Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΞΕΝΟΦΩΝ

Ἑλληνικά (6.5.49-6.5.52)

[6.5.49] Μετὰ ταῦτα ἐβουλεύοντο οἱ Ἀθηναῖοι, καὶ τῶν μὲν ἀντιλεγόντων οὐκ ἠνείχοντο ἀκούοντες, ἐψηφίσαντο δὲ βοηθεῖν πανδημεί, καὶ Ἰφικράτην στρατηγὸν εἵλοντο. ἐπεὶ δὲ τὰ ἱερὰ ἐγένετο καὶ παρήγγειλεν ἐν Ἀκαδημείᾳ δειπνοποιεῖσθαι, πολλοὺς ἔφασαν προτέρους αὐτοῦ Ἰφικράτους ἐξελθεῖν. ἐκ δὲ τούτου ἡγεῖτο μὲν ὁ Ἰφικράτης, οἱ δ᾽ ἠκολούθουν, νομίζοντες ἐπὶ καλόν τι ἔργον ἡγήσεσθαι. ἐπεὶ δὲ ἀφικόμενος εἰς Κόρινθον διέτριβέ τινας ἡμέρας, εὐθὺς μὲν ἐπὶ ταύτῃ τῇ διατριβῇ πρῶτον ἔψεγον αὐτόν· ὡς δ᾽ ἐξήγαγέ ποτε, προθύμως μὲν ἠκολούθουν ὅποι ἡγοῖτο, προθύμως δ᾽, εἰ πρὸς τεῖχος προσάγοι, προσέβαλλον. [6.5.50] τῶν δ᾽ ἐν τῇ Λακεδαίμονι πολεμίων Ἀρκάδες μὲν καὶ Ἀργεῖοι καὶ Ἠλεῖοι πολλοὶ ἀπεληλύθεσαν, ἅτε ὅμοροι οἰκοῦντες, οἱ μὲν ἄγοντες οἱ δὲ φέροντες ὅ τι ἡρπάκεσαν. οἱ δὲ Θηβαῖοι καὶ οἱ ἄλλοι τὰ μὲν καὶ διὰ τοῦτο ἀπιέναι ἐβούλοντο ἐκ τῆς χώρας, ὅτι ἑώρων ἐλάττονα τὴν στρατιὰν καθ᾽ ἡμέραν γιγνομένην, τὰ δέ, ὅτι σπανιώτερα τὰ ἐπιτήδεια ἦν· τὰ μὲν γὰρ ἀνήλωτο, τὰ δὲ διήρπαστο, τὰ δὲ ἐξεκέχυτο, τὰ δὲ κατεκέκαυτο· πρὸς δ᾽ ἔτι καὶ χειμὼν ἦν, ὥστ᾽ ἤδη πάντες ἀπιέναι ἐβούλοντο. [6.5.51] ὡς δ᾽ ἐκεῖνοι ἀπεχώρουν ἐκ τῆς Λακεδαίμονος, οὕτω δὴ καὶ ὁ Ἰφικράτης τοὺς Ἀθηναίους ἀπῆγεν ἐκ τῆς Ἀρκαδίας εἰς Κόρινθον. εἰ μὲν οὖν ἄλλο τι καλῶς ἐστρατήγησεν, οὐ ψέγω· ἐκεῖνα μέντοι ἃ ἐν τῷ χρόνῳ ἐκείνῳ ἔπραξε, πάντα εὑρίσκω τὰ μὲν μάτην, τὰ δὲ καὶ ἀσυμφόρως πεπραγμένα αὐτῷ. ἐπιχειρήσας μὲν γὰρ φυλάττειν ἐπὶ τῷ Ὀνείῳ, ὅπως μὴ δύναιντο οἱ Βοιωτοὶ ἀπελθεῖν οἴκαδε, παρέλιπεν ἀφύλακτον τὴν καλλίστην παρὰ Κεγχρειὰς πάροδον. [6.5.52] μαθεῖν δὲ βουλόμενος εἰ παρεληλυθότες εἶεν οἱ Θηβαῖοι τὸ Ὄνειον ἔπεμψε σκοποὺς τούς τε Ἀθηναίων ἱππέας καὶ τοὺς Κορινθίων ἅπαντας. καίτοι ἰδεῖν μὲν οὐδὲν ἧττον ὀλίγοι τῶν πολλῶν ἱκανοί· εἰ δὲ δέοι ἀποχωρεῖν, πολὺ ῥᾷον τοῖς ὀλίγοις ἢ τοῖς πολλοῖς καὶ ὁδοῦ εὐπόρου τυχεῖν καὶ καθ᾽ ἡσυχίαν ἀποχωρῆσαι. τὸ δὲ πολλούς τε προσάγειν καὶ ἥττονας τῶν ἐναντίων πῶς οὐ πολλὴ ἀφροσύνη; καὶ γὰρ δὴ ἅτε ἐπὶ πολὺ παραταξάμενοι χωρίον οἱ ἱππεῖς διὰ τὸ πολλοὶ εἶναι, ἐπεὶ ἔδει ἀποχωρεῖν, πολλῶν καὶ χαλεπῶν χωρίων ἐπελάβοντο· ὥστε οὐκ ἐλάττους ἀπώλοντο εἴκοσιν ἱππέων. καὶ τότε μὲν οἱ Θηβαῖοι ὅπως ἐβούλοντο ἀπῆλθον.

[6.5.49] Στη διαβούλευση που ακολούθησε οι Αθηναίοι δεν δέχτηκαν ν᾽ ακούσουν όσους διαφωνούσαν, παρά ψήφισαν γενική επιστράτευση για να βοηθήσουν τους Λακεδαιμονίους κι εκλέξαν στρατηγό τον Ιφικράτη. Κι όταν πέτυχε η θυσία και ο Ιφικράτης πρόσταξε τον στρατό να δειπνήσει στην Ακαδημία, λένε πως πολλοί ξεκίνησαν πρωτύτερα κι από τον ίδιο. Κατόπιν μπήκε επικεφαλής ο Ιφικράτης και οι υπόλοιποι τον ακολούθησαν, με την προσδοκία ότι θα τους οδηγούσε σ᾽ ένδοξα κατορθώματα. Είν᾽ αλήθεια ότι όταν, φτάνοντας στην Κόρινθο, σταμάτησε εκεί λίγες μέρες, ακούστηκαν αμέσως οι πρώτες επικρίσεις για τούτη την καθυστέρηση· αφού όμως τελικά προχώρησε, τον ακολούθησαν μ᾽ ενθουσιασμό όπου κι αν τους πήγαινε, κι όποτε τους έβαζε να επιτεθούν σ᾽ οχυρώσεις δείχνονταν πρόθυμοι στην έφοδο.
[6.5.50] Στο μεταξύ, από τους εχθρούς που βρίσκονταν στη Λακεδαίμονα είχαν φύγει πολλοί Αρκάδες, Αργείοι και Ηλείοι, που ήταν γείτονές της, σέρνοντας ή κουβαλώντας μαζί τους ό,τι είχαν αρπάξει. Οι Θηβαίοι πάλι κι οι υπόλοιποι ήθελαν να εγκαταλείψουν τη χώρα, και για τον λόγο ότι μέρα με τη μέρα έβλεπαν τον στρατό τους να λιγοστεύει, αλλά κι επειδή με την κατανάλωση, τη λεηλασία, τη σπατάλη και τις πυρκαγιές είχαν αρχίσει να λείπουν οι τροφές· εκτός από τούτα ήταν και χειμώνας, κι έτσι όλοι ήθελαν πια να φύγουν. [6.5.51] Όταν εκείνοι άρχισαν να εκκενώνουν τη Λακεδαίμονα, τότε κι ο Ιφικράτης πήρε πίσω τους Αθηναίους από την Αρκαδία στην Κόρινθο.
Για όσες φορές φάνηκε καλός στρατηγός, δεν τον επικρίνω· όλες του όμως οι ενέργειες εκείνο τον καιρό βρίσκω πως ήταν είτε περιττές, είτε κι ασύμφορες. Έτσι, ενώ ανέλαβε να φρουρήσει το Όνειο για να μην μπορέσουν οι Βοιωτοί να γυρίσουν στον τόπο τους, άφησε αφύλαχτο τον θαυμάσιο δρόμο που περνούσε από τις Κεγχρειές. [6.5.52] Έπειτα, θέλοντας να μάθει αν οι Θηβαίοι είχαν περάσει από το Όνειο, έστειλε ανιχνευτές όλο το ιππικό και των Αθηναίων και των Κορινθίων. Ωστόσο τη δουλειά του παρατηρητή μπορούν να την κάνουν λίγοι άνθρωποι εξίσου καλά με πολλούς· κι αν πάλι παρουσιαστεί ανάγκη ν᾽ αποτραβηχτούν, πολύ πιο εύκολο είναι στους λίγους να βρουν βολικό δρόμο και ν᾽ αποτραβηχτούν με άνεση. Το να στέλνεις μπροστά ένα πολυάριθμο σώμα, που να ᾽ναι μολοντούτο ασθενέστερο από τον αντίπαλο, δεν είναι μεγάλη απερισκεψία; Και πραγματικά: καθώς ήταν πολύ το ιππικό, απλώθηκε σε μεγάλο πλάτος, κι όταν χρειάστηκε ν᾽ αποτραβηχτεί απάντησε πολλούς δύσβατους τόπους, μ᾽ αποτέλεσμα να μη σκοτωθούν λιγότεροι από είκοσι ιππείς.
Τότε λοιπόν οι Θηβαίοι έφυγαν όπως ήθελαν.