Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (7.35.1-7.36.6)

[7.35.1] Ὁ δὲ Δημοσθένης καὶ Εὐρυμέδων, ἐπειδὴ ξυστρατεύειν αὐτοῖς οἱ Θούριοι παρεσκευάσθησαν ἑπτακοσίοις μὲν ὁπλίταις, τριακοσίοις δὲ ἀκοντισταῖς, τὰς μὲν ναῦς παραπλεῖν ἐκέλευον ἐπὶ τῆς Κροτωνιάτιδος, αὐτοὶ δὲ τὸν πεζὸν πάντα ἐξετάσαντες πρῶτον ἐπὶ τῷ Συβάρει ποταμῷ ἦγον διὰ τῆς Θουριάδος γῆς. [7.35.2] καὶ ὡς ἐγένοντο ἐπὶ τῷ Ὑλίᾳ ποταμῷ καὶ αὐτοῖς οἱ Κροτωνιᾶται προσπέμψαντες εἶπον οὐκ ἂν σφίσι βουλομένοις εἶναι διὰ τῆς γῆς σφῶν τὸν στρατὸν ἰέναι, ἐπικαταβάντες ηὐλίσαντο πρὸς τὴν θάλασσαν καὶ τὴν ἐκβολὴν τοῦ Ὑλίου· καὶ αἱ νῆες αὐτοῖς ἐς τὸ αὐτὸ ἀπήντων. τῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ ἀναβιβασάμενοι παρέπλεον, ἴσχοντες πρὸς ταῖς πόλεσι πλὴν Λοκρῶν, ἕως ἀφίκοντο ἐπὶ Πέτραν τῆς Ῥηγίνης.
[7.36.1] Οἱ δὲ Συρακόσιοι ἐν τούτῳ πυνθανόμενοι αὐτῶν τὸν ἐπίπλουν αὖθις ταῖς ναυσὶν ἀποπειρᾶσαι ἐβούλοντο καὶ τῇ ἄλλῃ παρασκευῇ τοῦ πεζοῦ, ἥνπερ ἐπ᾽ αὐτὸ τοῦτο πρὶν ἐλθεῖν αὐτοὺς φθάσαι βουλόμενοι ξυνέλεγον. [7.36.2] παρεσκευάσαντο δὲ τό τε ἄλλο ναυτικὸν ὡς ἐκ τῆς προτέρας ναυμαχίας τι πλέον ἐνεῖδον σχήσοντες, καὶ τὰς πρῴρας τῶν νεῶν ξυντεμόντες ἐς ἔλασσον στεριφωτέρας ἐποίησαν, καὶ τὰς ἐπωτίδας ἐπέθεσαν ταῖς πρῴραις παχείας, καὶ ἀντηρίδας ἀπ᾽ αὐτῶν ὑπέτειναν πρὸς τοὺς τοίχους ὡς ἐπὶ ἓξ πήχεις ἐντός τε καὶ ἔξωθεν· ᾧπερ τρόπῳ καὶ οἱ Κορίνθιοι πρὸς τὰς ἐν τῇ Ναυπάκτῳ ναῦς ἐπισκευασάμενοι πρῴραθεν ἐναυμάχουν. [7.36.3] ἐνόμισαν γὰρ οἱ Συρακόσιοι πρὸς τὰς τῶν Ἀθηναίων ναῦς οὐχ ὁμοίως ἀντινεναυπηγημένας, ἀλλὰ λεπτὰ τὰ πρῴραθεν ἐχούσας διὰ τὸ μὴ ἀντιπρῴροις μᾶλλον αὐτοὺς ἢ ἐκ περίπλου ταῖς ἐμβολαῖς χρῆσθαι, οὐκ ἔλασσον σχήσειν, καὶ τὴν ἐν τῷ μεγάλῳ λιμένι ναυμαχίαν, οὐκ ἐν πολλῷ πολλαῖς ναυσὶν οὖσαν, πρὸς ἑαυτῶν ἔσεσθαι· ἀντιπρῴροις γὰρ ταῖς ἐμβολαῖς χρώμενοι ἀναρρήξειν τὰ πρῴραθεν αὐτοῖς, στερίφοις καὶ παχέσι πρὸς κοῖλα καὶ ἀσθενῆ παίοντες τοῖς ἐμβόλοις. [7.36.4] τοῖς δὲ Ἀθηναίοις οὐκ ἔσεσθαι σφῶν ἐν στενοχωρίᾳ οὔτε περίπλουν οὔτε διέκπλουν, ᾧπερ τῆς τέχνης μάλιστα ἐπίστευον· αὐτοὶ γὰρ κατὰ τὸ δυνατὸν τὸ μὲν οὐ δώσειν διεκπλεῖν, τὸ δὲ τὴν στενοχωρίαν κωλύσειν ὥστε μὴ περιπλεῖν. [7.36.5] τῇ τε πρότερον ἀμαθίᾳ τῶν κυβερνητῶν δοκούσῃ εἶναι, τὸ ἀντίπρῳρον ξυγκροῦσαι, μάλιστ᾽ ἂν αὐτοὶ χρήσασθαι· πλεῖστον γὰρ ἐν αὐτῷ σχήσειν· τὴν γὰρ ἀνάκρουσιν οὐκ ἔσεσθαι τοῖς Ἀθηναίοις ἐξωθουμένοις ἄλλοσε ἢ ἐς τὴν γῆν, καὶ ταύτην δι᾽ ὀλίγου καὶ ἐς ὀλίγον, κατ᾽ αὐτὸ τὸ στρατόπεδον τὸ ἑαυτῶν· τοῦ δ᾽ ἄλλου λιμένος αὐτοὶ κρατήσειν, [7.36.6] καὶ ξυμφερομένους αὐτούς, ἤν πῃ βιάζωνται, ἐς ὀλίγον τε καὶ πάντας ἐς τὸ αὐτό, προσπίπτοντας ἀλλήλοις ταράξεσθαι (ὅπερ καὶ ἔβλαπτε μάλιστα τοὺς Ἀθηναίους ἐν ἁπάσαις ταῖς ναυμαχίαις, οὐκ οὔσης αὐτοῖς ἐς πάντα τὸν λιμένα τῆς ἀνακρούσεως, ὥσπερ τοῖς Συρακοσίοις)· περιπλεῦσαι δὲ ἐς τὴν εὐρυχωρίαν, σφῶν ἐχόντων τὴν ἐπίπλευσιν ἀπὸ τοῦ πελάγους τε καὶ ἀνάκρουσιν, οὐ δυνήσεσθαι αὐτούς, ἄλλως τε καὶ τοῦ Πλημμυρίου πολεμίου τε αὐτοῖς ἐσομένου καὶ τοῦ στόματος οὐ μεγάλου ὄντος τοῦ λιμένος.

[7.35.1] Ο Δημοσθένης και ο Ευρυμέδων, όταν οι Θούριοι ετοιμάστηκαν με επτακοσίους οπλίτες και τριακόσιους ακοντιστές, διέταξαν τον στόλο να παραπλεύσει την ακτή έως την περιοχή του Κρότωνος, και οι ίδιοι, αφού επιθεώρησαν τον στρατό στον ποταμό Σύβαρι, διέσχισαν το έδαφος των Θουρίων. [7.35.2] Όταν έφτασαν στον ποταμό Υλία, οι Κροτωνιάτες τούς μήνυσαν ότι δεν επιθυμούσαν να περάσει ο στρατός από το έδαφός τους. Κατέβηκαν προς την παραλία και κατασκήνωσαν κοντά στις εκβολές του ποταμού Υλία, όπου ο στόλος πήγε και ενώθηκε μαζί τους. Την επομένη επιβιβάστηκαν στα καράβια και παράπλεαν τις ακτές, σταματώντας στις διάφορες πολιτείες —εκτός από τους Λοκρούς— ώσπου έφτασαν στην Πέτρα της Ρηγίνης.
[7.36.1] Όταν οι Συρακούσιοι έμαθαν τον ερχομό τους, θέλησαν να δοκιμάσουν να ναυμαχήσουν με τον στόλο τους και με την βοήθεια του πεζικού στρατού που είχε συγκεντρωθεί στις Συρακούσες γι᾽ αυτόν ακριβώς τον σκοπό, δηλαδή να προλάβουν προτού φτάσουν οι ενισχύσεις. [7.36.2] Με την πείρα της προηγουμένης ναυμαχίας, είχαν ετοιμάσει τα καράβια τους κατά τον τρόπο που θεωρούσαν ότι θα τα ενισχύσουν περισσότερο. Κόντυναν τις πρώρες για να τις κάνουν πιο ανθεκτικές και τις ενίσχυσαν με χοντρές επωτίδες που τις στήριξαν με εγκάρσια δοκάρια, έξι πήχες μάκρος, μέσα και έξω από τα τοιχώματα του σκάφους. Τον ίδιο τρόπο είχαν μεταχειριστεί οι Κορίνθιοι για να ενισχύσουν τις πρώρες των καραβιών με τα οποία ναυμάχησαν εναντίον των πολεμικών της Ναυπάκτου. [7.36.3] Οι Συρακούσιοι σκέφθηκαν ότι, για να πολεμήσουν με τα αθηναϊκά καράβια, τα οποία είχαν διαφορετική κατασκευή (δηλαδή είχαν λεπτές πρώρες επειδή χρησιμοποιούσαν την τακτική του εμβολισμού από τα πλάγια και όχι την έφοδο, πρώρα εναντίον πρώρας), θα είχαν έτσι την υπεροχή. Η ναυμαχία θα γινόταν μέσα στο μεγάλο λιμάνι όπου θα πολεμούσαν πολλά καράβια σε λίγο χώρο και τούτο θα ήταν πλεονέκτημα γι᾽ αυτούς, γιατί θα πολεμούσαν τον εχθρό πρώρα με πρώρα και θα κατάστρεφαν τις πρώρες των εχθρών, χτυπώντας με ενισχυμένα και βαριά έμβολα σημεία αδύνατα και κούφια στα εχθρικά καράβια. [7.36.4] Ενώ οι Αθηναίοι, εξαιτίας του στενού χώρου, δεν θα ήσαν σε θέση να χρησιμοποιούν την τακτική στην οποία βάσιζαν την εμπιστοσύνη τους, δηλαδή την πλευροκόπηση και την διάσπαση της εχθρικής παράταξης. Οι ίδιοι οι Συρακούσιοι θα προσπαθούσαν να τους εμποδίσουν να επιχειρήσουν διάσπαση, ενώ ο στενός χώρος του λιμανιού θα τους εμπόδιζε να εφαρμόσουν την πλευροκόπηση. [7.36.5] Οι ίδιοι θα εφάρμοζαν κυρίως την τακτική της επίθεσης πρώρα με πρώρα, που έως τότε την θεωρούσαν αδεξιότητα των πλοηγών τους, και η οποία θα τους έδινε την μεγαλύτερη υπεροχή, γιατί οι Αθηναίοι, πιεζόμενοι, δεν θα μπορούσαν να υποχωρήσουν αλλού, παρά μόνο προς την παραλία που ήταν σε μικρή απόσταση και είχε περιορισμένη έκταση, δηλαδή το μάκρος του στρατοπέδου τους. Οι Συρακούσιοι θα έλεγχαν το υπόλοιπο λιμάνι. [7.36.6] Αν, λοιπόν, μπορούσαν να τους πιέσουν σ᾽ ένα σημείο, τότε θα υποχωρούσαν όλοι προς το ίδιο μέρος, θα έπεφταν τα καράβια το ένα επάνω στο άλλο και θα γινόταν σύγχυση —και αυτό κυρίως έβλαπτε τους Αθηναίους σε όλες τις ναυμαχίες— γιατί δεν θα είχαν στην διάθεσή τους την ευρυχωρία του λιμανιού για να επιχειρήσουν υποχώρηση. Ούτε θα μπορούσαν να κάνουν ελιγμό για να βρεθούν στην ανοικτή θάλασσα, αφού οι Συρακούσιοι θα την χρησιμοποιούσαν τόσο για την επίθεση, όσο και για την υποχώρηση και αφού το Πλημμύριο θα τους ήταν εχθρικό και το στόμιο του λιμανιού δεν ήταν μεγάλο.