Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ

Βίων πρᾶσις (4-6)


ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
[4] Εἶτ᾽ ἐπὶ τουτέοισιν ἀριθμέειν.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Οἶδα καὶ νῦν ἀριθμεῖν.
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Πῶς ἀριθμέεις;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ἕν, δύο, τρία, τέτταρα.
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Ὁρᾷς; ἃ σὺ δοκέεις τέσσαρα, ταῦτα δέκα ἐστὶ καὶ τρίγωνον ἐντελὲς καὶ ἡμέτερον ὅρκιον.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Οὐ μὰ τὸν μέγιστον τοίνυν ὅρκον τὰ τέτταρα, οὔποτε θειοτέρους λόγους ἤκουσα οὐδὲ μᾶλλον ἱερούς.
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Μετὰ δέ, ὦ ξεῖνε, εἴσεαι γῆς τε πέρι καὶ ἠέρος καὶ ὕδατος καὶ πυρὸς ἥτις αὐτέοισιν ἡ φορὴ καὶ ὁκοῖα ἐόντα μορφὴν ὅκως κινέονται.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Μορφὴν γὰρ ἔχει τὸ πῦρ ἢ ἀὴρ ἢ ὕδωρ;
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Καὶ μάλα ἐμφανέα· οὐ γὰρ οἷά τε ἀμορφίῃ καὶ ἀσχημοσύνῃ κινέεσθαι. καὶ ἐπὶ τουτέοισι δὲ γνώσεαι τὸν θεὸν ἀριθμὸν ἐόντα καὶ νόον καὶ ἁρμονίην.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Θαυμάσια λέγεις.
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
[5] Πρὸς δὲ τοῖσδεσι τοῖσιν εἰρημένοισι καὶ σεωυτὸν ἕνα δοκέοντα ἄλλον ὁρεόμενον καὶ ἄλλον ἐόντα εἴσεαι.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Τί φής; ἄλλος εἰμὶ καὶ οὐχ οὗτος ὅσπερ νῦν πρὸς σὲ διαλέγομαι;
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Νῦν μὲν οὗτος, πάλαι δὲ ἐν ἄλλῳ σώματι καὶ ἐν ἄλλῳ οὐνόματι ἐφαντάζεο· χρόνῳ δὲ αὖτις ἐς ἄλλον μεταβήσεαι.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Τοῦτο φής, ἀθάνατον ἔσεσθαί με ἀλλαττόμενον ἐς μορφὰς πλείονας; [6] ἀλλὰ τάδε μὲν ἱκανῶς. τὰ δ᾽ ἀμφὶ δίαιταν ὁποῖός τις εἶ;
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Ἐμψυχήϊον μὲν οὐδὲ ἓν σιτέομαι, τὰ δὲ ἄλλα πλὴν κυάμων.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Τίνος ἕνεκα; ἢ μυσάττῃ τοὺς κυάμους;
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Οὔκ, ἀλλὰ ἱροί εἰσι καὶ θωυμαστὴ αὐτέων ἡ φύσις· πρῶτον μὲν γὰρ τὸ πᾶν γονή εἰσι, καὶ ἢν ἀποδύσῃς κύαμον ἔτι χλωρὸν ἐόντα, ὄψεαι τοῖσιν ἀνδρείοισι μορίοισιν ἐμφερέα τὴν φυήν· ἑψηθέντα δὲ ἢν ἀφῇς ἐς τὴν σεληναίην νυξὶ μεμετρημένῃσιν, αἷμα ποιήσεις. τὸ δὲ μέζον, Ἀθηναίοισι νόμος κυάμοισι τὰς ἀρχὰς αἱρέεσθαι.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Καλῶς πάντα ἔφης καὶ ἱεροπρεπῶς. ἀλλὰ ἀπόδυθι, καὶ γυμνὸν γάρ σε ἰδεῖν βούλομαι. ὦ Ἡράκλεις, χρυσοῦς αὐτῷ ὁ μηρός ἐστι. θεός, οὐ βροτός τις εἶναι φαίνεται· ὥστε ὠνήσομαι πάντως αὐτόν. πόσου τοῦτον ἀποκηρύττεις;
ΕΡΜΗΣ
Δέκα μνῶν.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ἔχω τοσούτου λαβών.
ΖΕΥΣ
Γράφε τοῦ ὠνησαμένου τοὔνομα καὶ ὅθεν ἐστίν.
ΕΡΜΗΣ
Ἰταλιώτης, ὦ Ζεῦ, δοκεῖ τις εἶναι τῶν ἀμφὶ Κρότωνα καὶ Τάραντα καὶ τὴν ταύτῃ Ἑλλάδα· καίτοι οὐχ εἷς, ἀλλὰ τριακόσιοι σχεδὸν ἐώνηνται κατὰ κοινὸν αὐτόν.
ΖΕΥΣ
Ἀπαγέτωσαν· ἄλλον παράγωμεν.


ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
[4] Έπειτα θα εξασκηθείς επιπλέον στη μέτρηση.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ξέρω και τώρα να μετράω.
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Πώς μετράς;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ένα, δύο, τρία, τέσσερα.
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Βλέπεις; Αυτά που εσύ νομίζεις τέσσερα, είναι στην πραγματικότητα δέκα, και ισόπλευρο τρίγωνο, και δικός μας όρκος.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ε, λοιπόν, μά τον μεγαλύτερο όρκο, το τέσσερα, ποτέ ως τώρα δεν άκουσα πιο θεϊκά λόγια ούτε πιο ιερά.
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Έπειτα, ξένε μου, θα γνωρίσεις για τη γη και τον αέρα και το νερό και τη φωτιά, ποιά είναι η κατεύθυνσή τους και τί λογής είναι η μορφή τους και πώς κινούνται.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Δηλαδή, έχει μορφή η φωτιά ή ο αέρας ή το νερό;
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Και πολύ φανερή μάλιστα. Άλλωστε δεν θα μπορούσαν να κινηθούν χωρίς μορφή και σχήμα. Και επιπλέον θα γνωρίσεις ότι ο θεός είναι αριθμός και νους και αρμονία.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Λες αξιοθαύμαστα πράγματα.
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
[5] Κι εκτός από αυτά που ήδη είπαμε, θα γνωρίσεις ότι ο εαυτός σου, που τον θεωρείς έναν, άλλος φαίνεται και άλλος πραγματικά είναι.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Τί λες; Είμαι άλλος, και όχι αυτός που τώρα συζητώ μ᾽ εσένα;
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Τώρα είσαι αυτός, παλαιότερα όμως εμφανιζόσουν με άλλο σώμα και με άλλο όνομα. Και με τον καιρό θα εγκατασταθείς σε άλλον.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Αυτό δηλαδή εννοείς, ότι θα είμαι αθάνατος και θα αλλάζω όλο και περισσότερες μορφές; [6] Αρκετά όμως είπαμε γι᾽ αυτά. Ως προς τον τρόπο της ζωής σου τί λογής είσαι;
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Τίποτε έμψυχο δεν τρώω, τα άλλα όμως όλα, εκτός απ᾽ τα κουκιά.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Για ποιόν λόγο; Ή μήπως τα κουκιά σού προκαλούν αηδία;
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
Όχι, αλλά είναι ιερά, και η φύση τους είναι αξιοθαύμαστη. Πρώτα απ᾽ όλα το σύνολο αποτελεί σπέρμα, κι αν ξεφλουδίσεις κουκί που είναι ακόμη χλωρό, θα δεις τη δομή του να μοιάζει με ανδρικά γεννητικά όργανα. Αν πάλι τα αφήσεις βρασμένα να τα βλέπει το φεγγάρι για καθορισμένο αριθμό νυκτών, θα δημιουργήσεις αίμα. Και το σημαντικότερο, ήταν καθιερωμένο οι Αθηναίοι να επιλέγουν τους άρχοντές τους με κουκιά.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Όλα τα είπες ωραία και με ιεροπρέπεια. Ξεντύσου όμως, γιατί θέλω να σε δω και γυμνό. Ηρακλή μου, ο μηρός του είναι από χρυσάφι. Θεός, κι όχι κάποιος θνητός φαίνεται να είναι. Συνεπώς θα τον αγοράσω οπωσδήποτε. Πόσο τον πουλάς αυτόν;
ΕΡΜΗΣ
Δέκα μνες.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Τον αγοράζω με αυτό το ποσό.
ΔΙΑΣ
Γράψε το όνομα του αγοραστή, και από πού είναι.
ΕΡΜΗΣ
Κάποιος Έλληνας της Ιταλίας φαίνεται να είναι, Δία, από αυτούς που ζουν γύρω από τον Κρότωνα και τον Τάραντα και τις ελληνικές αποικίες εκείνης της περιοχής. Και μάλιστα δεν είναι ένας, αλλά σχεδόν τριακόσιοι τον έχουν αγοράσει, όλοι από κοινού.
ΔΙΑΣ
Να πάνε στο καλό. Ας παρουσιάσουμε κάποιον άλλο.