Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

[ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ]

Περὶ Ἁλοννήσου (7) (18-29)

[18] Περὶ δὲ τῆς ἐπανορθώσεως τῆς εἰρήνης, ἣν ἔδοσαν ἡμῖν οἱ πρέσβεις οἱ παρ᾽ ἐκείνου πεμφθέντες ἐπανορθώσασθαι, ὅτι ἐπηνωρθωσάμεθα, ὃ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ὁμολογεῖται δίκαιον εἶναι, ἑκατέρους ἔχειν τὰ ἑαυτῶν, ἀμφισβητεῖ μὴ δεδωκέναι μηδὲ τοὺς πρέσβεις ταῦτ᾽ εἰρηκέναι πρὸς ὑμᾶς, οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ πεπεισμένος ὑπὸ τούτων, οἷς χρῆται φίλοις, ὡς ὑμεῖς οὐ μνημονεύετε τὰ ἐν τῷ δήμῳ εἰρημένα. [19] μόνον δὲ τοῦτο οὐχ οἷόν τε ὑμῖν ἐστιν ἀμνημονῆσαι· ἐν γὰρ τῇ αὐτῇ ἐκκλησίᾳ καὶ οἱ πρέσβεις ὑμῖν οἱ παρ᾽ ἐκείνου ἥκοντες διελέγοντο καὶ τὸ ψήφισμα ἐγράφη. ὥστ᾽ οὐχ οἷόν τε, παραχρῆμα τῶν λόγων εἰρημένων καὶ εὐθὺς τοῦ ψηφίσματος ἐπαναγιγνωσκομένου, τὴν καταψευδομένην γνώμην τῶν πρέσβεων, ταύτην ὑμᾶς χειροτονῆσαι· ὥστε τοῦτο μὲν οὐ κατ᾽ ἐμοῦ, ἀλλὰ καθ᾽ ὑμῶν ἐπέσταλκεν, ὡς ὑμεῖς περὶ ὧν οὐκ ἠκούσατε, περὶ τούτων ἀποκρινάμενοι τὴν γνώμην ἀπεστείλατε. [20] καὶ οἱ μὲν πρέσβεις αὐτοί, ὧν κατεψεύδετο τὸ ψήφισμα, ὅτ᾽ ἀπεκρίνεσθε αὐτοῖς ἀναγιγνώσκοντες καὶ ἐπὶ ξένια αὐτοὺς ἐκαλεῖτε, οὐκ ἐτόλμησαν παρελθεῖν, οὐδ᾽ εἰπεῖν ὅτι «καταψεύδεσθε ἡμῶν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, καὶ φατὲ ἡμᾶς εἰρηκέναι ἃ οὐκ εἰρήκαμεν,» ἀλλὰ σιωπῇ ἀπιόντες ᾤχοντο. βούλομαι δ᾽ ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι (καὶ γὰρ ηὐδοκίμησεν ὁ Πύθων παρ᾽ ὑμῖν ἐν τῇ δημηγορίᾳ, ὁ τότε πρεσβεύων), αὐτοὺς τοὺς λόγους οὓς ἔλεγεν ὑπομνῆσαι· οἶδα γὰρ ὅτι μέμνησθε. [21] παραπλήσιοι δ᾽ ἦσαν οἷς καὶ νῦν ἐπέσταλκε Φίλιππος· ἐγκαλῶν γὰρ ἡμῖν τοῖς διαβάλλουσι τὸν Φίλιππον, καὶ ὑμῖν ἐμέμφετο ὅτι ὡρμηκότος αὐτοῦ εὖ ποιεῖν ὑμᾶς καὶ προῃρημένου μάλιστα τῶν Ἑλλήνων φίλους κεκτῆσθαι αὐτοὶ κωλύετε, ἀποδεχόμενοι τοὺς λόγους τῶν συκοφαντούντων καὶ χρήματα ἐκεῖνον αἰτούντων καὶ διαβαλλόντων· τοὺς γὰρ τοιούτους λόγους, ὅταν ἀπαγγελλόντων ἀκούῃ, ὅτι κακῶς ἤκουεν, ὑμεῖς δ᾽ ἀπεδέχεσθε, μεταβάλλειν αὐτοῦ τὴν γνώμην, ὅταν ἄπιστος φαίνηται τούτοις ὧν προῄρηται εὐεργέτης εἶναι. [22] ἐκέλευεν οὖν τοὺς λέγοντας ἐν τῷ δήμῳ τῇ μὲν εἰρήνῃ μὴ ἐπιτιμᾶν· οὐ γὰρ ἄξιον εἶναι εἰρήνην λύειν· εἰ δέ τι μὴ καλῶς γέγραπται ἐν τῇ εἰρήνῃ, τοῦτ᾽ ἐπανορθώσασθαι, ὡς ἅπαντα Φίλιππον ποιήσοντα ὅσ᾽ ἂν ὑμεῖς ψηφίσησθε. ἂν δὲ διαβάλλωσι μέν, αὐτοὶ δὲ μηδὲν γράφωσι δι᾽ οὗ ἡ μὲν εἰρήνη ἔσται, παύσεται δ᾽ ἀπιστούμενος ὁ Φίλιππος, μὴ προσέχειν τὸν νοῦν τοῖς τοιούτοις ἀνθρώποις. [23] καὶ τούτους τοὺς λόγους ὑμεῖς ἀκούοντες ἀπεδέχεσθε, καὶ δίκαια ἔφατε τὸν Πύθωνα λέγειν· καὶ ἦν δίκαια. ἔλεγε δὲ τούτους τοὺς λόγους, οὐχ ὅπως λυθείη ἐκ τῆς εἰρήνης ἃ ἦν ἐκείνῳ συμφέροντα καὶ ὧν πολλὰ χρήματα ἀνηλώκει ὥστε γενέσθαι, ἀλλ᾽ ὑπὸ τῶν ἐνθάδε διδασκάλων προδεδιδαγμένος, οἳ οὐκ ᾤοντο εἶναι τὸν γράψοντα ἐναντία τῷ Φιλοκράτους ψηφίσματι, τῷ ἀπολλύντι Ἀμφίπολιν. [24] ἐγὼ δ᾽, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, παράνομον μὲν οὐδὲν ἐτόλμησα γράψαι, τῷ δὲ Φιλοκράτους ψηφίσματι οὐκ ἦν παράνομον τἀναντία γράφειν, ὡς ἐγὼ ἐπιδείξω· τὸ γὰρ ψήφισμα τὸ Φιλοκράτους, καθ᾽ ὃ ὑμεῖς ἀπώλλυτε Ἀμφίπολιν, ἐναντίον ἦν τοῖς προτέροις ψηφίσμασι, καθ᾽ ἃ ὑμεῖς ἐκτήσασθε ταύτην τὴν χώραν. [25] τοῦτο μὲν οὖν παράνομον ἦν τὸ ψήφισμα, τὸ τοῦ Φιλοκράτους, καὶ οὐχ οἷόν τ᾽ ἦν τὸν τὰ ἔννομα γράφοντα ταὐτὰ τῷ παρανόμῳ ψηφίσματι γράφειν. ἐκείνοις δὲ τοῖς προτέροις ψηφίσμασι, τοῖς οὖσιν ἐννόμοις καὶ σῴζουσι τὴν ὑμετέραν χώραν, ταὐτὰ γράφων ἔννομά τ᾽ ἔγραψα καὶ ἐξήλεγχον τὸν Φίλιππον, ὅτι ἐξηπάτα ὑμᾶς καὶ οὐκ ἐπανορθώσασθαι ἐβούλετο τὴν εἰρήνην, ἀλλὰ τοὺς ὑπὲρ ὑμῶν λέγοντας ἀπίστους καταστῆσαι. [26] καὶ ὅτι μὲν δοὺς τὴν ἐπανόρθωσιν νῦν ἔξαρνός ἐστιν, ἅπαντες ἴστε. φησὶ δ᾽ Ἀμφίπολιν ἑαυτοῦ εἶναι· ὑμᾶς γὰρ ψηφίσασθαι ἐκείνου εἶναι, ὅτ᾽ ἐψηφίζεσθε ἔχειν αὐτὸν ἃ εἶχεν. ὑμεῖς δὲ τὸ μὲν ψήφισμα τοῦτ᾽ ἐψηφίσασθε, οὐ μέντοι γ᾽ ἐκείνου εἶναι Ἀμφίπολιν· ἔστι γὰρ ἔχειν καὶ τἀλλότρια, καὶ οὐχ ἅπαντες οἱ ἔχοντες τὰ αὑτῶν ἔχουσιν, ἀλλὰ πολλοὶ καὶ ἀλλότρια κέκτηνται· ὥστε τοῦτό γε τὸ σοφὸν αὐτῷ ἠλίθιόν ἐστιν. [27] καὶ τοῦ μὲν Φιλοκράτους ψηφίσματος μέμνηται, τῆς δ᾽ ἐπιστολῆς, ἣν πρὸς ὑμᾶς ἔπεμψεν ὅτ᾽ Ἀμφίπολιν ἐπολιόρκει, ἐπιλέλησται, ἐν ᾗ ὡμολόγει τὴν Ἀμφίπολιν ὑμετέραν εἶναι· ἔφη γὰρ ἐκπολιορκήσας ὑμῖν ἀποδώσειν, ὡς οὖσαν ὑμετέραν καὶ οὐ τῶν ἐχόντων. [28] κἀκεῖνοι μέν, ὡς ἔοικεν, οἱ πρότερον ἐν Ἀμφιπόλει οἰκοῦντες πρὶν Φίλιππον λαβεῖν, τὴν Ἀθηναίων χώραν εἶχον, ἐπειδὴ δὲ Φίλιππος αὐτὴν εἴληφεν, οὐ τὴν Ἀθηναίων χώραν ἀλλὰ τὴν ἑαυτοῦ ἔχει· οὐδ᾽ Ὄλυνθόν γε οὐδ᾽ Ἀπολλωνίαν οὐδὲ Παλλήνην, οὐκ ἀλλοτρίας ἀλλὰ τὰς ἑαυτοῦ χώρας κέκτηται. [29] ἆρ᾽ ὑμῖν δοκεῖ πεφυλαγμένως ἅπαντα πρὸς ὑμᾶς ἐπιστέλλειν, ὅπως ἂν φαίνηται καὶ λέγων καὶ πράττων ἃ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ὁμολογεῖται δίκαια εἶναι, ἀλλ᾽ οὐ σφόδρα καταπεφρονηκέναι, ὃς τὴν χώραν, ἣν οἱ Ἕλληνες καὶ βασιλεὺς ὁ Περσῶν ἐψηφίσαντο καὶ ὡμολογήκασιν ὑμετέραν εἶναι, ταύτην φησὶν ἑαυτοῦ καὶ οὐχ ὑμετέραν εἶναι;

[18] Όσον αφορά την τροποποίηση των όρων της ειρήνης, δικαίωμα που έδωσαν σε μας οι πρέσβεις που στάλθηκαν από εκείνον, ότι δηλαδή προτείναμε αλλαγή ενός όρου, που κατά γενική ομολογία θεωρείται δίκαιη, να έχει δηλαδή η κάθε πλευρά τις κτήσεις της, αρνείται ο Φίλιππος ότι έχει επιτρέψει να γίνει αυτή η τροποποίηση και ισχυρίζεται ότι οι πρέσβεις του δεν έθεσαν καν σε σας αυτό το θέμα. Και όλα αυτά όχι για κανέναν άλλον λόγο, παρά μόνο επειδή έχει πεισθεί από τους εδώ φίλους τους ότι δεν θυμάστε τα όσα έχουν ειπωθεί στην Εκκλησία του Δήμου. [19] Αλλά αυτό είναι το μόνο που δεν μπορείτε να ξεχάσετε· γιατί στην ίδια την Εκκλησία του Δήμου οι πρέσβεις που είχαν έρθει εκ μέρους εκείνου συζητούσαν το θέμα με σας και έγινε πρόταση ψηφίσματος. Επομένως, δεν ήταν δυνατόν, αμέσως μόλις είχαν τελειώσει οι ομιλίες και συγχρόνως είχε διαβαστεί το ψήφισμα, να εγκρίνετε με την ψήφο σας την πρόταση που θα διέψευδε την άποψη των πρέσβεων. Συνεπώς, δεν αφορά εμένα αλλά εσάς αυτό που έχει γράψει στην επιστολή του, ότι δηλαδή στείλατε σ᾽ αυτόν απάντηση για θέματα για τα οποία δεν έχει γίνει καν λόγος. [20] Γιατί οι ίδιοι οι πρέσβεις, τους οποίους το ψήφισμά σας διέψευδε απόλυτα, όταν με την ανάγνωση του ψηφίσματος τους δίνατε την απάντηση και τους καλούσατε να τους φιλοξενήσετε, δεν τόλμησαν να σας πλησιάσουν και να πουν «μας βγάζετε ψεύτες, Αθηναίοι, και ισχυρίζεστε ότι έχουμε πει λόγια που δεν είπαμε», αλλά έγιναν άφαντοι χωρίς να πουν λέξη. Θέλω όμως, Αθηναίοι (επειδή ο Πύθων, ο τότε πρεσβευτής, έκανε μεγάλη εντύπωση σε σας με την αγόρευσή του) να σας υπενθυμίσω τα ίδια ακριβώς τα λόγια του, γιατί ξέρω καλά ότι τα θυμάστε. [21] Ήταν παραπλήσια με αυτά που τώρα έχει γράψει ο Φίλιππος στην επιστολή του. Ενώ δηλαδή κατηγορούσε εμάς που συκοφαντούμε τάχα τον Φίλιππο, ταυτόχρονα μεμφόταν και εσάς, επειδή, παρόλο που αυτός ήταν διατεθειμένος να σας ευεργετήσει, και μάλιστα εσάς περισσότερο από όλους τους Έλληνες είχε προτιμήσει να έχει φίλους του, εσείς τον εμποδίζετε αποδεχόμενοι τα λόγια των συκοφαντών του, αυτών που και ζητούν χρήματα από εκείνον και τον διαβάλλουν. Γιατί αυτού του είδους τα λόγια, όταν τα ακούει να λέγονται, ότι δηλαδή κακολογείται και σεις το αποδέχεστε, τον κάνουν να αλλάζει γνώμη, αφού παρουσιάζεται ως αναξιόπιστος σ᾽ αυτούς που στοχεύει να ευεργετήσει. [22] Προέτρεπε λοιπόν τους δημόσιους αγορητές να μην καταφέρονται εναντίον της ειρήνης, γιατί δεν έπρεπε να λυθεί, αλλά, αν κάποιος όρος της δεν είχε διατυπωθεί κατά τρόπο ικανοποιητικό, να τον τροποποιήσετε, με την έννοια ότι ο Φίλιππος θα αποδεχόταν ό,τι θα αποφασίζατε. Αν όμως οι αγορητές περιορίζονταν στο να διαβάλλουν τον Φίλιππο, χωρίς να διατυπώνουν κάποια πρόταση, ώστε να διατηρηθεί η ειρήνη και να πάψει η δυσπιστία προς αυτόν, σας προέτρεπε να μην δίνετε σημασία σε τέτοιους ανθρώπους. [23] Όταν εσείς ακούσατε αυτά τα επιχειρήματα, τα αποδεχόσασταν και λέγατε ότι ο Πύθων μίλησε σωστά· και ήταν πράγματι σωστά. Και έλεγε αυτά όχι για να απαλειφθούν από την ειρήνη οι όροι που συνέφεραν σ᾽ εκείνον, για τους οποίους όρους είχε ξοδέψει πολλά χρήματα, ώστε να τους διασφαλίσει, αλλά επειδή έτσι τον ορμήνεψαν οι εδώ δάσκαλοί του, οι οποίοι δεν φαντάζονταν ότι θα βρισκόταν άνθρωπος που θα πρότεινε κάτι αντίθετο προς το ψήφισμα του Φιλοκράτη, που μας στοίχισε την Αμφίπολη. [24] Εγώ, Αθηναίοι, δεν τόλμησα να κάνω καμιά παράνομη πρόταση και, όπως θα αποδείξω, δεν ήταν παράνομο να προτείνω κάτι αντίθετο προς το ψήφισμα του Φιλοκράτη. Γιατί το ψήφισμα αυτό, εξαιτίας του οποίου χάσατε την Αμφίπολη, ήταν αντίθετο προς τα προηγούμενα ψηφίσματα, που σας εξασφάλισαν την κατοχή αυτής της περιοχής. [25] Τούτο λοιπόν το ψήφισμα ήταν παράνομο και αυτός που έκανε νόμιμες προτάσεις δεν ήταν δυνατόν να προτείνει τα ίδια με το παράνομο αυτό ψήφισμα. Αντίθετα, κάνοντας προτάσεις σύμφωνες με εκείνα τα προηγούμενα ψηφίσματα, που ήταν νόμιμα και που εξασφάλιζαν την επικράτειά σας, και νόμιμες προτάσεις έκανα και ξεσκέπαζα τον Φίλιππο αποδεικνύοντας ότι προσπαθούσε να σας εξαπατήσει, και ότι δεν επιθυμούσε να τροποποιήσει τους όρους της ειρήνης, αλλά να καταστήσει αναξιόπιστους αυτούς που υπερασπίζονταν τα συμφέροντά σας. [26] Όλοι γνωρίζετε καλά ότι, ενώ επέτρεψε την αναθεώρηση των όρων της ειρήνης, τώρα το αρνείται. Ισχυρίζεται ότι η Αμφίπολη είναι δική του, γιατί, όταν εσείς ψηφίζατε να κρατήσει αυτός όσα είχε στην κατοχή του, είναι σαν να επικυρώσατε ότι ανήκει σ᾽ εκείνον. Εσείς βέβαια ψηφίσατε αυτό το ψήφισμα, όχι όμως ότι και η Αμφίπολη ανήκει σ᾽ εκείνον· γιατί είναι βέβαια δυνατό να κατέχει κανείς ξένες κτήσεις, όλοι όμως οι κατέχοντες, δεν κατέχουν μόνο τα δικά τους, αλλά πολλοί έχουν στην κατοχή τους και ξένα πράγματα. Επομένως, η σοφιστεία του αυτή είναι μια βλακεία. [27] Θυμάται βέβαια το ψήφισμα του Φιλοκράτη, αλλά έχει ξεχάσει την επιστολή που σας έστειλε, όταν πολιορκούσε την Αμφίπολη, στην οποία είχε παραδεχτεί ότι η Αμφίπολη είναι δική σας. Έλεγε δηλαδή ότι, όταν την καταλάβει, θα σας την αποδώσει, υπονοώντας έτσι ότι ήταν δική σας και όχι αυτών που την κατείχαν. [28] Προφανώς, εκείνοι που κατοικούσαν την Αμφίπολη πριν ο Φίλιππος την καταλάβει, κατείχαν περιοχή των Αθηναίων· αλλά από τη στιγμή που την έχει καταλάβει ο Φίλιππος, δεν είναι Αθηναϊκή η περιοχή που κατέχει αλλά δική του. Ούτε βέβαια την Όλυνθο ούτε την Απολλωνία και την Παλλήνη έχει υπό την κατοχή του ως ξένες περιοχές αλλά ως δικές του! [29] Αλήθεια, πιστεύετε ότι όλες οι επιστολές που στέλνει σε σας είναι γραμμένες με προσοχή, ώστε να φαίνεται ότι και όσα λέει και όσα κάνει είναι αυτά που όλοι οι άνθρωποι αποδέχονται ως δίκαια, αλλά ότι δεν έχει δείξει τη μεγαλύτερη περιφρόνηση ο άνθρωπος που ισχυρίζεται ότι είναι δική του και όχι δική σας μια περιοχή για την οποία οι Έλληνες και ο Βασιλιάς των Περσών ακόμη αναγνώρισαν και παραδέχτηκαν ότι είναι δική σας;