5. Κοινωνικός θεσμός

Η γλώσσα είναι κοινωνικό φαινόμενο

 : όλες οι ανθρώπινες κοινωνίες έχουν μια γλώσσα (τουλάχιστον προφορική, αφού δεν έχουν όλες οι κοινωνίες γραπτή γλώσσα ενώ κάποιες απέκτησαν σχετικά πρόσφατα).
 

Η γλώσσα διατρέχει όλο τον κοινωνικό ιστό

και ποικίλλει ανάλογα με διάφορες, καθαρά κοινωνικές, παραμέτρους:  ο τρόπος που οι ομιλητές/τριες χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους είναι άρρηκτα δεμένος με την εκπαίδευσή τους, το επαγγελματικό-οικονομικό προφίλ τους, το φύλο και την ηλικία τους (σε πολλές γλώσσες έχουν παρατηρηθεί συστηματικές διαφορές στις λέξεις και στις γραμματικές δομές που χρησιμοποιούν οι γυναίκες σε σχέση με τους άντρες, οι έφηβοι σε σχέση με τους ενήλικους ομιλητές κοκ.), την εθνική τους προέλευση (π.χ. η αφροαμερικανική ποικιλία που αποτελεί ξεχωριστή κοινωνική διάλεκτο της (αμερικανο)αγγλικής), αλλά και την περίσταση της επικοινωνίας (π.χ. αλλιώς μιλάω στο δικαστήριο, αλλιώς με τους φίλους μου, κοκ.).

 
 

5.1 Γλωσσικός σχεδιασμός – γλωσσική πολιτική

Ο γλωσσικός σχεδιασμός που γίνεται σε επίπεδο κρατών από κυβερνήσεις ή άλλα αρμόδια όργανα προσπαθεί να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα όπως ποια γλώσσα ή γλώσσες θα είναι η επίσημη γλώσσα του κράτους (π.χ. στον Καναδά και η αγγλική και η γαλλική είναι πλέον επίσημες γλώσσες), ποια διάλεκτος θα είναι η νόρμα (που θα διδάσκεται στα σχολεία, θα χρησιμοποιείται στην ενημέρωση κλπ.).

 Πολλές φορές οι αποφάσεις αυτές, ως θέμα πολιτικής, είναι αμφιλεγόμενες και φέρνουν συγκρούσεις (βλ. την περίπτωση της Ινδίας όπου η επιβολή της διαλέκτου Hindi ως επίσημης γλώσσας προκάλεσε αιματηρές συγκρούσεις, αλλά και του Καναδά όπου η απόφαση για δύο επίσημες γλώσσες πάρθηκε ύστερα από πολλές συγκρούσεις και διαδηλώσεις εκ μέρους του γαλλόφωνου πληθυσμού).
Και πολλές φορές, όπως λέει και ο ορισμός,

η γλώσσα είναι καταλύτης (ή ένας καταλύτης) για τη δημιουργία διαφορετικών κρατών.

   Έτσι η γλώσσα, όπως μας λέει ο Χριστίδης, διαπλέκεται συχνά με την ιστορία, όπως συνέβη κατά την πρόσφατη διάλυση της γειτονικής Γιουγκοσλαβίας και τη δημιουργία τριών τουλάχιστον νέων κρατών. Η πριν τη διάσπαση ενιαία σερβοκροατική γλώσσα αποκτά τώρα τρία διαφορετικά ονόματα (σερβική, κροατική, βοσνιακή) γιατί οι λαοί που τη μιλούν θέλουν να τονίσουν τη εθνική τους διαφορετικότητα υποστηρίζοντας ότι μιλούν διαφορετικές γλώσσες (παρά το ότι η επικοινωνία συνεχίζεται απρόσκοπτα όπως και πριν).