Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

Περὶ τοῦ στεφάνου (18) (102-106)


[102] Βούλομαι τοίνυν ἐπανελθεῖν ἐφ᾽ ἃ τούτων ἑξῆς ἐπολιτευόμην· καὶ σκοπεῖτ᾽ ἐν τούτοις πάλιν αὖ, τί τὸ τῇ πόλει βέλτιστον ἦν. ὁρῶν γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸ ναυτικὸν ὑμῶν καταλυόμενον καὶ τοὺς μὲν πλουσίους ἀτελεῖς ἀπὸ μικρῶν ἀναλωμάτων γιγνομένους, τοὺς δὲ μέτρι᾽ ἢ μικρὰ κεκτημένους τῶν πολιτῶν τὰ ὄντ᾽ ἀπολλύοντας, ἔτι δ᾽ ὑστερίζουσαν ἐκ τούτων τὴν πόλιν τῶν καιρῶν, ἔθηκα νόμον καθ᾽ ὃν τοὺς μὲν τὰ δίκαια ποιεῖν ἠνάγκασα, τοὺς πλουσίους, τοὺς δὲ πένητας ἔπαυσ᾽ ἀδικουμένους, τῇ πόλει δ᾽ ὅπερ ἦν χρησιμώτατον, ἐν καιρῷ γίγνεσθαι τὰς παρασκευὰς ἐποίησα. [103] καὶ γραφεὶς τὸν ἀγῶνα τοῦτον εἰς ὑμᾶς εἰσῆλθον καὶ ἀπέφυγον, καὶ τὸ μέρος τῶν ψήφων ὁ διώκων οὐκ ἔλαβεν. καίτοι πόσα χρήματα τοὺς ἡγεμόνας τῶν συμμοριῶν ἢ τοὺς δευτέρους καὶ τρίτους οἴεσθέ μοι διδόναι, ὥστε μάλιστα μὲν μὴ θεῖναι τὸν νόμον τοῦτον, εἰ δὲ μή, καταβάλλοντ᾽ ἐᾶν ἐν ὑπωμοσίᾳ; τοσαῦτ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅσ᾽ ὀκνήσαιμ᾽ ἂν πρὸς ὑμᾶς εἰπεῖν. [104] καὶ ταῦτ᾽ εἰκότως ἔπραττον ἐκεῖνοι. ἦν γὰρ αὐτοῖς ἐκ μὲν τῶν προτέρων νόμων συνεκκαίδεκα λῃτουργεῖν, αὐτοῖς μὲν μικρὰ καὶ οὐδὲν ἀναλίσκουσι, τοὺς δ᾽ ἀπόρους τῶν πολιτῶν ἐπιτρίβουσιν, ἐκ δὲ τοῦ ἐμοῦ νόμου τὸ γιγνόμενον κατὰ τὴν οὐσίαν ἕκαστον τιθέναι, καὶ δυοῖν ἐφάνη τριήραρχος ὁ τῆς μιᾶς ἕκτος καὶ δέκατος πρότερον συντελής· οὐδὲ γὰρ τριηράρχους ἔτ᾽ ὠνόμαζον ἑαυτούς, ἀλλὰ συντελεῖς. ὥστε δὴ ταῦτα λυθῆναι καὶ μὴ τὰ δίκαια ποιεῖν ἀναγκασθῆναι, οὐκ ἔσθ᾽ ὅ τι οὐκ ἐδίδοσαν. [105] καί μοι λέγε πρῶτον μὲν τὸ ψήφισμα καθ᾽ ὃ εἰσῆλθον τὴν γραφήν, εἶτα τοὺς καταλόγους, τόν τ᾽ ἐκ τοῦ προτέρου νόμου καὶ τὸν κατὰ τὸν ἐμόν. λέγε.

ΨΗΦΙΣΜΑ.
[Ἐπὶ ἄρχοντος Πολυκλέους, μηνὸς βοηδρομιῶνος ἕκτῃ ἐπὶ δέκα, φυλῆς πρυτανευούσης Ἱπποθωντίδος, Δημοσθένης Δημοσθένους Παιανιεὺς εἰσήνεγκε νόμον [εἰς τὸ] τριηραρχικὸν ἀντὶ τοῦ πρότερον, καθ᾽ ὃν αἱ συντέλειαι ἦσαν τῶν τριηράρχων· καὶ ἐπεχειροτόνησεν ἡ βουλὴ καὶ ὁ δῆμος· καὶ ἀπήνεγκε παρανόμων Δημοσθένει Πατροκλῆς Φλυεύς, καὶ τὸ μέρος τῶν ψήφων οὐ λαβὼν ἀπέτεισε τὰς πεντακοσίας δραχμάς.]

[106] Φέρε δὴ καὶ τὸν καλὸν κατάλογον.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ.
[Τοὺς τριηράρχους καλεῖσθαι ἐπὶ τὴν τριήρη συνεκκαίδεκα ἐκ τῶν ἐν τοῖς λόχοις συντελειῶν, ἀπὸ εἴκοσι καὶ πέντε ἐτῶν εἰς τετταράκοντα, ἐπὶ ἴσον τῇ χορηγίᾳ χρωμένους.]

Φέρε δὴ παρὰ τοῦτον τὸν ἐκ τοῦ ἐμοῦ νόμου κατάλογον.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ.
[Τοὺς τριηράρχους αἱρεῖσθαι ἐπὶ τὴν τριήρη ἀπὸ τῆς οὐσίας κατὰ τίμησιν, ἀπὸ ταλάντων δέκα· ἐὰν δὲ πλειόνων ἡ οὐσία ἀποτετιμημένη ᾖ χρημάτων, κατὰ τὸν ἀναλογισμὸν ἕως τριῶν πλοίων καὶ ὑπηρετικοῦ ἡ λειτουργία ἔστω. κατὰ τὴν αὐτὴν δὲ ἀναλογίαν ἔστω καὶ οἷς ἐλάττων οὐσία ἐστὶ τῶν δέκα ταλάντων, εἰς συντέλειαν συναγομένοις εἰς τὰ δέκα τάλαντα.]


[102] Θέλω τώρα να επανέλθω στην εξιστόρηση των πολιτικών μου ενεργειών που ακολούθησαν τα γεγονότα αυτά. Εξετάστε και πάλι ποιό ήταν το καλύτερο για την πόλη με βάση αυτές τις ενέργειες. Βλέποντας λοιπόν, Αθηναίοι, το ναυτικό σας να διαλύεται, τους πλούσιους με τις μικρές εισφορές που πλήρωναν να καταντούν αφορολόγητοι, από την άλλη όσους πολίτες είχαν μεσαία ή μικρά εισοδήματα να χάνουν την περιουσία τους, και ακόμη εξαιτίας αυτών να χάνει η πόλη τις ευκαιρίες, θέσπισα νόμο σύμφωνα με τον οποίο ανάγκασα τους πλούσιους να αναλάβουν τις δαπάνες που τους αναλογούσαν, απάλλαξα τους φτωχούς από την αδικία και πέτυχα το πιο χρήσιμο πράγμα για την πόλη, να γίνονται δηλαδή οι προετοιμασίες του ναυτικού στην ώρα τους. [103] Αφού μηνύθηκα, παρουσιάστηκα γι᾽ αυτό το μέτρο, δικάστηκα από σας, αλλά αθωώθηκα· ο μηνυτής μου μάλιστα δεν έλαβε τον ελάχιστο νόμιμο αριθμό των ψήφων. Αλήθεια, πόσα χρήματα φαντάζεστε ότι μου πρόσφεραν οι πιο πλούσιοι από τα μέλη των συμμοριών ή οι δεύτεροι και οι τρίτοι από άποψη πλούτου, κατά κύριο λόγο για να μην προτείνω αυτόν τον νόμο ή σε αντίθετη περίπτωση, αν τον προτείνω, για να επιτρέψω την αναβολή της εφαρμογής του; Ήταν τόσο μεγάλο το ποσό, Αθηναίοι, ώστε θα δίσταζα να σας το κατονομάσω. [104] Και ήταν φυσικό να ενεργούν έτσι εκείνοι. Γιατί σύμφωνα με τους προηγούμενους νόμους μπορούσαν να αναλαμβάνουν τις προς την πόλη υποχρεώσεις ανά δεκαέξι, ξοδεύοντας λίγα ή και καθόλου οι ίδιοι και συνθλίβοντας τους άπορους πολίτες, ενώ με τον δικό μου νόμο ήταν υποχρεωμένοι να καταβάλλουν ο καθένας τους εισφορές ανάλογα με την περιουσία του. Έτσι, ο πρώην δέκατος έκτος για τον εξοπλισμό μιας και μόνο τριήρους συντελής —γιατί ούτε καν τριηράρχους πια κατονόμαζαν τους εαυτούς τους αλλά συντελείς— προέκυψε να είναι τριήραρχος δύο τριήρων. Προκειμένου λοιπόν να ακυρωθούν αυτά τα μέτρα και να μην αναγκαστούν να αναλάβουν τις υποχρεώσεις τους σύμφωνα με το δίκαιο, δεν υπήρχε χρηματικό ποσό που να μην το πρόσφεραν. [105] Κάνε μου τη χάρη, γραμματέα, και διάβασε πρώτα το ψήφισμα εξαιτίας του οποίου πέρασα από τη γνωστή αυτή δίκη, και μετά τους καταλόγους, τόσο αυτόν που περιέχει τις υποχρεώσεις σύμφωνα με τον προηγούμενο νόμο όσο και εκείνον που περιέχει τις υποχρεώσεις σύμφωνα με τον δικό μου.

ΨΗΦΙΣΜΑ
[Επί άρχοντος Πολυκλέους, την δέκατη έκτη Βοηδρονιώνα, επί πρυτανείας της Ιπποθωντίδας φυλής, ο Δημοσθένης του Δημοσθένη από την Παιανία εισήγαγε προς ψήφιση νόμο για την τριηραρχία σε αντικατάσταση του προηγουμένου σύμφωνα με τον οποίο ορίζονταν οι συνεισφορές των τριηράρχων. Ενέκρινε το ψήφισμα η Βουλή και ο Λαός. Ο Περικλής ο Φλυέας μήνυσε τον Δημοσθένη για πρόταση παράνομου ψηφίσματος και, επειδή δεν έλαβε τον ελάχιστο νόμιμο αριθμό ψήφων, πλήρωσε πρόστιμο πεντακοσίων δραχμών].

[106] Φέρε τώρα και τον περίφημο κατάλογο.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ
[Οι τριήραρχοι, δεκαέξι για κάθε τριήρη, να καλούνται από τις ομάδες των συμβαλλόντων, από την ηλικία των είκοσι πέντε ετών μέχρι σαράντα, καταβάλλοντας ο καθένας ίσο χρηματικό ποσό].

Φέρε τώρα και διάβασε συγκριτικά με αυτόν και τον κατάλογο που συντάχθηκε σύμφωνα με τον δικό μου νόμο.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ
[Οι τριήραρχοι να εκλέγονται ύστερα από εκτίμηση της περιουσίας τους, ξεκινώντας από δέκα τάλαντα για κάθε τριήρη. Εάν όμως η περιουσία εκτιμηθεί πάνω από το ποσό αυτό, η υποχρέωση να οριστεί αναλογικά μέχρι να εξοπλίσουν τρεις τριήρεις και ένα βοηθητικό σκάφος. Η ίδια αναλογία να τηρηθεί και γι᾽ αυτούς που η περιουσία είναι μικρότερη από δέκα τάλαντα· αυτοί θα ενώνονται σε φορολογούμενη ομάδα ώστε να συμπληρώνουν το ποσό των δέκα ταλάντων].