ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
[9] Μπράβο, κήρυκα. Αν όμως σε αγοράσω, με ποιόν τρόπο θα με εκπαιδεύσεις;
ΔΙΟΓΕΝΗΣ
Όταν σε παραλάβω και σε ξεντύσω από την καλοπέραση και σε αναγκάσω να συμβιώσεις με τη στέρηση, πρώτα απ᾽ όλα θα σε ντύσω με ένα τριμμένο πανωφόρι, έπειτα θα σε εξαναγκάσω να κοπιάζεις και να ταλαιπωρείσαι, καθώς θα κοιμάσαι στο έδαφος και θα πίνεις μόνο νερό και θα γεμίζεις την κοιλιά σου με ό,τι βρίσκεις. Όσο για τα χρήματα, αν έχεις, θα τα πάρεις, ακολουθώντας τις οδηγίες μου, και θα τα ρίξεις στη θάλασσα. Θα αδιαφορήσεις για γάμο και παιδιά και πατρίδα, κι όλα αυτά θα τα θεωρήσεις ανοησίες· θα εγκαταλείψεις το πατρικό σου σπίτι, και θα κατοικήσεις ή σε τάφο ή σε έρημο πύργο ή και σε πιθάρι. Το σακούλι σου θα είναι γεμάτο με λούπινα και με παπύρινους κυλίνδρους, γραμμένους και από την πίσω τους πλευρά. Και σ᾽ αυτή την κατάσταση, θα υποστηρίζεις ότι είσαι πιο ευτυχισμένος και από τον μεγάλο βασιλιά των Περσών. Κι αν κάποιος σε μαστιγώνει ή σου συστρέφει τα μέλη, δεν θα θεωρείς δυσάρεστο τίποτε απ᾽ αυτά.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Πώς είναι δυνατό αυτό που λες, να μην πονώ, ενώ με μαστιγώνουν; Δεν διαθέτω περιβολή από δέρμα χελώνας ή αγκαθωτού οστρακόδερμου.
ΔΙΟΓΕΝΗΣ
Θα υιοθετήσεις την περίφημη εκείνη φράση του Ευριπίδη, παραλλάζοντάς την κάπως.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ποιάν δηλαδή;
ΔΙΟΓΕΝΗΣ
Το μυαλό σου θα πονά, μα η γλώσσα σου θα μένει δίχως πόνο. [10] Αυτά όμως που είναι απολύτως απαραίτητο να έχεις είναι τα εξής: Πρέπει να είσαι αναίσχυντος και θρασύς, και να κακολογείς τους πάντες αδιακρίτως, και βασιλιάδες και απλούς πολίτες, γιατί έτσι θα σε κοιτάξουν με θαυμασμό και θα σε θεωρήσουν γενναίο. Ο λόγος σου να είναι ακαλλιέργητος και η φωνή σου δυσάρεστη και πραγματικά όμοια με φωνή σκύλου. Το πρόσωπό σου να είναι σφιγμένο, και το βάδισμα σου ταιριαστό με ένα τέτοιο πρόσωπο, και γενικά τα πάντα να είναι κτηνώδη και άγρια. Μακριά από σένα η ντροπή και η ευπρέπεια και η μετριοπάθεια, και να εξαλείψεις εντελώς το κοκκίνισμα από το πρόσωπο σου. Να συχνάζεις σε μέρη όπου υπάρχει πολυκοσμία, και εκεί ακριβώς να προσπαθείς να είσαι μόνος και ακοινώνητος, χωρίς να προσεγγίζεις ούτε φίλο ούτε ξένο, γιατί μια τέτοια συμπεριφορά αποτελεί απάρνηση των αρχών σου. Επίσης να κάνεις θαρραλέα, μπροστά στα μάτια όλων, αυτά που δεν θα έκανε κανείς ούτε μόνος του, και να επιλέγεις από τις ερωτικές επαφές τις πιο γελοίες, και στο τέλος, αν συμφωνείς, να πεθάνεις τρώγοντας ένα ωμό χταπόδι ή μια σουπιά. Αυτή την ευτυχία μπορούμε να σου εξασφαλίσουμε.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
[11] Μακριά από μένα. Αυτά που λες είναι απαίσια και απάνθρωπα.
ΔΙΟΓΕΝΗΣ
Ευκολότατα όμως, φίλε μου, και ο καθένας μπορεί να τα αποκτήσει άνετα. Δεν θα χρειαστείς εκπαίδευση και λόγους και αερολογίες, αλλά αυτός θα είναι για σένα ένας σύντομος δρόμος προς τη δόξα. Ακόμη κι αν είσαι απαίδευτος, είτε βυρσοδέψης είτε έμπορος παστών ψαριών ή ξυλουργός ή τραπεζίτης, τίποτε δεν θα σε εμποδίσει να είσαι αξιοθαύμαστος, αρκεί μόνο να σε συνοδεύουν η αναίδεια και το θράσος, και να καταρτιστείς καλά στην κακολογία.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Γι᾽ αυτά βέβαια δεν σε χρειάζομαι. Ίσως όμως θα μπορούσες στην ανάγκη να γίνεις ναύτης ή κηπουρός· κι αυτό, μόνο αν θέλει αυτός εδώ να σε πουλήσει το πολύ πολύ για δύο οβολούς.
ΕΡΜΗΣ
Πάρ᾽ τον, δικός σου. Με χαρά θα απαλλαγούμε απ᾽ αυτόν, που ενοχλεί και κραυγάζει και τους προσβάλλει όλους ανεξαιρέτως και τους κακολογεί.