^[1] Οι μεν επαινούντες τους προγόνους σας, ω άνδρες Αθηναίοι, μου φαίνονται ότι προτιμούν να λέγουν λόγους ευχαρίστους, δεν πράττουν όμως συμφέροντα δι' εκείνους τους οποίους επαινούν· διότι επιχειρούντες να ομιλούν περί πραγμάτων, τα οποία κανείς διά του λόγου του δεν ήθελεν επαξίως υμνήσει, αυτοί μεν δίδουν την εντύπωσιν ότι είναι ικανοί να ομιλούν, την δε αρετήν εκείνων κάμνουν να φαίνεται κατωτέρα εκείνης, της οποίας αντίληψιν έχουν σχηματίσει δι' αυτούς οι ακούοντες. Εγώ όμως νομίζω ότι δι' εκείνους μέγιστος έπαινος είναι ο χρόνος, διότι, αν και παρήλθεν από τότε τόσος χρόνος, κανείς άλλος δεν έχει δυνηθή να δείξη πράξεις ανωτέρας εκείνων. ^[2] Εγώ δε θα προσπαθήσω να αναπτύξω τον τρόπον, κατά τον οποίον νομίζω ότι άριστα ηθέλετε παρασκευασθή· το πράγμα έχει ως εξής: εάν μεν ημείς όλοι όσοι μέλλομεν να ομιλήσωμεν, ηθέλομεν φανή ότι είμεθα δεινοί περί τους λόγους, καθόλου δεν θα επήγαιναν καλύτερα αι υποθέσεις σας· εάν όμως ανελθών εις το βήμα ένας οιοσδήποτε ήθελε δυνηθή να σας διαφωτίση και να σας πείση ποία παρασκευή και πόση και από πού πορισθείσα τα χρήματα θα υπάρχη διά την πόλιν, τότε όλος ο φόβος που έχετε τώρα θα διαλυθή. Εγώ λοιπόν τούτο, αν είμαι ικανός, θα προσπαθήσω να κάμω, αφού είπω προηγουμένως προς σας ολίγα περί της γνώμης την οποίαν έχω διά την στάσιν που πρέπει να τηρήσωμεν απέναντι του βασιλέως.

^[3] Εγώ νομίζω ότι κοινός εχθρός των Ελλήνων είναι ο βασιλεύς, αλλ' όμως δεν ήθελον σας συμβουλεύσει διά τούτο να αναλάβετε μόνοι σας πόλεμον προς αυτόν, άνευ της βοηθείας των άλλων Ελλήνων· διότι βλέπω, ότι ούτε οι άλλοι Έλληνες δεν είναι κοινοί φίλοι αναμεταξύ των· τουναντίον βλέπω μερικούς από αυτούς να έχουν εμπιστοσύνην μάλλον προς εκείνον παρά εις μερικούς από αυτούς τους ιδίους. Επειδή λοιπόν ταύτα έχουν τοιουτοτρόπως, νομίζω ότι είναι συμφέρον σας εις μεν τον πόλεμον να περιπλακήτε διά συμφέροντα, διά τα οποία όλοι ενδιαφέρονται, να παρασκευάζετε δε όλα όσα πρέπει, και τούτο δέον να είναι η βάσις των σκέψεών σας. ^[4] Νομίζω δηλαδή, άνδρες Αθηναίοι, ότι οι Έλληνες, εάν ήθελε γίνει κάπως φανερόν και σαφές, ότι ο βασιλεύς πρόκειται να επιτεθή κατ' αυτών, και θα συμμαχήσουν και θα χρεωστούν μεγάλην ευγνωμοσύνην εις εκείνους, οι οποίοι υπέρ αυτών και μετ' αυτών ήθελον αποκρούσει τούτον· εάν όμως, ενώ τούτο είναι ακόμη άδηλον, ημείς γίνωμεν μισητοί εκ των προτέρων εις τον βασιλέα, φοβούμαι, άνδρες Αθηναίοι, μήπως μαζί με εκείνον αναγκασθώμεν να πολεμώμεν και τούτους, διά τα συμφέροντα των οποίων φροντίζομεν. ^[5] Διότι ούτος μεν αναβαλών τα σχέδιά του, αν πράγματι έχει αποφασίσει να επιτεθή κατά των Ελλήνων, χρήματα θα δώση εις μερικούς εξ αυτών και φιλίαν θα προτείνη, ούτοι δε θέλοντες να εξασφαλίσουν την επιτυχίαν εις τους αναμεταξύ των πολέμους και εμφορούμενοι υπό τοιούτων ιδεών θα παραβλέψουν την κοινήν όλων σωτηρίαν. Εις την ταραχήν ταύτην και έλλειψιν κρίσεως σας συμβουλεύω να μη ρίψετε προώρως την πόλιν. ^[6] Βλέπω επίσης ότι σεις δεν συμφωνείτε με τους άλλους Έλληνας διά την στάσιν σας απέναντι του βασιλέως, αλλά μου φαίνεται, ότι πολλοί από αυτούς, ενώ φροντίζουν διά τα ιδιαίτερα συμφέροντά των, είναι ενδεχόμενον να παραμελήσουν τα συμφέροντα των άλλων Ελλήνων, σεις δε ουδέ όταν αδικείσθε είναι έντιμον να τιμωρήσετε κατ' αυτόν τον τρόπον τους αδικούντας, να αφήσετε δηλαδή μερικούς από αυτούς να υποκύψουν εις τους βαρβάρους. ^[7] Αφού δε ταύτα έχουν τοιουτοτρόπως, πρέπει να φροντίζωμεν πώς ούτε ημείς θα είμεθα κατώτεροι του εχθρού εις τον πόλεμον, ούτε εκείνος περί του οποίου νομίζομεν ότι επιβουλεύεται τους Έλληνας, θα αποκτήση την εμπιστοσύνην εκ του ότι θα φαίνεται, ότι είναι φίλος των. Πώς λοιπόν αυτά θα επιτευχθούν; Αν καταστήσωμεν φανερόν εις όλους ότι αι δυνάμεις μας είναι έτοιμοι, αν ημείς οι ίδιοι είμεθα έτοιμοι, επί πλέον δε, αν οι σκοποί μας είναι σύμφωνοι προς την δικαιοσύνην.

^[8] Προς δε τους τολμηρούς και προτρέποντας να αναλάβωμεν τον πόλεμον με μεγάλην προθυμίαν τούτο λέγω, ότι δεν είναι δύσκολον, ούτε όταν είναι ανάγκη να εκφέρη τις γνώμην, να αποκτήση δόξαν ανδρείας, ούτε όταν είναι πλησίον κάποιος κίνδυνος, να φανή ότι είναι δεινός να ομιλή, αλλ' εκείνο είναι δυσκολώτατον και αρμόζον, εις μεν τους κινδύνους να δεικνύη την ανδρείαν, όταν δεν δίδη συμβουλάς, να δύναται να λέγη φρονιμώτερα των άλλων. ^[9] Εγώ δε νομίζω, άνδρες Αθηναίοι, ότι ο μεν πόλεμος προς τον βασιλέα είναι δύσκολος διά την πόλιν, και ότι εν τούτοις θα ενικώμεν αυτόν εις τας μάχας, τας οποίας ο πόλεμος θα μας ηνάγκαζε να συνάψωμεν με αυτόν. Διατί; Διότι νομίζω ότι όλοι οι πόλεμοι κατ' ανάγκην χρειάζονται και τριήρεις και χρήματα και καταλλήλους τόπους, όλα δε αυτά νομίζω ότι εκείνος τα έχει αφθονώτερα από ημάς· οι δε αγώνες νομίζω ότι περισσότερον από όλα τα άλλα έχουν ανάγκην γενναίων ανδρών, τοιούτοι δε νομίζω ότι υπάρχουν περισσότεροι εις ημάς και εις εκείνους, οι οποίοι θα κινδυνεύσουν μαζί μας.

^[10] Διά ταύτα λοιπόν σας συμβουλεύω να μη αναλάβετε κατ' ουδένα τρόπον την πρωτοβουλίαν του πολέμου, αλλά διά την μάχην πρέπει να είσθε τελείως παρεσκευασμένοι. Εάν μεν λοιπόν υπήρχε κάποιος άλλος τρόπος εξοπλισμού, με τον οποίον θα ηδυνάμεθα να αποκρούσωμεν τους βαρβάρους, κάποιος δε άλλος με τον οποίον θα ηδυνάμεθα να αποκρούσωμεν τους Έλληνας, ευλόγως ίσως θα εγινόμεθα φανεροί ότι αντιτασσόμεθα προς εκείνον· ^[11] αφού όμως πάσης εν γένει παρασκευής ο αυτός τρόπος υπάρχει και επειδή η ουσία της δυνάμεως είναι η αυτή, δηλαδή να δυνάμεθα να αποκρούσωμεν τους εχθρούς, να βοηθώμεν τους υπάρχοντας συμμάχους και να σώζωμεν τα υπάρχοντα αγαθά, διατί, ενώ έχομεν τους φανερούς εχθρούς, ζητούμεν άλλους, και δεν παρασκευαζόμεθα προς απόκρουσιν τούτων, και εκείνου, αν επιχειρή να μας αδική. ^[12] Και τώρα ας υποθέσωμεν ότι κάμνετε έκκλησιν προς τους Έλληνας· αν δεν πράττετε όσα αυτοί ζητούν, ενώ μερικοί από αυτούς δεν ευρίσκονται εις αγαθάς σχέσεις προς σας, πώς πρέπει να νομίζετε ότι έστω και ένας από αυτούς θα σπεύση να υπακούση εις την έκκλησίν σας; Θα τους είπετε βέβαια ότι ο βασιλεύς σκέπτεται κακά εναντίον των! Αλλά νομίζετε ότι ούτοι δεν προβλέπουν τούτο. Εγώ βέβαια το νομίζω. Μόνον ο φόβος των αυτός δεν είναι ακόμη αρκετά ισχυρός, ώστε να επικρατήση των διαφορών που έχουν προς σας ή αναμεταξύ των. Επομένως οι απεσταλμένοι μας περιερχόμενοι τας διαφόρους πόλεις τίποτε άλλο δεν θα κάμουν παρά να απαγγέλλουν ποιήματα από μνήμης ωσάν ραψωδοί. ^[13] Αντιθέτως, αν όλα όσα ημείς βλέπομεν τώρα πραγματοποιηθούν, ουδείς βέβαια από όλους τους Έλληνας, βλέπων σας να έχετε χιλίους ιππείς και οπλίτας τόσους όσους ήθελεν επιθυμήσει τις, πλοία δε τριακόσια, δεν θα θελήση να μη ζητήση την συμμαχίαν σας, διότι θα νομίζη ότι μετά της δυνάμεως ταύτης ασφαλέστατα ήθελε σωθή. Λοιπόν αν από τώρα τους καλέσετε, σεις θα είσθε οι υποκινηταί, και αν δεν υπακούσουν εις την πρόσκλησίν σας, θα αποτύχετε, ενώ οπλιζόμενοι και γνωρίζοντες να περιμένωμεν θα γίνωμεν οι σωτήρες εκείνων που θα μας παρακαλούν και να είσθε βέβαιοι ότι όλοι θα έλθουν.

^[1] Όσοι επαινούν τους προγόνους σας, ω άνδρες Αθηναίοι, μου φαίνονται, ότι προτιμούν να είπουν λόγους ευχαρίστους, δεν πράττουν όμως συμφέροντα δι' εκείνους τους οποίους επαινούν· διότι επιχειρούντες να ομιλούν διά πράγματα, τα οποία κανείς διά του λόγου του επαξίως δεν ήθελεν υμνήσει, αυτοί μεν αποκτούν δόξαν του να φαίνωνται, ότι είναι ικανοί να ομιλούν, την δε αρετήν εκείνων κάμνουν να φαίνεται κατωτέρα εκείνης της οποίας αντίληψιν έχουν σχηματίσει δι' αυτούς οι ακούοντες. Εγώ δε νομίζω, ότι μέγιστος έπαινος εκείνων είναι ο χρόνος, διότι, αν και παρήλθε τόσος χρόνος από τότε, κανείς άλλος δεν έχει δυνηθή να δείξη πράξεις ανωτέρας εκείνων. ^[2] Εγώ δε θα προσπαθήσω να σας αναπτύξω τον τρόπον, κατά το οποίον μου φαίνεται, ότι άριστα δύνασθε να παρασκευασθήτε· διότι το πράγμα έχει ως εξής: Εάν μεν ημείς όλοι οι μέλλοντες να ομιλήσωμεν ηθέλομεν φανή δεινοί περί το ομιλείν, ουδόλως βέβαια αι υποθέσεις σας θα επήγαιναν καλύτερα, εάν δε, ανελθών εις το βήμα είς οιοσδήποτε, ήθελε δυνηθή να σας διαφωτίση και να σας πείση ποία παρασκευή και πόση και πόθεν προμηθευθείσα τα χρήματα θα υπάρχη εις την πόλιν, τότε όλος ο φόβος που σας κατέχει τώρα θα έχη διαλυθή. Εγώ δε λοιπόν τούτο, αν είμαι ικανός, θα προσπαθήσω να κάμω, αφού προηγουμένως είπω ολίγα προς σας περί της γνώμης την οποίαν έχω διά την στάσιν την οποίαν πρέπει να τηρήσωμεν απέναντι του βασιλέως.

^[3] Εγώ νομίζω, ότι κοινός εχθρός όλων των Ελλήνων είναι ο βασιλεύς, εν τούτοις όμως διά τούτο δεν ήθελον σας παραινέσει, μόνους σάς, άνευ της βοηθείας των άλλων, να αναλάβετε πόλεμον προς αυτόν· διότι ουδέ τους άλλους Έλληνας βλέπω να είναι κοινοί φίλοι προς αλλήλους, αλλά μάλλον βλέπω μερικούς εξ αυτών να έχουν περισσοτέραν εμπιστοσύνην εις εκείνον, παρά εις μερικούς από αυτούς τους ιδίους. Σύμφωνα λοιπόν προς ταύτα νομίζω, ότι είναι συμφέρον σας να μη περιπλακήτε εις πόλεμον, ειμή διά δικαιώματα, διά τα οποία όλοι ενδιαφέρονται, αλλά να παρασκευάζετε όλα όσα πρέπει και ότι τούτο είναι η βάσις. ^[4] Νομίζω δηλαδή, ω άνδρες Αθηναίοι, ότι οι Έλληνες εάν ήθελε γίνει κάπως φανερόν και σαφές, ότι ο βασιλεύς θέλει να επιτεθή κατ' αυτών, και ήθελον συμμαχήσει και ήθελον χρεωστεί μεγάλην ευγνωμοσύνην εις εκείνους, οι οποίοι υπέρ αυτών και μετ' αυτών ήθελον αποκρούσει αυτόν· εάν δε, εν ω ακόμη τούτο είναι άδηλον, ημείς γίνωμεν μισητοί εκ των προτέρων προς τον βασιλέα, φοβούμαι, ω άνδρες Αθηναίοι, μήπως μαζί με εκείνον αναγκασθώμεν να πολεμώμεν τούτους, διά τα συμφέροντα των οποίων φροντίζομεν. ^[5] Διότι ούτος μεν αναβαλών τα σχέδιά του, αν πράγματι έχη αποφασίσει να επιτεθή κατά των Ελλήνων, χρήματα θα δώση εις μερικούς εξ αυτών και φιλίαν θα προτείνη, ούτοι δε θέλοντες να εξασφαλίσουν την επιτυχίαν εις τους αναμεταξύ των πολέμους και υπό τοιούτων ιδεών κατεχόμενοι, θα παραβλέψουν την κοινήν όλων σωτηρίαν. Εις την ταραχήν δε ταύτην και την αγνωμοσύνην σας συμβουλεύω να μη ρίψετε προώρως την πόλιν. ^[6] Διότι βλέπω, ότι ουδέ η αυτή γνώμη υπάρχει εις τους άλλους Έλληνας και εις σας διά την στάσιν απέναντι του βασιλέως, αλλά μου φαίνεται, ότι πολλοί εξ εκείνων, ενώ φροντίζουν διά τα ιδιαίτερά των συμφέροντα, είναι ενδεχόμενον να παραμελήσουν τα συμφέροντα των άλλων Ελλήνων, σεις δε ουδέ όταν αδικείσθε είναι έντιμον να τιμωρήσετε κατ' αυτόν τον τρόπον τους αδικούντας, δηλαδή να αφήσετε αυτούς να υποκύψουν εις τον βάρβαρον. ^[7] Ότε δε ταύτα έχουν τοιουτοτρόπως, πρέπει να φροντίζωμεν όπως μήτε ημείς είμεθα κατώτεροι του εχθρού εις τον πόλεμον, μήτε εκείνος, τον οποίον ημείς νομίζομεν, ότι επιβουλεύεται τους Έλληνας, αποκτήση την εμπιστοσύνην του να είναι φίλος των. Πώς λοιπόν ταύτα θα επιτευχθούν; Αν μεν η δύναμις της πόλεως φαίνεται ότι είναι εξεληλεγμένη (ως αληθής και πραγματική) και προητοιμασμένη, η δε πόλις, φαίνεται, ότι, ενώ έχει ταύτην την προαίρεσιν, να είναι δηλαδή ένοπλος, έχει δίκαια φρονήματα.

^[8] Προς δε τους επιδεικνύοντας τόλμην και συμβουλεύοντας να αναλάβωμεν τον πόλεμον αμέσως και με μεγάλην προθυμίαν εκείνο λέγω, ότι δεν είναι δύσκολον ούτε όταν είναι ανάγκη να εκφέρη τις γνώμην, να αποκτήση δόξαν ανδρείας, ούτε όταν είναι πλησίον κάποιος κίνδυνος, να φανή ότι είναι δεινός να λέγη, αλλ' εκείνο είναι δυσκολώτατον και αρμόζον, εις μεν τους κινδύνους να δεικνύη την ανδρείαν, όταν δε συμβουλεύη να δύναται να λέγη φρονιμώτερα των άλλων. ^[9] Εγώ δε, ω άνδρες Αθηναίοι, νομίζω ότι ο μεν πόλεμος προς τον βασιλέα είναι δύσκολος εις την πόλιν, ο δε αγών ο προερχόμενος εκ του πολέμου νομίζω, ότι ήθελεν είναι ευκολώτερος. Διατί; Διότι νομίζω, ότι οι μεν πόλεμοι όλοι κατ' ανάγκην έχουν ανάγκην και τριήρων και χρημάτων και καταλλήλων τοποθεσιών, όλα δε αυτά νομίζω ότι έχει εκείνος αφθονώτερα από ημάς· οι δε αγώνες νομίζω ότι έχουν ανάγκην, περισσότερον από όλα τα άλλα, ανδρών γενναίων, ούτοι δε νομίζω ότι υπάρχουν περισσότεροι εις ημάς και εις εκείνους οι οποίοι θα κινδυνεύσουν μαζί μας.

^[10] Διά ταύτα λοιπόν σας συμβουλεύω να μη αναλάβετε κατ' ουδένα τρόπον την πρωτοβουλίαν του πολέμου, διά τον αγώνα όμως διισχυρίζομαι ότι πρέπει να είσθε τελείως παρεσκευασμένοι. Εάν μεν λοιπόν υπήρχε κάποιος άλλος τρόπος εξοπλισμού με τον οποίον θα ηδυνάμεθα να αποκρούσωμεν τους βαρβάρους, κάποιος δε άλλος τρόπος εξοπλισμού θα ηδυνάμεθα να αποκρούσωμεν τους Έλληνας, ευλόγως ίσως θα ήμεθα φανεροί αντιτασσόμενοι προς εκείνον· ^[11] αφού δε πάσης εν γένει παρασκευής ο αυτός τρόπος υπάρχει και επειδή η ουσία της δυνάμεως είναι η αυτή, δηλαδή να δυνάμεθα να αποκρούωμεν τους εχθρούς, να βοηθώμεν τους υπάρχοντας συμμάχους και να σώζωμεν τα υπάρχοντα αγαθά, διατί, ενώ έχομεν τους κεκηρυγμένους εχθρούς ζητούμεν άλλους; Αλλ' ας παρασκευασθώμεν μεν εναντίον τούτων, θα αποκρούσωμεν δε και εκείνον αν επιχειρή να μας αδική. ^[12] Και τώρα μεν υποθέσατε ότι κάμνετε έκκλησιν προς τους Έλληνας· αν δε δεν πράττετε όσα αυτοί ζητούν, ενώ μερικοί από αυτούς δεν ευρίσκονται εις αγαθάς σχέσεις προς σας, πώς πρέπει να νομίζετε, ότι έστω και ένας από αυτούς θα σπεύση να υπακούση εις την έκκλησίν σας; Διότι, μα τον Δία, θα ακούσουν από σας ότι ο βασιλεύς σκέπτεται κακά εναντίον αυτών. Αλλά νομίζετε, δι' όνομα του Διός, ότι ούτοι δεν προβλέπουν τούτο; Εγώ μεν βέβαια το νομίζω· αλλά δεν είναι ακόμη ο φόβος αυτός μεγαλύτερος των διαφορών προς σας και των διαφορών αναμεταξύ των. Επομένως οι απεσταλμένοι μας περιερχόμενοι τας διαφόρους πόλεις τίποτε άλλο δεν θα κάμουν παρά να απαγγέλλουν ωσάν ραψωδοί από μνήμης ποιήματα. ^[13] Τότε δε, αν βέβαια πράττωνται όσα ημείς νομίζομεν τώρα, ουδείς βέβαια από όλους τους Έλληνας έχει τόσην πεποίθησιν εις τον εαυτόν του, ώστε ούτος, βλέπων να υπάρχουν εις σας χίλιοι ιππείς, οπλίται όσους θέλει τις, πλοία δε τριακόσια, να μη έλθη και ζητήση την συμμαχίαν σας, νομίζων ότι μετά της δυνάμεως ταύτης ασφαλέστατα ήθελε σωθή. Λοιπόν, αν από τώρα τους καλέσετε θα είσθε σεις οι υποκινηταί, και αν δεν υπακούσουν εις την πρόσκλησίν σας, θα έχετε αποτυχίαν, ενώ οπλιζόμενοι και γνωρίζοντες να περιμένωμεν θα γίνωμεν οι σωτήρες εκείνων που θα μας παρακαλούν και να είσθε βέβαιοι, ότι όλοι θα έλθουν.