β) Συμπληρωματικές εξηγήσεις.
Και, για να μη σου μπει στο μυαλό ότι σ᾽ εξαπάτησα λέγοντας πως όλοι πιστεύουν πραγματικά ότι ο κάθε άνθρωπος έχει μερίδιο στη δικαιοσύνη και γενικά σε κάθε πολιτική αρετή, άκουσε κι αυτή την απόδειξη. Δηλαδή στ᾽ άλλα χαρίσματα —κατά τα λεγόμενά σου— αν κάποιος λόγου χάρη καμαρώνει ότι είναι καλός στο παίξιμο του αυλού ή σε κάθε άλλη τέχνη, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι, οι άλλοι ή τον παίρνουν στο ψιλό [323b] ή θυμώνουν, και οι συγγενείς του τον παίρνουν κατά μέρος και τον συμβουλεύουν, σαν να είναι τρελός. Το αντίθετο όμως συμβαίνει με τη δικαιοσύνη και τις άλλες πολιτικές αρετές: πες ότι ξέρουν πως κάποιος είναι άδικος· ε, μολοντούτο, αν αυτός λέει την αλήθεια για το άτομό του μπροστά σ᾽ όλο τον κόσμο, αυτό το οποίο στην προηγούμενη περίπτωση το θεωρούσαν φρονιμάδα —το να λέει κανείς την αλήθεια— τώρα το θεωρούν τρέλα· και λένε ότι όλοι πρέπει να ισχυρίζονται πως είναι δίκαιοι —είναι δεν είναι— διαφορετικά, ότι είναι τρελός αυτός που δεν παριστάνει τον δίκαιο. [323c] Τόσο πολύ είναι απαραίτητο όλοι χωρίς εξαίρεση να έχουν με κάποιο τρόπο το μερίδιό τους σ᾽ αυτή ή, στην αντίθετη περίπτωση, ν᾽ αποκλειστούν από την κοινωνία.
Λοιπόν, πάνω στο ότι οι Αθηναίοι δέχονται με τον πιο φυσικό τρόπο να τους συμβουλεύει ο καθένας για πράγματα που έχουν σχέση μ᾽ αυτή την αρετή, επειδή πιστεύουν ότι όλοι έχουν το μερίδιό τους σ᾽ αυτή, αυτά είχα να πω. Στη συνέχεια θα προσπαθήσω ν᾽ αποδείξω τούτο: ότι δηλαδή πιστεύουν πως αυτήν δε μας τη δίνει η φύση ή η τύχη, αλλά μπορεί να διδαχτεί και να γίνει κτήμα ύστερ᾽ από φροντίδες, σ᾽ όποιον την κάνει κτήμα του. Γιατί, για όσα ελαττώματα πιστεύουν οι άνθρωποι ότι οι όμοιοί τους τα έχουν [323d] από τη φύση ή από την τύχη, κανένας δε θυμώνει ούτε τους δίνει συμβουλές ή μαθήματα ούτε τιμωρεί αυτούς που τα έχουν, για να πάψουν να είναι τέτοιοι, αλλά τους συμπονούν· έτσι, ποιός είναι τόσο άμυαλος, ώστε να τολμήσει να κάνει κάτι τέτοιο στους άσχημους, τους κοντούληδες ή τους αρρωστιάρηδες; Επειδή βέβαια ξέρουν, νομίζω, ότι η φύση ή η τύχη δίνουν στους ανθρώπους τα χαρίσματα και τ᾽ αντίθετά τους. [323e] Αν όμως κάποιος δεν έχει τα προτερήματα, που κατά την κοινή αντίληψη οι άνθρωποι τα αποχτούν με φροντίδα και άσκηση και διδασκαλία, αλλά έχει τα αντίθετά τους ελαττώματα, σ᾽ αυτή την περίπτωση έχουμε θυμούς, τιμωρίες και συμβουλές. Σ᾽ αυτά τα τελευταία ελαττώματα ανήκουν η αδικία και η ασέβεια και [324a] με δυο λόγια καθετί το αντίθετο με την πολιτική αρετή. Λοιπόν σ᾽ αυτές τις περιπτώσεις ο καθένας θυμώνει με τον άλλον ή του δίνει συμβουλές, ολοφάνερα επειδή έχει τη γνώμη ότι η αρετή μπορεί να γίνει κτήμα με φροντίδα και διδασκαλία. Γιατί, αν θέλεις να σκεφτείς ποιά σημασία μπορεί να έχει η τιμωρία των αδικητών, Σωκράτη, η καθημερινή ζωή θα σου δείξει ότι οι άνθρωποι πιστεύουν πως η αρετή μπορεί να μεταδοθεί. Γιατί ποιός τιμωρεί τους αδικητές, στρέφοντας τη σκέψη του σ᾽ αυτό, και γι᾽ αυτό το λόγο: το ότι έκαμαν το αδίκημα; [324b] (μη λογαριάζεις εκείνον που τιμωρεί ασυλλόγιστα, σαν θηρίο). Αντίθετα, εκείνος που έχει έγνοια να τιμωρήσει μυαλωμένα, δεν τιμωρεί για το αδίκημα που έγινε και πάει —γιατί ό,τι έγινε δεν ξεγίνεται— αλλά προνοώντας για το μέλλον, για να μην αδικήσει άλλη φορά ούτε ο ίδιος ο αδικητής ούτε άλλος κανείς από όσους είδαν την τιμωρία του. Με το να σκέφτεται λοιπόν έτσι, σκέφτεται ότι η αρετή μπορεί να διδαχτεί· όπως και να ᾽χει, σκοπός της τιμωρίας είναι η φοβέρα. Άρα όλοι, όσοι τιμωρούν και στη δημόσια και στην ιδιωτική ζωή, αυτή τη γνώμη έχουν. [324c] Έτσι και οι άλλοι άνθρωποι και πρώτοι απ᾽ όλους οι Αθηναίοι, οι συμπολίτες σου, τιμωρούν αυτούς που νομίζουν ότι κάνουν αδικήματα, και για να βρει το δίκιο του ο αδικημένος και για να πληρώσει ο αδικητής. Απ᾽ αυτό βγαίνει ότι οι Αθηναίοι είναι απ᾽ εκείνους που πιστεύουν ότι η αρετή μπορεί και να διδαχτεί και να μεταδοθεί. Τώρα μου φαίνεται πως σου δόθηκε ικανοποιητική απόδειξη, Σωκράτη, ότι καλά κάνουν οι συμπολίτες σου και δέχονται να τους δίνει συμβουλές πάνω σε θέματα της πολιτείας και ο χαλκιάς και ο τσαγκάρης, και ότι πιστεύουν πως η αρετή μπορεί να διδαχτεί και να μεταδοθεί.