[1.6.12] Μόλις τέλειωσε την αγόρευσή του, σηκώθηκαν πολλοί —ιδίως όσοι φοβόνταν, επειδή είχαν κατηγορηθεί γι᾽ αντίπαλοί του— και πρότειναν τρόπους για να βρεθούν χρήματα, τάζοντας ότι θα δώσουν κι οι ίδιοι. Ο Καλλικρατίδας πήρε αυτά τα χρήματα, εισέπραξε κι από τη Χίο πέντε δραχμές για κάθε ναύτη κι έβαλε πλώρη για τη Μήθυμνα της Λέσβου που βρισκόταν στα χέρια του εχθρού. [1.6.13] Όταν αρνήθηκαν οι Μηθυμναίοι να συνθηκολογήσουν (στην πόλη υπήρχε αθηναϊκή φρουρά, κι αυτοί που ήταν στα πράγματα ήταν με το μέρος της Αθήνας), έκανε επίθεση και κατέλαβε την πόλη μ᾽ έφοδο. [1.6.14] Οι στρατιώτες λεηλάτησαν τα πάντα, αλλά ο Καλλικρατίδας συγκέντρωσε όλους τους αιχμαλώτους στην Αγορά· όταν οι σύμμαχοι ζήτησαν να πουληθούν κι οι Μηθυμναίοι για δούλοι, τους είπε ότι όσο είν᾽ αυτός αρχηγός, κι όσο περνάει από το χέρι του, κανένας Έλληνας δεν θα γίνει δούλος. [1.6.15] Την άλλη μέρα άφησε ελεύθερους τους πολίτες, πούλησε όμως τους Αθηναίους φρουρούς κι όλους τους αιχμαλώτους δούλους· κατόπιν μήνυσε στον Κόνωνα ότι πέρασε πια ο καιρός που τον άφηναν να «παρασταίνει τον αγαπητικό της θάλασσας»· βλέποντας τον στόλο του να βγαίνει πρωί πρωί στ᾽ ανοιχτά, τον καταδίωξε κόβοντάς του τον δρόμο για τη Σάμο, για να μην μπορέσει να καταφύγει εκεί. [1.6.16] Ο Κόνων ξέφυγε χάρη στην ταχύτητα των πλοίων του —είχε επανδρώσει λίγα, διαλέγοντας τους καλύτερους κωπηλάτες απ᾽ όλα τα πληρώματα— και γύρεψε καταφύγιο στη Μυτιλήνη της Λέσβου· μαζί του είχε, από τους δέκα στρατηγούς, τον Λέοντα και τον Ερασινίδη. Ο Καλλικρατίδας όμως, που τον καταδίωκε μ᾽ εκατόν σαράντα πλοία, μπήκε κι αυτός στο λιμάνι. [1.6.17] Καθώς ο εχθρός πρόλαβε και τον περικύκλωσε, ο Κόνων αναγκάστηκε να ναυμαχήσει στο στόμιο του λιμανιού κι έχασε τριάντα καράβια (αν και τα πληρώματα σώθηκαν βγαίνοντας στη στεριά)· τα υπόλοιπα σαράντα κατάφερε να τραβήξει στον γιαλό κάτω από τα τείχη. [1.6.18] Τότε ο Καλλικρατίδας αγκυροβόλησε μέσα στο λιμάνι και τον απέκλεισε αποκεί, κρατώντας το στόμιο· ταυτόχρονα παράγγελνε να ᾽ρθουν από τη στεριά όλοι οι μάχιμοι Μηθυμναίοι, κι έφερνε και τον στρατό από τη Χίο. Τον ίδιο καιρό πήρε και χρήματα από τον Κύρο.
[1.6.19] Έτσι ο Κόνων βρέθηκε αποκλεισμένος κι από στεριά κι από θάλασσα· τρόφιμα δεν μπορούσε να προμηθευτεί από πουθενά, η πόλη είχε πολλά στόματα να θρέψει και βοήθεια δεν ερχόταν από τους Αθηναίους, που δεν είχαν μάθει τί συνέβαινε. Μια μέρα λοιπόν, πριν ξημερώσει, πρόσταξε να ρίξουν στο νερό τα δυο γοργότερα καράβια του, να τα επανδρώσουν διαλέγοντας τους καλύτερους κωπηλάτες απ᾽ όλο τον στόλο και να σηκώσουν τις λινάτσες στα πλευρά τους· τους πεζοναύτες τούς έβαλαν στ᾽ αμπάρια. [1.6.20] Όλη τη μέρα την περνούσαν έτσι, και το βράδυ —με το σκοτάδι, για να μην τους καταλαβαίνουν οι εχθροί— έβγαιναν ξανά στη στεριά. Την πέμπτη μέρα φόρτωσαν τ᾽ αναγκαία τρόφιμα, και κατά το μεσημέρι —την ώρα που οι πολιορκητές είχαν χαλαρώσει την προσοχή τους, και μάλιστα μερικοί κοιμόνταν— βγήκαν τα δυο καράβια από το λιμάνι και τράβηξαν το ένα για τον Ελλήσποντο και τ᾽ άλλο για το ανοιχτό πέλαγο. [1.6.21] Οι πολιορκητές, που βρίσκονταν στη στεριά για το μεσημεριανό φαγητό, όρμησαν εναντίον τους όσο πιο γρήγορα μπορούσε ο καθένας αλλ᾽ ακατάστατα, κόβοντας τις άγκυρές τους από την πολλή βιασύνη. Τέλος επιβιβάστηκαν και κυνήγησαν το καράβι που ᾽χε ανοιχτεί στο πέλαγο· το ᾽φτασαν κατά το ηλιοβασίλεμα, το αιχμαλώτισαν ύστερα από μάχη και το οδήγησαν δεμένο πίσω στη βάση τους μαζί με το πλήρωμά του. [1.6.22] Το καράβι που είχε βάλει πλώρη για τον Ελλήσποντο, ωστόσο, γλίτωσε κι έφτασε στην Αθήνα, όπου ανήγγειλε την πολιορκία. Στο μεταξύ ο Διομέδων, προσπαθώντας να βοηθήσει τον αποκλεισμένο Κόνωνα, αγκυροβόλησε με δώδεκα πλοία στο στενό της Μυτιλήνης. [1.6.23] Ο Καλλικρατίδας όμως του επιτέθηκε αιφνιδιαστικά κι αιχμαλώτισε τα δέκα πλοία, ενώ ο Διομέδων ξέφευγε με το δικό του κι άλλο ένα.
[1.6.24] Σαν έμαθαν τα γεγονότα και την πολιορκία οι Αθηναίοι, ψήφισαν να στείλουν σ᾽ ενίσχυση εκατόν δέκα πλοία, επιβιβάζοντας όλους όσοι ήταν σε μάχιμη ηλικία — δούλους κι ελεύθερους πολίτες. Μέσα σ᾽ έναν μήνα επανδρώθηκαν τα εκατόν δέκα πλοία κι έκαναν πανιά· πήγαν ακόμα και πολλοί ιππείς μαζί τους. [1.6.25] Έφτασαν στη Σάμο, απ᾽ όπου πήραν δέκα σαμιώτικα πλοία, και συγκέντρωσαν κι άλλα τριάντα από τους υπόλοιπους συμμάχους, αναγκάζοντας κι αυτούς να επιβιβαστούν όλοι· τέλος πήραν κι όσα πλοία τους έτυχε να βρίσκονται κιόλας στη θάλασσα. Συνολικά μαζεύτηκαν περισσότερα από εκατόν πενήντα καράβια.
[1.6.26] Ακούγοντας ότι οι ενισχύσεις του εχθρού είχαν φτάσει κιόλας στη Σάμο, ο Καλλικρατίδας άφησε στη Μυτιλήνη πενήντα πλοία με διοικητή τον Ετεόνικο, ανοίχτηκε με τ᾽ άλλα εκατόν είκοσι κι άραξε για το δείπνο στο ακρωτήριο Μαλέα της Λέσβου. [1.6.27] Την ίδια μέρα έτυχε να ᾽χουν αράξει κι οι Αθηναίοι για το δείπνο στις Αργινούσες, που βρίσκονται αντίκρυ στη Μυτιλήνη. [1.6.28] Τη νύχτα ο Καλλικρατίδας είδε τις φωτιές, κι όταν του ᾽παν πως ήταν των Αθηναίων, ετοιμάστηκε να ξεκινήσει κατά τα μεσάνυχτα με σκοπό να τους επιτεθεί αιφνιδιαστικά, αλλά ξέσπασε δυνατή βροχή με βροντές, που εμπόδισε τον στόλο ν᾽ ανοιχτεί. Όταν σταμάτησε, τα ξημερώματα, έβαλε πλώρη για τις Αργινούσες.
[1.6.29] Οι Αθηναίοι βγήκαν κι αυτοί να τον απαντήσουν, με το αριστερό τους τμήμα προς την ανοιχτή θάλασσα και με την ακόλουθη διάταξη: στο αριστερό είχε το πρόσταγμα ο Αριστοκράτης, που προπορευόταν με δεκαπέντε πλοία, και κοντά του ήταν ο Διομέδων μ᾽ άλλα δεκαπέντε. Πίσω από τον Αριστοκράτη είχε τοποθετηθεί ο Περικλής και πίσω από τον Διομέδοντα ο Ερασινίδης. Πλάι στον Διομέδοντα ήταν τα δέκα πλοία των Σαμίων σε μια γραμμή, με στρατηγό κάποιον Σάμιο που λεγόταν Ιππεύς. Από κοντά έρχονταν τα δέκα πλοία των ταξιάρχων, κι αυτά σε μια γραμμή, και πίσω τους τα τρία των ναυάρχων και μερικά συμμαχικά πλοία. [1.6.30] Στο δεξιό τμήμα είχε το πρόσταγμα ο Πρωτόμαχος με δεκαπέντε πλοία, και κοντά του ήταν ο Θράσυλλος μ᾽ άλλα δεκαπέντε. Πίσω από τον Πρωτόμαχο είχε τοποθετηθεί ο Λυσίας μ᾽ άλλα τόσα, και πίσω από τον Θράσυλλο ο Αριστογένης. [1.6.31] Είχαν αποφασίσει αυτή τη διάταξη για να μην κινδυνέψουν να διασπαστούν, μια και τα πλοία τους ήταν λιγότερο ευέλικτα. Αντίκρυ τους τα πλοία των Λακεδαιμονίων, πιο ευέλικτα, ήταν παραταγμένα όλα σε μια σειρά, έτοιμα να επιχειρήσουν διάσπαση ή πλευροκόπηση. Ο Καλλικρατίδας διοικούσε το δεξιό τμήμα τους. [1.6.32] Ο Έρμων από τα Μέγαρα, κυβερνήτης του πλοίου του, του είπε ότι θα ᾽καναν καλά να υποχωρήσουν, γιατί τα πολεμικά των Αθηναίων ήταν πολύ περισσότερα. Ο Καλλικρατίδας ωστόσο αποκρίθηκε ότι δεν θα ᾽ναι μεγάλη απώλεια για τη Σπάρτη αν αυτός σκοτωθεί, ενώ θα ᾽ταν ντροπή να υποχωρήσουν.
[1.6.33] Στη συνέχεια ναυμάχησαν πολλές ώρες, στην αρχή όλα τα πλοία μαζί κι ύστερα σκορπισμένα. Ο Καλλικρατίδας όμως έπεσε στη θάλασσα και χάθηκε τη στιγμή που το καράβι του εμβόλιζε ένα εχθρικό, και στο δεξιό τμήμα των Αθηναίων ο Πρωτόμαχος κι οι δικοί του νίκησαν το αριστερό των Πελοποννησίων. Τότε οι Πελοποννήσιοι υποχώρησαν άτακτα —οι πιο πολλοί προς τη Χίο και μερικοί προς τη Φώκαια—, ενώ οι Αθηναίοι ξαναγύρισαν στις Αργινούσες. [1.6.34] Οι Αθηναίοι έχασαν είκοσι πέντε πλοία μαζί με τα πληρώματά τους (εκτός από λίγους που έριξε το κύμα στην ακρογιαλιά), κι οι Πελοποννήσιοι εννιά από τα λακωνικά —που ήταν όλα όλα δέκα— και πάνω από εξήντα των άλλων συμμάχων.
[1.6.35] Οι Αθηναίοι στρατηγοί αποφάσισαν να στείλουν βοήθεια σαράντα εφτά πλοία με τον Θηραμένη και τον Θρασύβουλο (που ήταν τριήραρχοι), καθώς και μερικούς ταξίαρχους, στα βυθισμένα πλοία και στους ναυαγούς που βρίσκονταν επάνω τους· με τον υπόλοιπο στόλο θα πήγαιναν να χτυπήσουν τα πλοία του Ετεονίκου που πολιορκούσε τη Μυτιλήνη. Ενώ όμως σκόπευαν να τα κάνουν αυτά, σηκώθηκε δυνατός άνεμος και τρικυμία που τους εμπόδισε· έστησαν λοιπόν τρόπαιο και στρατοπέδευσαν εκεί.
[1.6.36] Στο μεταξύ το βοηθητικό πλοιάριο ανήγγειλε όλα τα σχετικά με τη ναυμαχία στον Ετεόνικο. Αυτός το ᾽στειλε πάλι έξω, διατάζοντας τους ναύτες να φύγουν αθόρυβα δίχως να μιλήσουν σε κανέναν, κι αμέσως μετά να γυρίσουν ξανά στη βάση στεφανωμένοι και φωνάζοντας ότι ο Καλλικρατίδας είχε κερδίσει τη ναυμαχία κι ότι όλα τα πλοία των Αθηναίων είχαν καταστραφεί. [1.6.37] Όταν αυτοί ξανάρθαν σύμφωνα με τις οδηγίες του, ο Ετεόνικος έκανε ευχαριστήρια θυσία. Συνάμα πρόσταξε τους στρατιώτες να δειπνήσουν, τους προμηθευτές να φορτώσουν αθόρυβα τις πραμάτειες τους στα μεταγωγικά και να τραβήξουν για τη Χίο —ο άνεμος ήταν ευνοϊκός— και τα πολεμικά να βάλουν κι αυτά πλώρη για κει το γρηγορότερο. [1.6.38] Ο ίδιος έβαλε φωτιά στο στρατόπεδο κι οδήγησε το πεζικό στη Μήθυμνα.
Αφού εξαφανίστηκε ο εχθρός και καλυτέρεψε ο καιρός, ο Κόνων έριξε τα πλοία του στο νερό, βρήκε τους Αθηναίους που ᾽χαν κιόλας ξεκινήσει από τις Αργινούσες και τους είπε για τον Ετεόνικο. Τότε οι Αθηναίοι πήγαν στη Μυτιλήνη κι από κει στη Χίο, αλλά γύρισαν πίσω στη Σάμο άπρακτοι.