[218] Εμείς λοιπόν τότε ήμασταν απασχολημένοι με τις θυσίες, ενώ οι Θηβαίοι αναγνώριζαν ότι είχαν σωθεί χάρη σε μας. Η κατάσταση είχε ανατραπεί· έτσι, εσείς που νομίζατε ότι θα είχατε ανάγκη βοήθειας, εξαιτίας των ενεργειών αυτών εδώ των ανθρώπων, οι ίδιοι βοηθούσατε άλλους, επειδή ακολουθήσατε τις δικές μου συμβουλές. Επίσης, τί φωνές έβγαζε ο Φίλιππος και σε ποιά αναταραχή βρισκόταν από αυτά τα γεγονότα, θα το μάθετε από τις επιστολές που έστειλε εκείνος στην Πελοπόννησο. Κάνε μου τη χάρη, πάρε και διάβασέ τες, για να διαπιστώσετε τί πέτυχαν η επιμονή μου, τα αδιάκοπα ταξίδια μου, οι ταλαιπωρίες και η σωρεία των ψηφισμάτων μου, που τώρα αυτός (: ο Αισχίνης) διέσυρε.
[219] Υπήρξαν πράγματι, Αθηναίοι, στην πόλη σας πολλοί πριν από εμένα ρήτορες, φημισμένοι και μεγάλοι, ο ξακουστός Καλλίστρατος, ο Αριστοφών, ο Κέφαλος, ο Θρασύβουλος και άλλοι αμέτρητοι. Κανένας όμως από αυτούς ποτέ ως τώρα δεν αφιέρωσε τον εαυτό του αδιάλειπτα στην πόλη για καμιάν υπόθεση· αλλά, αν κάποιος πρότεινε ένα ψήφισμα, δεν θα συμμετείχε σε αποστολή πρέσβεων, αν πάλι συμμετείχε σε αποστολή, δεν θα είχε προτείνει ψήφισμα. Ο καθένας άφηνε για τον εαυτό του κάποιαν ανάπαυλα και ταυτόχρονα κρατούσε «πισινή», για να φορτώσει σε άλλους την ευθύνη, αν συνέβαινε κάτι. [220] Και τί μ᾽ αυτό λοιπόν; θα μπορούσε να πει κάποιος. Τόσο πολύ εσύ ήσουν ανώτερος από τους άλλους στη δύναμη και στην τόλμη, ώστε να μπορείς να κάνεις τα πάντα μόνος σου; Δεν εννοώ αυτό, αλλά ήμουν απόλυτα πεπεισμένος ότι ήταν τόσο μεγάλος ο κίνδυνος που είχε απειλήσει τότε την πόλη, ώστε θεωρούσα ότι δεν μου έδινε περιθώρια ούτε και καμιά δυνατότητα φροντίδας για την προσωπική μου ασφάλεια· αντίθετα, πίστευα ότι θα ήταν ευχαριστημένος κανείς, αν εκτελούσε το καθήκον χωρίς καμιά παράλειψη. [221] Όσο για τον εαυτό μου, ήμουν πεπεισμένος, από αλαζονεία ίσως, πάντως ήμουν πεπεισμένος ότι, ούτε αν πρότεινε κανείς ψηφίσματα, θα έκανε καλύτερες προτάσεις από εμένα, ούτε, αν προέβαινε σε κάποιον ενέργεια, θα την έφερνε σε πέρας καλύτερα, ούτε, αν αναλάμβανε κάποιαν αποστολή, θα το έκανε με περισσότερη προθυμία και εντιμότητα. Γι᾽ αυτό, συμμετείχα σε όλα. Κάνε μου τη χάρη και διάβασε τις επιστολές του Φιλίππου.

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

[222] Σε αυτή τη δύσκολη θέση οδήγησε τον Φίλιππο η δική μου πολιτική, Αισχίνη· αυτό το ήπιο ύφος μεταχειρίστηκε τότε εκείνος ο άνθρωπος που μπροστά από τις δικές μου ενέργειες ξεστόμιζε με κομπασμό λόγους πολλούς και ιταμούς εναντίον της πόλης μας. Αυτοί ήταν οι λόγοι για τους οποίους δίκαια με τιμούσαν με το στεφάνι αυτοί εδώ οι πολίτες· και συ, ενώ ήσουν παρών, δεν διαμαρτυρόσουν, ο δε Διώνδας που κατάγγειλε την απονομή δεν πήρε ούτε το ένα πέμπτο των ψήφων. Κάνε μου τη χάρη, γραμματέα, και διάβασε τα ψηφίσματα αυτά που πέρασαν τότε και που ο Αισχίνης ούτε καν τα κατάγγειλε.

ΨΗΦΙΣΜΑΤΑ

[223] Αυτά τα ψηφίσματα, Αθηναίοι, έχουν το ίδιο λεξιλόγιο και την ίδια ακριβώς διατύπωση με εκείνα που πρότεινε παλαιότερα ο Αριστόνικος και τώρα ο Κτησιφών αυτός εδώ. Και εναντίον αυτών των ψηφισμάτων ούτε ο ίδιος ο Αισχίνης άσκησε δίωξη ούτε και υποστήριξε την κατηγορία αυτού που τα κατάγγειλε. Και όμως, αν ευσταθούν οι κατηγορίες που τώρα μου απευθύνει, πολύ πιο δικαιολογημένα θα ασκούσε δίωξη εναντίον του Δημομέλη που πρότεινε αυτά και εναντίον του Υπερείδη παρά εναντίον του Κτησιφώντα. [224] Για ποιό λόγο; Μα, επειδή αυτός εδώ μπορεί να επικαλεστεί εκείνους, τις αποφάσεις των δικαστηρίων, το ότι ο ίδιος ο Αισχίνης δεν έχει κατηγορήσει εκείνους που πρότειναν τα ίδια που τώρα προτείνει αυτός, το ότι οι νόμοι δεν επιτρέπουν πια να ασκεί κάποιος δίωξη για τέτοιες περιπτώσεις και πολλά άλλα. Τότε όμως το ζήτημα θα είχε κριθεί από μόνο του χωρίς κάποιαν από τις δικαιολογίες που προαναφέρθηκαν. Αλλά εκείνη την εποχή, φαντάζομαι, δεν μπορούσε να κάνει ό,τι κάνει σήμερα, επιλέγοντας από ένα πλήθος παλαιών ημερομηνιών και παλαιών ψηφισμάτων όσα ούτε γνώριζε κανείς προηγουμένως ούτε φανταζόταν ότι θα μπορούσαν να λεχθούν σήμερα, να διαβάλλει και να δίνει την εντύπωση ότι λέει κάτι σπουδαίο αλλάζοντας τις ημερομηνίες και αντικαθιστώντας τις πραγματικές αιτίες των γεγονότων με ψεύτικες. [226] Δεν υπήρχε περίπτωση να κάνει τότε αυτά· όλοι οι λόγοι θα εκφωνούνταν στη βάση της αλήθειας, κοντά στα γεγονότα, όταν εσείς τα θυμόσασταν ακόμη και σχεδόν γνωρίζατε και λεπτομέρειες για το καθένα χωριστά. Γι᾽ αυτό, αφού απέφυγε τους ελέγχους τότε που ήταν ακόμη ζεστά τα γεγονότα, επανέρχεται τώρα στο ζήτημα, υπολογίζοντας, όπως εγώ τουλάχιστον υποθέτω, ότι εσείς θα κάνετε ρητορικό αγώνα και όχι έρευνα των πολιτικών πράξεων και ότι η απόφαση που θα βγει θα αφορά στην ευγλωττία και όχι στο συμφέρον της πόλης.