Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ

Βίων πρᾶσις (24-25)


ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
[24] Οὐκοῦν καὶ μισθῶν πέρι τὰ αὐτὰ φῶμεν, οὓς σὺ λαμβάνεις ἐπὶ τῇ σοφίᾳ παρὰ τῶν νέων, καὶ δῆλον ὅτι μόνος ὁ σπουδαῖος μισθὸν ἐπὶ τῇ ἀρετῇ λήψεται;
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Μανθάνεις· οὐ γὰρ ἐμαυτοῦ ἕνεκα λαμβάνω, τοῦ δὲ διδόντος αὐτοῦ χάριν· ἐπεὶ γάρ ἐστιν ὁ μέν τις ἐκχύτης, ὁ δὲ περιεκτικός, ἐμαυτὸν μὲν ἀσκῶ εἶναι περιεκτικόν, τὸν δὲ μαθητὴν ἐκχύτην.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Καὶ μὴν τοὐναντίον ἐχρῆν τὸν νέον μὲν εἶναι περιεκτικόν, σὲ δὲ τὸν μόνον πλούσιον ἐκχύτην.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Σκώπτεις, ὦ οὗτος. ἀλλ᾽ ὅρα μή σε ἀποτοξεύσω τῷ ἀναποδείκτῳ συλλογισμῷ.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Καὶ τί δεινὸν ἀπὸ τοῦ βέλους;
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Ἀπορία καὶ σιωπὴ καὶ διαστραφῆναι τὴν διάνοιαν. [25] ὃ δὲ μέγιστον, ἢν ἐθέλω, τάχιστά σε ἀποδείξω λίθον.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Πῶς λίθον; οὐ γὰρ Περσεὺς σύ, ὦ βέλτιστε, εἶναί μοι δοκεῖς.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Ὧδέ πως· ὁ λίθος σῶμά ἐστι;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ναί.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Τί δέ; τὸ ζῷον οὐ σῶμα;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ναί.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Σὺ δὲ ζῷον;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ἔοικα γοῦν.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Λίθος ἄρα εἶ σῶμα ὤν.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Μηδαμῶς. ἀλλ᾽ ἀνάλυσόν με πρὸς τοῦ Διὸς καὶ ἐξ ὑπαρχῆς ποίησον ἄνθρωπον.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Οὐ χαλεπόν· ἀλλ᾽ ἔμπαλιν ἴσθι ἄνθρωπος. εἰπὲ γάρ μοι, πᾶν σῶμα ζῷον;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Οὔ.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Τί δέ; λίθος ζῷον;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Οὔ.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Σὺ δὲ σῶμα εἶ;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ναί.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Σῶμα δὲ ὢν ζῷον εἶ;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ναί.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Οὐκ ἄρα λίθος εἶ ζῷόν γε ὤν.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Εὖ γε ἐποίησας, ὡς ἤδη μου τὰ σκέλη καθάπερ τῆς Νιόβης ἀπεψύχετο καὶ πάγια ἦν. ἀλλὰ ὠνήσομαί γε σέ. πόσον ὑπὲρ αὐτοῦ καταβαλῶ;
ΕΡΜΗΣ
Μνᾶς δώδεκα.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Λάμβανε.
ΕΡΜΗΣ
Μόνος δὲ αὐτὸν ἐώνησαι;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Μὰ Δί᾽, ἀλλ᾽ οὗτοι πάντες οὓς ὁρᾷς.
ΕΡΜΗΣ
Πολλοί γε καὶ τοὺς ὤμους καρτεροὶ καὶ τοῦ θερίζοντος ἄξιοι.


ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
[24] Τα ίδια λοιπόν θα πούμε και για τις αμοιβές που εισπράττεις εσύ για τη σοφία σου από τους νέους; Είναι δηλαδή ολοφάνερο πως μόνο ο «ενάρετος» θα εισπράξει αμοιβή για την αρετή του;
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Καλά το κατάλαβες· δεν τα εισπράττω για τον εαυτό μου, αλλά για χάρη εκείνου του ίδιου που τα καταβάλλει. Δηλαδή, επειδή υπάρχουν αυτοί που είναι «μεταδοτικοί», σε αντιδιαστολή με αυτούς που είναι «αποδεκτικοί», εξασκώ τον εαυτό μου να είναι «αποδεκτικός» και τον μαθητή μου να είναι «μεταδοτικός».
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Κι όμως, θα έπρεπε αντίθετα ο νέος να είναι «αποδεκτικός», και εσύ, ο μόνος πλούσιος, να είσαι «μεταδοτικός».
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Με κοροϊδεύεις, φίλε. Πρόσεχε όμως να μη σε κατακεραυνώσω με τον αναπόδεικτο συλλογισμό.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Και τί φοβερό έχει η βολή αυτή;
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Αμηχανία και σιωπή και αποσυντονισμό του μυαλού. [25] Και το σημαντικότερο: αν θέλω, μπορώ ταχύτατα να σε μετατρέψω σε πέτρα.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Πώς πέτρα; Δεν μου φαίνεται, λεβέντη μου, να είσαι ο Περσέας.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Νά πώς. Η πέτρα είναι σώμα;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ναι.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Λοιπόν, ο ζωντανός οργανισμός δεν είναι σώμα;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ναι.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Εσύ είσαι ζωντανός οργανισμός;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Έτσι φαίνεται τουλάχιστον.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Άρα είσαι πέτρα, αφού είσαι σώμα.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Κάθε άλλο. Αλλά αναδιάρθρωσέ με, για όνομα του Δία, και κάνε με και πάλι άνθρωπο.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Δεν είναι δύσκολο. Γίνε λοιπόν και πάλι άνθρωπος. Γιά πες μου, κάθε σώμα είναι ζωντανός οργανισμός;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Όχι.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Λοιπόν, η πέτρα είναι ζωντανός οργανισμός;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Όχι.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Κι εσύ είσαι σώμα;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ναι.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Καθώς λοιπόν είσαι σώμα, είσαι ζωντανός οργανισμός;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Ναι.
ΧΡΥΣΙΠΠΟΣ
Άρα δεν είσαι πέτρα, αφού είσαι ζωντανός οργανισμός.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Καλά το έκανες, γατί τα πόδια μου είχαν ήδη αρχίσει να παγώνουν και να στερεοποιούνται, όπως της Νιόβης. Ε, λοιπόν, θα σε αγοράσω. Πόσο θα πρέπει να πληρώσω γι᾽ αυτόν;
ΕΡΜΗΣ
Δώδεκα μνες.
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Πάρ᾽ τες.
ΕΡΜΗΣ
Μόνος σου τον αγόρασες;
ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ
Όχι, μά τον Δία, αλλά όλοι αυτοί που βλέπεις.
ΕΡΜΗΣ
Είναι πολλοί, και με δυνατούς ώμους, και άξιοι του λόγου που «θερίζει».