχημένους. Πώς, λοιπόν, αν ισχύουν τα παραπάνω, παραμένουν υπάκουοι εδώ και πολύ καιρό; Επειδή τώρα, Αθηναίοι, οι επιτυχίες του επισκιάζουν όλα αυτά· γιατί η ευημερία τα καταφέρνει πολύ καλά να συγκαλύπτει και να συσκοτίζει τα λάθη των ανθρώπων· αν σφάλει, τότε θα αποκαλυφθούν αυτά σε όλο τους το μεγαλείο. Ισχύει, φυσικά, ό,τι ακριβώς συμβαίνει και με το ανθρώπινο σώμα· όταν κανείς είναι γερός, δεν αντιλαμβάνεται τα μέλη που νοσούν, αφού, όμως, ασθενήσει, όλα μεταβάλλονται, είτε πρόκειται για κάταγμα είτε για εξάρθρωση είτε για κάτι άλλο από όσα ανήκουν στο σώμα που να μην είναι εντελώς υγιές· έτσι και στις μοναρχίες και σε όλα τα τυραννικά καθεστώτα, για όσο χρονικό διάστημα σημειώνονται επιτυχίες στον πόλεμο, οι αδυναμίες τους δεν αποκαλύπτονται στους πολλούς, αφού όμως αυτά τα καθεστώτα πέσουν, κάτι που είναι εύλογο να πάθει εκείνος που κουβαλάει μεγαλύτερο βάρος από αυτό που μπορεί να σηκώσει μόνος του, όλες οι δυσκολίες αποκαλύπτονται στον καθένα.

Αφήνοντας στην άκρη αυτά τα τόσο σημαντικά πλεονεκτήματά μας, δεν θα αρνηθώ ότι ο Φίλιππος εκμεταλλεύτηκε την ειρήνη κι έτσι μας πρόλαβε και κατέλαβε πολλές οχυρές θέσεις και λιμάνια κι άλλα παρόμοια μέρη χρήσιμα στον πόλεμο· παρατηρώ όμως πως, όταν ένας συνασπισμός είναι ενωμένος χάρη στην ευνοϊκή διάθεση των μελών του και ταυτίζονται τα συμφέροντα όλων όσων συμμετέχουν στους πολέμους, τότε ο συνασπισμός αυτός παραμένει σταθερός· όταν όμως ο συνασπισμός στηρίζεται στην απληστία και την πλεονεξία και διατηρείται χάρη στον δόλο και τη βία, όπως συμβαίνει τώρα στην περίπτωση του Φίλιππου, τότε ακόμη και μια ασήμαντη αφορμή και ένα τυχαίο σφάλμα τον κλονίζει συθέμελα και τον διαλύει. Επιπλέον, Αθηναίοι, πολύ συχνά εξετάζοντας τα πράγματα, διαπιστώνω πως όχι μόνο οι σύμμαχοι του Φίλιππου έχουν καταλήξει να είναι καχύποπτοι και εχθρικοί απέναντί του, αλλά και οι ποικίλες περιοχές μέσα στην επικράτεια του βασιλείου του δεν είναι συνδεδεμένες σε ικανοποιητικό βαθμό, ούτε με φιλικές διαθέσεις, ούτε έτσι όπως φαντάζεται ο κόσμος. Γενικά, η Μακεδονική δύναμη διαθέτει κάποια βαρύτητα και χρησιμότητα ως βοηθητικό σώμα, από μόνη της όμως είναι αδύναμη και σε σχέση με τόσο εκτεταμένες πολεμικές επιχειρήσεις αμελητέα. Επιπλέον, ο Φίλιππος με τους πολέμους του και τις εκστρατείες του και όλες αυτές τις ενέργειες, για τις οποίες κάποιος θα μπορούσε να τον κρίνει σπουδαίο, την έχει καταστήσει μια δύναμη λιγότερο αποτελεσματική για τον ίδιο. Γιατί μην φαντάζεστε, Αθηναίοι, ότι τα ίδια πράγματα ευχαριστούν τον Φίλιππο και τους υπηκόους του, αλλά σκεφτείτε ότι αυτός επιθυμεί δόξα, ενώ εκείνοι ασφάλεια, κι ότι ο Φίλιππος δεν είναι δυνατόν να πετύχει τη δόξα χωρίς κινδύνους, ενώ οι υπήκοοί του δεν είναι καθόλου πρόθυμοι να καταπονούνται και κάθε μέρα να διακινδυνεύουν για χάρη του, αφήνοντας πίσω τους στην πατρίδα τα παιδιά, τους γονείς και τις γυναίκες τους. Από αυτά, λοιπόν, μπορεί κανείς να εκτιμήσει ποιες είναι οι διαθέσεις των περισσότερων Μακεδόνων απέναντι στον Φίλιππο· όσο για τους σωματοφύλακές του, που αποτελούν την αυλή του, και τους αρχηγούς των μισθοφόρων, θα διαπιστώσετε ότι έχουν κερδίσει δόξα για την ανδρεία τους, ζουν όμως περισσότερο φοβισμένοι σε σχέση με αυτούς που είναι άσημοι. Γιατί οι τελευταίοι έχουν να φοβούνται μόνο τον κίνδυνο από τους εχθρούς, ενώ οι πρώτοι φοβούνται περισσότερο τους κόλακες κι αυτούς που τους συκοφαντούν στην αυλή παρά τις μάχες. Εκείνοι, εξάλλου, αντιμετωπίζουν τους αντιπάλους μαζί με όλο το στράτευμα, ενώ οι άλλοι και μεγάλο μερίδιο έχουν στους κινδύνους του πολέμου και, επιπλέον, έχουν την ιδιαίτερη ατυχία να φοβούνται τον χαρακτήρα του βασιλιά τους. Επίσης, οι κοινοί στρατιώτες, σε περίπτωση που σφάλουν, έχουν την τιμωρία που τους αξίζει· οι αξιωματούχοι, αντιθέτως, όταν πετύχουν κάποιο σημαντικό κατόρθωμα, τότε κυρίως υβρίζονται και προπηλακίζονται, παρόλο που δεν τους αξίζει. Και γι' αυτά κανείς λογικός άνθρωπος δεν θα μπορούσε να αμφιβάλλει· γιατί όσοι έχουν συναναστραφεί τον Φίλιππο λένε ότι είναι τόσο φιλόδοξος, ώστε θέλει τα ωραιότερα κατορθώματα να θεωρούνται όλα ότι είναι δικά του και γι' αυτό δυσανασχετεί περισσότερο με τους στρατηγούς και τους αξιωματούχους που πετυχαίνουν κάτι άξιο επαίνου, παρά με αυτούς που αποτυγχάνουν τελείως. Αν τα πράγματα, λοιπόν, έχουν έτσι, πώς γίνεται και παραμένουν αυτοί πιστοί στον Φίλιππο για μεγάλο χρονικό διάστημα; Επειδή μέχρι τώρα, Αθηναίοι, οι επιτυχίες του τα επισκιάζουν όλα αυτά· γιατί η ευημερία είναι εξαιρετικά ικανή στο να συγκαλύπτει και να επισκιάζει τα σφάλματα των ανθρώπων· αν όμως αποτύχει σε κάτι, τότε όλα αυτά θα αποκαλυφθούν σε όλες τους τις λεπτομέρειες. Γιατί στην πολιτική συμβαίνει κάτι ανάλογο με ό,τι συμβαίνει στα σώματά μας: όταν κάποιος είναι υγιής, δεν αισθάνεται ενοχλήσεις από επιμέρους τμήματα του οργανισμού που νοσούν, όταν όμως αρρωστήσει, τότε κι όλα τα επιμέρους προβλήματα κάνουν αισθητή την ύπαρξή τους, είτε πρόκειται για κάταγμα, είτε για εξάρθρωση, είτε για κάποιο άλλο μέλος του οργανισμού που δεν είναι υγιές· το ίδιο συμβαίνει και στις μοναρχίες και τις ολιγαρχίες: όσον καιρό έχουν επιτυχίες στους πολέμους, οι πολλοί δεν διακρίνουν τις αδυναμίες τους, όταν όμως αυτά τα καθεστώτα αποτύχουν σε κάτι, πράγμα το οποίο είναι φυσικό τώρα να πάθει και ο Φίλιππος, αφού σηκώνει φορτίο βαρύτερο από τις δυνάμεις του, τότε αποκαλύπτονται σε όλους όλες οι δυσλειτουργίες τους.