Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (7.33.3-7.34.8)

[7.33.3] Καὶ οἱ μὲν Συρακόσιοι, ὡς αὐτοῖς τὸ ἐν τοῖς Σικελοῖς πάθος ἐγένετο, ἐπέσχον τὸ εὐθέως τοῖς Ἀθηναίοις ἐπιχειρεῖν· ὁ δὲ Δημοσθένης καὶ Εὐρυμέδων, ἑτοίμης ἤδη τῆς στρατιᾶς οὔσης ἔκ τε τῆς Κερκύρας καὶ ἀπὸ τῆς ἠπείρου, ἐπεραιώθησαν ξυμπάσῃ τῇ στρατιᾷ τὸν Ἰόνιον ἐπ᾽ ἄκραν Ἰαπυγίαν· [7.33.4] καὶ ὁρμηθέντες αὐτόθεν κατίσχουσιν ἐς τὰς Χοιράδας νήσους Ἰαπυγίας, καὶ ἀκοντιστάς τέ τινας τῶν Ἰαπύγων πεντήκοντα καὶ ἑκατὸν τοῦ Μεσσαπίου ἔθνους ἀναβιβάζονται ἐπὶ τὰς ναῦς, καὶ τῷ Ἄρτᾳ, ὅσπερ καὶ τοὺς ἀκοντιστὰς δυνάστης ὢν παρέσχετο αὐτοῖς, ἀνανεωσάμενοί τινα παλαιὰν φιλίαν ἀφικνοῦνται ἐς Μεταπόντιον τῆς Ἰταλίας. [7.33.5] καὶ τοὺς Μεταποντίους πείσαντες κατὰ τὸ ξυμμαχικὸν ἀκοντιστάς τε ξυμπέμπειν τριακοσίους καὶ τριήρεις δύο καὶ ἀναλαβόντες ταῦτα παρέπλευσαν ἐς Θουρίαν. καὶ καταλαμβάνουσι νεωστὶ στάσει τοὺς τῶν Ἀθηναίων ἐναντίους ἐκπεπτωκότας· [7.33.6] καὶ βουλόμενοι τὴν στρατιὰν αὐτόθι πᾶσαν ἁθροίσαντες εἴ τις ὑπελέλειπτο ἐξετάσαι, καὶ τοὺς Θουρίους πεῖσαι σφίσι ξυστρατεύειν τε ὡς προθυμότατα καί, ἐπειδήπερ ἐν τούτῳ τύχης εἰσί, τοὺς αὐτοὺς ἐχθροὺς καὶ φίλους τοῖς Ἀθηναίοις νομίζειν, περιέμενον ἐν τῇ Θουρίᾳ καὶ ἔπρασσον ταῦτα.
[7.34.1] Οἱ δὲ Πελοποννήσιοι περὶ τὸν αὐτὸν χρόνον τοῦτον οἱ ἐν ταῖς πέντε καὶ εἴκοσι ναυσίν, οἵπερ τῶν ὁλκάδων ἕνεκα τῆς ἐς Σικελίαν κομιδῆς ἀνθώρμουν πρὸς τὰς ἐν Ναυπάκτῳ ναῦς, παρασκευασάμενοι ὡς ἐπὶ ναυμαχίᾳ καὶ προσπληρώσαντες ἔτι ναῦς ὥστε ὀλίγῳ ἐλάσσους εἶναι αὐτοῖς τῶν Ἀττικῶν νεῶν, ὁρμίζονται κατὰ Ἐρινεὸν τῆς Ἀχαΐας ἐν τῇ Ῥυπικῇ. [7.34.2] καὶ αὐτοῖς τοῦ χωρίου μηνοειδοῦς ὄντος ἐφ᾽ ᾧ ὥρμουν, ὁ μὲν πεζὸς ἑκατέρωθεν προσβεβοηθηκὼς τῶν τε Κορινθίων καὶ τῶν αὐτόθεν ξυμμάχων ἐπὶ ταῖς προανεχούσαις ἄκραις παρετέτακτο, αἱ δὲ νῆες τὸ μεταξὺ εἶχον ἐμφάρξασαι· ἦρχε δὲ τοῦ ναυτικοῦ Πολυάνθης Κορίνθιος. [7.34.3] οἱ δ᾽ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Ναυπάκτου τριάκοντα ναυσὶ καὶ τρισίν (ἦρχε δὲ αὐτῶν Δίφιλος) ἐπέπλευσαν αὐτοῖς. [7.34.4] καὶ οἱ Κορίνθιοι τὸ μὲν πρῶτον ἡσύχαζον, ἔπειτα ἀρθέντος αὐτοῖς τοῦ σημείου, ἐπεὶ καιρὸς ἐδόκει εἶναι, ὥρμησαν ἐπὶ τοὺς Ἀθηναίους καὶ ἐναυμάχουν. καὶ χρόνον ἀντεῖχον πολὺν ἀλλήλοις. [7.34.5] καὶ τῶν μὲν Κορινθίων τρεῖς νῆες διαφθείρονται, τῶν δ᾽ Ἀθηναίων κατέδυ μὲν οὐδεμία ἁπλῶς, ἑπτὰ δέ τινες ἄπλοι ἐγένοντο ἀντίπρῳροι ἐμβαλλόμεναι καὶ ἀναρραγεῖσαι τὰς παρεξειρεσίας ὑπὸ τῶν Κορινθίων νεῶν ἐπ᾽ αὐτὸ τοῦτο παχυτέρας τὰς ἐπωτίδας ἐχουσῶν. [7.34.6] ναυμαχήσαντες δὲ ἀντίπαλα μὲν καὶ ὡς αὐτοὺς ἑκατέρους ἀξιοῦν νικᾶν, ὅμως δὲ τῶν ναυαγίων κρατησάντων τῶν Ἀθηναίων διά τε τὴν τοῦ ἀνέμου ἄπωσιν αὐτῶν ἐς τὸ πέλαγος καὶ διὰ τὴν τῶν Κορινθίων οὐκέτι ἐπαναγωγήν, διεκρίθησαν ἀπ᾽ ἀλλήλων, καὶ δίωξις οὐδεμία ἐγένετο, οὐδ᾽ ἄνδρες οὐδετέρων ἑάλωσαν· οἱ μὲν γὰρ Κορίνθιοι καὶ Πελοποννήσιοι πρὸς τῇ γῇ ναυμαχοῦντες ῥᾳδίως διεσῴζοντο, τῶν δὲ Ἀθηναίων οὐδεμία κατέδυ ναῦς. [7.34.7] ἀποπλευσάντων δὲ τῶν Ἀθηναίων ἐς τὴν Ναύπακτον οἱ Κορίνθιοι εὐθὺς τροπαῖον ἔστησαν ὡς νικῶντες, ὅτι πλείους τῶν ἐναντίων ναῦς ἄπλους ἐποίησαν καὶ νομίσαντες αὐτοὶ οὐχ ἡσσᾶσθαι δι᾽ ὅπερ οὐδ᾽ οἱ ἕτεροι νικᾶν· οἵ τε γὰρ Κορίνθιοι ἡγήσαντο κρατεῖν εἰ μὴ καὶ πολὺ ἐκρατοῦντο, οἵ τ᾽ Ἀθηναῖοι ἐνόμιζον ἡσσᾶσθαι ὅτι οὐ πολὺ ἐνίκων. [7.34.8] ἀποπλευσάντων δὲ τῶν Πελοποννησίων καὶ τοῦ πεζοῦ διαλυθέντος οἱ Ἀθηναῖοι ἔστησαν τροπαῖον καὶ αὐτοὶ ἐν τῇ Ἀχαΐᾳ ὡς νικήσαντες, ἀπέχον τοῦ Ἐρινεοῦ, ἐν ᾧ οἱ Κορίνθιοι ὥρμουν, ὡς εἴκοσι σταδίους. καὶ ἡ μὲν ναυμαχία οὕτως ἐτελεύτα.

[7.33.3] Οι Συρακούσιοι, επειδή έπαθαν την συμφορά με τους Σικελούς, δεν άρχισαν αμέσως τις επιχειρήσεις εναντίον των Αθηναίων. Ο Δημοσθένης και ο Ευρυμέδων, που είχαν τώρα έτοιμο στρατό, τόσο στην Κέρκυρα όσο και στην ηπειρωτική ακτή, πέρασαν μ᾽ όλες τις δυνάμεις τους τον Ιόνιο κόλπο κι έφτασαν στην Ιαπυγία. [7.33.4] Από κει πήγαν στα νησιά Χοιράδες της Ιαπυγίας. Πήραν στα καράβια τους εκατόν πενήντα Ιαπύγους ακοντιστές της φυλής των Μεσσαπίων και αφού ανανέωσαν με τον Άρτα (ηγεμόνα, ο οποίος και τους προμήθευσε τους ακοντιστές) την παλιά φιλία που είχαν μαζί του, έφτασαν στο Μεταπόντιο της Ιταλίας. [7.33.5] Έπεισαν τους Μεταποντίους να τους προμηθεύσουν, σύμφωνα με τη συμμαχία τους, τριακόσιους ακοντιστές και δύο καράβια κι αφού τους πήραν μαζί τους, παράπλεαν την ακτή έως την Θουρία. Όταν έφτασαν είχε γίνει επανάσταση και οι εχθροί των Αθηναίων είχαν χάσει την εξουσία. [7.33.6] Ήθελαν να συγκεντρώσουν όλο τους τον στρατό και να τον επιθεωρήσουν, μήπως είχε αργοπορήσει καμιά μονάδα. Αλλά ήθελαν να πείσουν τους Θουρίους και να εκστρατεύσουν μαζί τους, με την μεγαλύτερη δυνατή προθυμία (αφού η τύχη τούς είχε ευνοήσει) και να έχουν κοινούς φίλους και εχθρούς. Έμειναν, λοιπόν, στην Θουρία για να κανονίσουν τα ζητήματα αυτά.
[7.34.1] Την ίδια εποχή οι Πελοποννήσιοι που ήσαν στα είκοσι καράβια, τα οποία επιτηρούσαν τον αθηναϊκό στόλο της Ναυπάκτου για να εξασφαλίσουν την διέλευση των φορτηγών προς την Σικελία, ετοιμάστηκαν για ναυμαχία. Αφού επάνδρωσαν και άλλα καράβια, ώστε ο στόλος τους να μην υπολείπεται πολύ από τον αθηναϊκό, πήγαν και άραξαν στον Ερινεό της Αχαΐας, στην Ρυπική. [7.34.2] Καθώς το σχήμα της ακτής όπου ήσαν αραγμένοι είναι σαν μισοφέγγαρο, ο πεζός στρατός που είχε έρθει από την Κόρινθο κι από τους συμμάχους της περιοχής για να τους βοηθήσει, παρατάχτηκε στα δύο ακρωτήρια που εξέχουν προς την θάλασσα. Τα καράβια ήσαν παραταγμένα στο μεταξύ διάστημα και το έφραζαν. Αρχηγός του στόλου ήταν ο Κορίνθιος Πολυάνθης. [7.34.3] Οι Αθηναίοι με τριάντα τρία καράβια και αρχηγό τον Δίφιλο, έπλευσαν από την Ναύπακτο εναντίον τους. [7.34.4] Στην αρχή οι Κορίνθιοι δεν κινήθηκαν, αλλά έπειτα, όταν νόμισαν ότι ήρθε η στιγμή και υψώθηκε το σήμα, όρμησαν εναντίον των Αθηναίων και ναυμάχησαν. Πολέμησαν πολλήν ώρα με πείσμα. [7.34.5] Τρία κορινθιακά καράβια βυθίστηκαν. Από τα αθηναϊκά κανένα δεν βυθίστηκε, επτά όμως έπαθαν ζημιές και δεν ήσαν πλόιμα. Τα είχαν χτυπήσει κατάπλωρα και οι πρώρες τους είχαν καταστραφεί επειδή τα κορινθιακά καράβια είχαν ενισχυμένες επωτίδες. [7.34.6] Ναυμάχησαν με αποτέλεσμα ισόπαλο, έτσι ώστε και οι δύο να μπορούν να διεκδικήσουν την νίκη. Αλλά όταν οι Αθηναίοι πήραν τα ναυάγια, που τα έσπρωχνε ο άνεμος στο πέλαγος, και οι Κορίνθιοι δεν έκαναν νέα επίθεση, οι αντίπαλοι χωρίστηκαν. Δεν έγινε καμία καταδίωξη, ούτε αιχμάλωτοι πιάστηκαν, γιατί οι Κορίνθιοι και οι Πελοποννήσιοι πολεμούσαν κοντά στην στεριά και τους ήταν εύκολο να διαφύγουν και οι Αθηναίοι δεν έχασαν κανένα καράβι. [7.34.7] Μόλις έφυγαν οι Αθηναίοι για την Ναύπακτο, οι Κορίνθιοι έστησαν τρόπαιο, θεωρώντας ότι νίκησαν επειδή είχαν αχρηστεύσει περισσότερα καράβια του εχθρού και γι᾽ αυτό νόμισαν ότι δεν είχαν ηττηθεί όπως και ότι δεν είχαν νικήσει οι Αθηναίοι. Οι Κορίνθιοι θεωρούσαν ότι αυτοί είχαν νικήσει επειδή δεν είχαν ολότελα νικηθεί, ενώ οι Αθηναίοι θεωρούσαν ότι είχαν νικηθεί επειδή δεν είχαν ολότελα νικήσει. [7.34.8] Αφού έφυγαν τα πελοποννησιακά καράβια και διαλύθηκε το πεζικό τους, οι Αθηναίοι, θεωρώντας ότι ήσαν νικητές, έστησαν και αυτοί τρόπαιο στην Αχαΐα, σε απόσταση είκοσι περίπου στάδια από τον Ερινεό, εκεί όπου είχαν αράξει οι Κορίνθιοι. Έτσι τέλειωσε η ναυμαχία.