6. Προθέσεις λόγιας προέλευσης

Αρκετά συχνά, σε συγκεκριμένες όμως εκφράσεις, χρησιμοποιούμε μικρές άκλιτες λέξεις, όπως τα υπό, υπέρ, περί κ.ά. Και αυτές οι λέξεις είναι προθέσεις που προέρχονται όμως από τα αρχαία ελληνικά. Τέτοιες προθέσεις είναι οι διά, εκ-εξ, εν, επί, προ, περί, υπέρ, υπό, τις οποίες συνήθως χρησιμοποιούμε σε παγιωμένες εκφράσεις, συχνά σε γενική πτώση: π.χ. διά πυρός και σιδήρου, εκ των προτέρων, εν λευκώ, επί τόπου, υπέρ πίστεως, υπό του μηδενός, π.χ.:

§  Διά της βίας ‘με την άσκηση βία’

§  Διά πυρός και σιδήρου ‘με πολλές δυσκολίες / δοκιμασίες’

§  Εις βάρος ‘σε βάρος’

§  Εις μάτην ‘μάταια’

§  Εκ βαθέων ‘από τα βάθη της ψυχής, με ειλικρίνεια’·

§  Εκ του μηδενός ‘από το μηδέν’

§  Εν αναμονή ‘σε αναμονή, περιμένοντας’

§   Εν τη γενέσει ‘στη γένεση, στην αρχή’

§  Εν τη ρύμη του λόγου ‘στη ροή του λόγου’

§  Επί του παρόντος ‘όσον αφορά την παρούσα στιγμή’

§   Επί σειρά ετών ‘για πολλά χρόνια’

§  Περί ανέμων και υδάτων ‘άσχετα με το αντικείμενο της συζήτησης’

§  Όλοι πλην αυτού ‘όλοι εκτός από αυτόν’

§  Προ εκπλήξεων ‘μπροστά σε εκπλήξεις’

§   Προ πολλού ‘πριν από καιρό’

§  Συν τοις άλλοις ‘επιπλέον’

§  Υπέρ το δέον ‘περισσότερο από το αναγκαίο’

§  Υπό του μηδενός ‘κάτω από το μηδέν’

§   Υπό την επίβλεψη ‘με την εποπτεία (κάποιου)’

§  Χάριν ευκολίας ‘για ευκολία’

§  Ένεκα του προβλήματος ‘εξαιτίας του προβλήματος’