4. Κλίση των ουσιαστικών

Τα ουσιαστικά, ανάλογα με τον τρόπο που κλίνονται, χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τα ισοσύλλαβα και τα ανισοσύλλαβα.

Τα ισοσύλλαβα έχουν ίδιο αριθμό συλλαβών στον ενικό και στον πληθυντικό αριθμό[Μ14]  π.χ.

ο καθηγητής/οι καθηγητές

η φωνή/οι φωνές κ.ά.

Τα ανισοσύλλαβα έχουν μια συλλαβή παραπάνω στον πληθυντικό αριθμό από αυτές που έχουν στον ενικό

· π.χ.

ο καφές/οι καφέδες

το ποίημα/τα ποιήματα κ.ά.

4.1 Ιδιόκλιτα ουσιαστικά

Ιδιόκλιτα

είναι τα ουσιαστικά που σχηματίζουν τον ενικό ή τον πληθυντικό αριθμό ή κάποιες τους πτώσεις διαφορετικά από τα άλλα.

Ιδιόκλιτα αρσενικά

Κάποια από τα αρσενικά που λήγουν σε -έας, όπως τα

ο δεκανέας, ο γραμματέας, κουρέας, ο εισαγγελέας, ο συγγραφέας

σχηματίζουν τη γενική του ενικού με την κατάληξη -εως ή -έα, ενώ τον πληθυντικό με τις καταλήξεις: -εις,- έων, - εις, -εις.

Ιδιόκλιτα θηλυκά

Κάποια από τα θηλυκά που λήγουν σε -η και -ος, όπως τα

η σκέψη και η δύναμη

σχηματίζουν τον πληθυντικό με την κατάληξη -εις: οι σκέψεις και οι δυνάμεις.

Ιδιόκλιτα ουδέτερα

Κάποια ουδέτερα που τελειώνουν σε -ρ, -ον και -υ όπως

το ύδωρ, το συμφέρον, το οξύ, το δόρυ

έχουν δικό τους τρόπο κλίσης, ως εξής:

	Ενικός αριθμός					Πληθυντικός αριθμός
το	ύδωρ	συμφέρον	οξύ	δόρυ	τα	ύδατα	συμφέροντα	οξέα	δόρατα
του	ύδατος	συμφέροντος	οξέως	δόρατος	των	υδάτων	συμφερόντων	οξέων	δοράτων
το	ύδωρ	συμφέρον	οξύ	δόρυ	τα	ύδατα	συμφέροντα	οξέα	δόρατα
-	ύδωρ	συμφέρον	οξύ	δόρυ	-	ύδατα	συμφέροντα	οξέα	δόρατα

4.2 Άκλιτα ουσιαστικά

Τα ουσιαστικά που δεν κλίνονται και έχουν έναν τύπο για όλες τις πτώσεις ονομάζονται άκλιτα.

Καταλαβαίνουμε την πτώση του ουσιαστικού από το άρθρο που το συνοδεύει. Τα περισσότερα από αυτά τα ουσιαστικά είναι ξένα δάνεια, προέρχονται, δηλαδή, από άλλες γλώσσες. Μερικά από αυτά βλέπουμε παρακάτω:

Άκλιτα αρσενικά/θηλυκά

ντέ(ν)τεκτιβ (ο/η), μάνατζερ (ο/η), ρεπόρτερ (ο/η), σταρ (ο/η) κ.ά.

Άκλιτα θηλυκά

σπεσιαλιτέ (η), πλαζ (η), σεζόν (η) κ.ά.

Άκλιτα ουδέτερα

όλα τα γράμματα της αλφαβήτου (το άλφα, το βήτα κ.οκ.), ασανσέρ, βολάν, κέικ, κονιάκ, ζενίθ, ρεπό, ρεκόρ, τρακ, φερμουάρ, ταμπλό, ραντεβού, πάρτι, μαγιό, ταξί, μετρό, στιλό κ.ά.

4.3 Διπλόκλιτα ουσιαστικά

Υπάρχουν κάποια ουσιαστικά που κλίνονται με δυο τρόπους στον πληθυντικό και γι’ αυτό το λόγο τα ονομάζουμε

διπλόκλιτα. Για παράδειγμα, τα ουσιαστικά

ο βράχος/οι βράχοι και τα βράχια

ο καπνός/οι καπνοί και τα καπνά

ο χρόνος/οι χρόνοι και τα χρόνια

ο βάτος/οι βάτοι και τα βάτα.

Επίσης, σε αυτήν την κατηγορία υπάρχουν τα ουσιαστικά που έχουν άλλο γένος στον ενικό] και άλλο στον πληθυντικό αριθμό, όπως είναι:

ο πλούτος (αρσενικό) /τα πλούτη (ουδέτερο)

η νιότη (θηλυκό) /τα νιάτα (ουδέτερο) κ.ά.

Τα ουσιαστικά αυτά, ανάλογα με τον τύπο του πληθυντικού, παρουσιάζουν μικρή διαφορά στη σημασία τους, π.χ.

οι βράχοι (=μεμονωμένοι και συνήθως μεγάλοι σε μέγεθος), ενώ

τα βράχια (=συστάδα πολλών βράχων, π.χ. στη θάλασσα).

4.4 Ιδιαιτερότητες στην κλίση κάποιων ουσιαστικών

Τα αφηρημένα θηλυκά ουσιαστικά, όπως

η ακρίβεια, η ηχώ, η υγεία, η ησυχία κ.ά.

και κάποια ουδέτερα αφηρημένα ουσιαστικά σε -ος, όπως

το κόστος, το κύρος, το χάος και το θάρρος αλλά και το ουδέτερο ουσιαστικό το κοινό

δεν σχηματίζουν, κανονικά, πληθυντικό αριθμό.

Επίσης, μερικά ουσιαστικά που δείχνουν πράγματα μη μετρήσιμα, δεν τα συναντούμε στον πληθυντικό, όπως

η ζάχαρη (και όχι *οι ζάχαρες), η άμμος, το ρύζι.

Αλλά και ουσιαστικά που δηλώνουν επιστήμες ή τέχνες, όπως

η αριθμητική, η γυμναστική, η ζωγραφική, η γλυπτική

δεν σχηματίζουν πληθυντικό αριθμό.

Άλλα πάλι ουσιαστικά έχουν μόνο πληθυντικό αριθμό· τέτοια είναι

τα μάγια, τα συγχαρητήρια, τα μαθηματικά, τα χαιρετίσματα κ.ά..