Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ

Ἁλιεὺς ἢ Ἀναβιοῦντες (1-3)


ΣΩΚΡΑΤΗΣ
[1] Βάλλε βάλλε τὸν κατάρατον ἀφθόνοις τοῖς λίθοις· ἐπίβαλλε τῶν βώλων· προσεπίβαλλε καὶ τῶν ὀστράκων· παῖε τοῖς ξύλοις τὸν ἀλιτήριον· ὅρα μὴ διαφύγῃ· καὶ σὺ βάλλε, ὦ Πλάτων· καὶ σύ, ὦ Χρύσιππε, καὶ σὺ δέ, καὶ πάντες ἅμα· συνασπίσωμεν ἐπ᾽ αὐτόν,
ὡς πήρη πήρῃφιν ἀρήγῃ, βάκτρα δὲ βάκτροις,
κοινὸς γὰρ πολέμιος, καὶ οὐκ ἔστιν ἡμῶν ὅντινα οὐχ ὕβρικε. σὺ δέ, ὦ Διόγενες, εἴ ποτε καὶ ἄλλοτε, χρῶ τῷ ξύλῳ· μηδὲ ἀνῆτε· διδότω τὴν ἀξίαν βλάσφημος ὤν. τί τοῦτο; κεκμήκατε, ὦ Ἐπίκουρε καὶ Ἀρίστιππε; καὶ μὴν οὐκ ἐχρῆν.
ἀνέρες ἔστε, σοφοί, μνήσασθε δὲ θούριδος ὀργῆς.
[2] Ἀριστότελες, ἐπισπούδασον· ἔτι θᾶττον. εὖ ἔχει· ἑάλωκεν τὸ θηρίον. εἰλήφαμέν σε, ὦ μιαρέ. εἴσῃ γοῦν αὐτίκα οὕστινας ἡμᾶς ὄντας ἐκακηγόρεις. τῷ τρόπῳ δέ τις αὐτὸν καὶ μετέλθῃ; ποικίλον γάρ τινα θάνατον ἐπινοῶμεν κατ᾽ αὐτοῦ πᾶσιν ἡμῖν ἐξαρκέσαι δυνάμενον· καθ᾽ ἕκαστον γοῦν ἑπτάκις δίκαιός ἐστιν ἀπολωλέναι.
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ
Ἐμοὶ μὲν ἀνασκολοπισθῆναι δοκεῖ αὐτόν.
ΑΛΛΟΣ
Νὴ Δία, μαστιγωθέντα γε πρότερον.
ΑΛΛΟΣ
Πολὺ πρότερον τοὺς ὀφθαλμοὺς ἐκκεκολάφθω.
ΑΛΛΟΣ
Τὴν γλῶτταν αὐτὴν ἔτι πολὺ πρότερον ἀποτετμήσθω.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Σοὶ δὲ τί, Ἐμπεδόκλεις, δοκεῖ;
ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ
Εἰς τοὺς κρατῆρας ἐμπεσεῖν αὐτόν, ὡς μάθῃ μὴ λοιδορεῖσθαι τοῖς κρείττοσιν.
ΠΛΑΤΩΝ
Καὶ μὴν ἄριστον ἦν καθάπερ τινὰ Πενθέα ἢ Ὀρφέα
λακιστὸν ἐν πέτραισιν εὑρέσθαι μόρον,
ἵνα ἂν καὶ τὸ μέρος αὐτοῦ ἕκαστος ἔχων ἀπηλλάττετο.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
[3] Μηδαμῶς· ἀλλὰ πρὸς Ἱκεσίου φείσασθέ μου.
ΠΛΑΤΩΝ
Ἄραρεν· οὐκ ἂν ἀφεθείης ἔτι. ὁρᾷς δὲ δὴ καὶ τὸν Ὅμηρον ἅ φησιν,
ὡς οὐκ ἔστι λέουσι καὶ ἀνδράσιν ὅρκια πιστά.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Καὶ μὴν καθ᾽ Ὅμηρον ὑμᾶς καὶ αὐτὸς ἱκετεύσω· αἰδέσεσθε γὰρ ἴσως τὰ ἔπη καὶ οὐ παρόψεσθε ῥαψῳδήσαντά με·
ζωγρεῖτ᾽ οὐ κακὸν ἄνδρα καὶ ἄξια δέχθε ἄποινα,
χαλκόν τε χρυσόν τε, τὰ δὴ φιλέουσι σοφοί περ.
ΠΛΑΤΩΝ
Ἀλλ᾽ οὐδὲ ἡμεῖς ἀπορήσομεν πρὸς σὲ Ὁμηρικῆς ἀντιλογίας. ἄκουε γοῦν·
μὴ δή μοι φύξιν γε, κακηγόρε, βάλλεο θυμῷ
χρυσόν περ λέξας, ἐπεὶ ἵκεο χεῖρας ἐς ἀμάς.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Οἴμοι τῶν κακῶν. ὁ μὲν Ὅμηρος ἡμῖν ἄπρακτος, ἡ μεγίστη ἐλπίς. ἐπὶ τὸν Εὐριπίδην δή μοι καταφευκτέον· τάχα γὰρ ἂν ἐκεῖνος σώσειέ με.
μὴ κτεῖνε· τὸν ἱκέτην γὰρ οὐ θέμις κτανεῖν.
ΠΛΑΤΩΝ
Τί δέ; οὐχὶ κἀκεῖνα Εὐριπίδου ἐστίν,
οὐ δεινὰ πάσχειν δεινὰ τοὺς εἰργασμένους;
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Νῦν οὖν ἕκατι ῥημάτων κτενεῖτέ με;
ΠΛΑΤΩΝ
Νὴ Δία· φησὶ γοῦν ἐκεῖνος αὐτός,
ἀχαλίνων στομάτων
ἀνόμου τ᾽ ἀφροσύνας
τὸ τέλος δυστυχία.


ΣΩΚΡΑΤΗΣ
[1] Ρίξε του, ρίξε του, του καταραμένου, πάμπολλες πέτρες· ρίξε του και σβόλους από χώμα· ρίξε του επιπλέον και σπασμένα κεραμικά· χτύπα τον με τα ξύλα, τον παλιάνθρωπο· πρόσεχε μη σου ξεφύγει. Κι εσύ ρίξε, Πλάτωνα· κι εσύ, Χρύσιππε, κι εσύ εκειπέρα, και όλοι μαζί ας ενώσουμε τις δυνάμεις μας εναντίον του,
με σακούλι να βοηθά το σακούλι,
και ραβδί να βοηθά το ραβδί·
γιατί είναι κοινός εχθρός, και δεν άφησε κανέναν από μας χωρίς να τον προσβάλει. Κι εσύ, Διογένη, χρησιμοποίησε το ξύλο σου περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Και μη χαλαρώνετε. Ας πληρώσει όπως του αξίζει, τόσο βλάσφημος που είναι. Τί συμβαίνει; Κουραστήκατε, Επίκουρε και Αρίστιππε; Κι όμως, δεν θα ᾽πρεπε.
Να φανείτε ανδρείοι, σοφοί μου·
θυμηθείτε μ᾽ ορμή την οργή.
[2] Αριστοτέλη, κάνε γρήγορα· ακόμη γρηγορότερα. Μπράβο· πιάστηκε το θηρίο. Σε συλλάβαμε, απαίσιε άνθρωπε. Θα μάθεις λοιπόν τώρα αμέσως ποιοί είμαστε, κι εσύ μας κακολογούσες. Με ποιόν τρόπο όμως να τον τιμωρήσει κανείς; Ας επινοήσουμε γι᾽ αυτόν έναν πολύμορφο θάνατο, που να μπορεί να μας ικανοποιήσει όλους. Στην πραγματικότητα το δίκαιο θα ήταν να θανατωθεί επτά φορές για τον καθέναν μας.
ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ
Εγώ νομίζω πως πρέπει να διαπεραστεί με αιχμηρό πάσσαλο.
ΑΛΛΟΣ
Ναι, μά τον Δία, αφού όμως μαστιγωθεί προηγουμένως.
ΑΛΛΟΣ
Κι ακόμη πρωτύτερα να του βγάλουν τα μάτια.
ΑΛΛΟΣ
Κι ακόμη πιο πριν να του κόψουν την ίδια του τη γλώσσα.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Κι εσύ, Εμπεδοκλή, τί γνώμη έχεις;
ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ
Να ριχτεί μέσα στους κρατήρες, για να μάθει να μην κακολογεί τους καλύτερούς του.
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Κι όμως, το καλύτερο θα ήταν, σαν έναν Πενθέα ή έναν Ορφέα,
στα βράχια θάνατο να βρει
οικτρά κομματιασμένος,
ώστε ο καθένας από μας να φύγει παίρνοντας μαζί του ένα κομμάτι.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
[3] Με κανέναν τρόπο. Αλλά, για όνομα του Ικέσιου Δία, λυπηθείτε με.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Τελειώσαμε· δεν πρόκειται πια να σε αφήσουμε. Ασφαλώς βλέπεις τί λέει και ο Όμηρος,
πως δεσμά συμφωνίας δεν στέκουν
σε λιοντάρια και άνδρες αντάμα.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Κι όμως, θα σας ικετέψω κι εγώ σύμφωνα με τον Όμηρο. Ίσως να σεβαστείτε τους επικούς στίχους, και να μη με παραβλέψετε, μια και θα σας απαγγείλω ραψωδίες:
Ζωντανό τον λεβέντη κρατήστε,
και δεχτείτε τ᾽ αντίστοιχα λύτρα
σε χαλκό και ατόφιο χρυσάφι,
που υπεραγαπούν οι σοφοί.
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Αλλά κι εμείς δεν θα δυσκολευτούμε να σου απαντήσουμε με ομηρικό αντίλογο. Άκου λοιπόν:
Στο μυαλό σου μη βάζεις καθόλου,
συκοφάντη, απόδραση τώρα,
επειδή μου προσφέρεις χρυσάφι,
μια και σ᾽ έπιασα και σε κρατώ.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Πω πω, τί συμφορά! Ο Όμηρος, η μεγαλύτερη ελπίδα μας, αποδείχτηκε ανώφελος. Θα πρέπει να καταφύγω στον Ευριπίδη· ίσως εκείνος να μπορέσει να με σώσει.
Μη με σκοτώσεις· θάνατος
του ικέτη δεν του πρέπει.
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Και λοιπόν; Του Ευριπίδη δεν είναι και τα παρακάτω;
Αυτοί που κάναν φοβερά
και φοβερά θα πάθουν.
ΠΑΡΡΗΣΙΑΔΗΣ
Θα με σκοτώσετε λοιπόν
μόνο για λόγια που είπα;
ΠΛΑΤΩΝΑΣ
Ναι, μά τον Δία· εκείνος ο ίδιος λέει:
Το αχαλίνωτο το στόμα
κι η παράνομη μωρία
φέρνουν πάντα δυστυχία.