Σε ποια γενικότερη κατάσταση βρίσκονται οι άνθρωποι που αισθάνονται ζηλοτυπία, τι λογής πράγματα την προκαλούν και κάτω από ποιες συνθήκες, όλα αυτά θα γίνουν φανερά στη συνέχεια. Γιατί αν η ζηλοτυπία είναι η λύπη που αισθάνεται κανείς όταν βλέπει ότι άλλοι άνθρωποι, όμοιοί του εκ φύσεως, έχουν αποχτήσει κάποια μεγάλης ―κατά την κοινή παραδοχή― αξίας αγαθά, που είναι δυνατό να τα αποκτήσει και αυτός ― λύπη όχι γιατί τα αγαθά αυτά τα έχει κάποιος άλλος, αλλά γιατί δεν τα έχει και ο ίδιος (35) (γιαυτό, άλλωστε, και η ζηλοτυπία είναι καλό πράγμα και χαρακτηρίζει τους καλούς ανθρώπους, ενώ ο φθόνος δεν είναι καλό πράγμα και χαρακτηρίζει ανθρώπους κατώτερης αξίας: στην πρώτη περίπτωση το άτομο κοιτάζει, με τη ζηλοτυπία του, να αποκτήσει τα αγαθά αυτά, ενώ στη δεύτερη περίπτωση το άτομο κοιτάζει, εξαιτίας του φθόνου του, να μην τα έχει ο άλλος), οδηγούμαστε στο υποχρεωτικό συμπέρασμα ότι ζηλοτυπία αισθάνονται [1388b] αυτοί που θεωρούν ότι τους αξίζουν κάποια αγαθά που δεν τα έχουν, <που μπορούν όμως να τα αποκτήσουν>· γιατί κανένας δεν επιδιώκει για τον εαυτό του πράγματα που μοιάζουν αδύνατα. Αυτός είναι ο λόγος που είναι ζηλότυποι οι νέοι και οι μεγαλόψυχοι. Επίσης αυτοί που έχουν τα αγαθά που αξίζουν σε σπουδαίους και τιμημένους ανθρώπους· τέτοια αγαθά είναι (5) ο πλούτος, οι πολλοί φίλοι, τα δημόσια αξιώματα κτό.· γιατί, καθώς θεωρούν πως είναι χρέος τους να είναι αγαθοί, οι άνθρωποι διεκδικούν για τον εαυτό τους αυτού του είδους τα αγαθά, επειδή αυτά θα ήταν σωστό να ανήκουν στους αγαθούς. Επίσης αυτοί που οι άλλοι άνθρωποι τους θεωρούν άξιους γι' αυτά τα αγαθά. Επίσης αυτοί που οι πρόγονοί τους, οι συγγενείς τους, οι δικοί τους άνθρωποι, το έθνος ή η πόλη τους τιμήθηκαν για κάποια πράγματα, αισθάνονται ζηλοτυπία ενσχέσει με αυτά τα πράγματα· γιατί πιστεύουν ότι αυτά τους ανήκουν (10) και ότι οι ίδιοι είναι άξιοι γι' αυτά. Αν, τώρα, αντικείμενο ζηλοτυπίας είναι τα μεγάλης ―κατά την κοινή παραδοχή― αξίας αγαθά, δεν μπορεί παρά τέτοια να είναι και οι αρετές, καθώς και καθετί που είναι ωφέλιμο και ευεργετικό στους άλλους· γιατί οι άνθρωποι τιμούν τους ενάρετους ανθρώπους και αυτούς που κάνουν ευεργεσίες. Αντικείμενο ζηλοτυπίας είναι και τα αγαθά που στην ευχαρίστηση που προκαλούν μπορούν να έχουνσυμμετοχή και οι πλησίον· τέτοια είναι ο πλούτος και η ομορφιά μάλλον παρά η υγεία.

(15) Είναι επίσης φανερό ποια είναι τα πρόσωπα που προκαλούν τη ζηλοτυπία: είναι τα πρόσωπα που έχουν αυτά και τα παρόμοια αγαθά, τα αγαθά δηλαδή που αναφέραμε, π.χ. ανδρεία, σοφία, δημόσια αξιώματα· γιατί αυτοί που έχουν δημόσιο αξίωμα, οι στρατηγοί ας πούμε, οι πολιτικοί και όλοι αυτοί που διαθέτουν μια τέτοια δύναμη, μπορούν να ευεργετούν πολύν κόσμο. Επίσης αυτοί που πολλοί άνθρωποι θέλουν να τους μοιάσουν, ή επιθυμούν τη γνωριμία ή τη φιλία τους. (20) Επίσης αυτοί που τους θαυμάζουν πολλοί ή που τους θαυμάζουν οι ίδιοι. Επίσης αυτοί που τους επαινούν και τους εγκωμιάζουν ποιητές ή πεζογράφοι. Αυτούς που έχουν τις αντίθετες ιδιότητες οι άνθρωποι τους περιφρονούν γιατί η περιφρόνηση είναι το αντίθετο της ζηλοτυπίας, και το να αισθάνεται κανείς περιφρόνηση είναι το αντίθετο του να αισθάνεται ζηλοτυπία. Αυτοί που βρίσκονται σε τέτοια κατάσταση ώστε να αισθάνονται ή να προκαλούν τη ζηλοτυπία των άλλων δεν μπορεί παρά (25) να περιφρονούν αυτούς που έχουν τις κακές ιδιότητες οι οποίες είναι αντίθετες των καλών εκείνων ιδιοτήτων που προκαλούν τη ζηλοτυπία ― και εξαιτίας αυτών των κακών ιδιοτήτων. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλές φορές οι άνθρωποι περιφρονούν τους ευνοημένους από την τύχη, που η καλή τους όμως αυτή τύχη δεν συνοδεύεται από τα μεγάλης ―κατά την κοινή παραδοχή― αξίας αγαθά.

(30) Είπαμε ό,τι είχαμε να πούμε για το θέμα «με ποια μέσα διεγείρονται τα πάθη και με ποια μέσα διαλύονται ― μέσα που αποτελούν τις πηγές από τις οποίες αντλείται το σχετικό αποδεικτικό υλικό».

Από όσα θα εκτεθούν θα γίνει φανερό σε ποια ψυχική κατάσταση βρίσκονται όσοι νιώθουν άμιλλα, με ποιους αμιλλώνται και για ποιους λόγους. Αλήθεια, αν άμιλλα είναι η λύπη που νιώθουμε επειδή βλέπουμε πως άλλοι άνθρωποι που είναι όμοιοί μας έχουν αποκτήσει έντιμα αγαθά, που είναι δυνατόν ν' αποκτήσουμε και μεις και τη λύπη αυτή δε τη νιώθουμε επειδή τα αποκτήσαν οι άλλοι αλλά επειδή δεν τα αποκτήσαμε εμείς (35) (και γι' αυτό η άμιλλα είναι ευγενικό συναίσθημα που το συναντούμε στους καλούς ανθρώπους, ενώ ο φθόνος είναι κακό και το βρίσκουμε στους μοχθηρούς. Επειδή, ενώ ο καλός άνθρωπος προσπαθεί με την άμιλλα να πετύχει ό,τι επιδιώκει, ο κακός, με το φθόνο επιθυμεί να το χάσει και κείνος που το 'χει αποκτήσει), [1388b] αναγκαστικά συμπεραίνουμε πως αισθάνονται άμιλλα κείνοι που κρίνουν τον εαυτό τους άξιο να 'χει μερικά πράγματα που όμως δεν έχουν. Επειδή κανένας δε θεωρεί τον εαυτό του άξιο για πράγματα που ολοφάνερα δεν μπορεί να τα αποκτήσει. Και γι' αυτό η άμιλλα είναι ένα αίσθημα που δοκιμάζουν οι νέοι και οι μεγαλότυχοι άνθρωποι. Εκείνοι που έχουν αγαθά τα οποία είναι άξια εντίμων ανθρώπων. Και τέτοια αγαθά είναι ο πλούτος, (5) το να 'χει κανείς πολλούς φίλους, τα δημόσια λειτουργήματα και άλλα ανάλογα. Αλήθεια, αυτοί, με το να έχουν διάφορα αγαθά πιστεύουν ότι καθήκον έχουν να είναι άνθρωποι που υπερέχουν και γι' αυτό επιδιώκουν τα αγαθά που απαριθμήσαμε. Το ίδιο ισχύει και για όσους οι άλλοι κρίνουν ότι αξίζουν αυτά τα αγαθά. Επίσης και κείνοι των οποίων οι πρόγονοι, οι συγγενείς, οι γνώριμοι, το έθνος τους ή η πόλη τους είχαν απολαύσει μεγάλες τιμές, αμιλλώνται για να αποχτήσουν κι αυτοί τις ίδιες τιμές. Επειδή πιστεύουν πως τους ανήκουν (10) και τους αξίζουν οι τιμές αυτές. Και αφού προκαλούν την άμιλλα εκείνα τ' αγαθά που προσδίδουν τιμή, αναγκαστική συνέπεια είναι πως τέτοιες είναι και οι αρετές, καθώς και κάθε τι που μπορεί να 'ναι ωφέλιμο και ευεργετικό για τους άλλους. Επειδή τιμά ο κόσμος τους ευεργέτες και τους ευάρεστους ανθρώπους. Ακόμα αμιλλάται κανείς για να αποχτήσει κατά κύριο λόγο τ' αγαθά εκείνα που ωφελούν και τον πλησίον του. Έτσι, ο πλούτος και η ομορφιά προκαλούν την άμιλλα πιο πολύ παρά η υγεία. (15) Και είναι φανερό ποιοι άνθρωποι προκαλούν την άμιλλα.

Αυτοί είναι και όσοι έχουν τα αγαθά που έχουμε εκθέσει, καθώς και όσοι έχουν παρόμοια αγαθά, δηλαδή ανδρεία, σοφία ή εξουσία. Αλήθεια, αυτοί που κατέχουν την εξουσία μπορούν να ευεργετήσουν πολύν κόσμο, δηλαδή και οι στρατηγοί και οι πολιτικοί άνδρες και όλοι όσοι έχουν ανάλογα λειτουργήματα. Προκαλούν επίσης την άμιλλα και κείνοι που πολλοί άνθρωποι θα θέλανε να ήταν όμοιοί τους, ή γνώριμοι και φίλοι τους. (20) Αμιλλάται επίσης κανείς τους ανθρώπους που θαυμάζονται από πολλούς ή απ' αυτό τον ίδιο, καθώς και κείνοι για τους οποίους ποιητές ή πεζογράφοι έχουν γράψει επαίνους ή εγκώμια. Και καταφρονούνται όσοι έχουν τις αντίθετες ιδιότητες. Επειδή η περιφρόνηση είναι το αντίθετο της άμιλλας και το να περιφρονεί κανείς είναι το αντίθετο προς το να αισθάνεται άμιλλα. Από τα παραπάνω υποχρεωτικά συνάγεται ότι όσοι αισθάνονται άμιλλα, καθώς και όσοι την εμπνέουν, (25) περιφρονούν τα πράματα και τα πρόσωπα στα οποία βρίσκουν, τα ελαττώματα τα οποία είναι αντίθετα προς τα αγαθά που προκαλούν την άμιλλα. Και γι' αυτό συχνά περιφρονούνται κείνοι που ευημερούν, όταν αυτό το οφείλουν στην τύχη και χωρίς η ευημερία τους να συνοδεύεται από τα αγαθά που προσδίδουν τιμή. Ως εδώ έχουμε εκθέσει με ποιο τρόπο είναι δυνατόν να προκληθούν ή να κατευνασθούν τα πάθη (30) και πώς ο ρήτορας μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για να στηρίξει πάνω σ' αυτά τις αποδείξεις του.