Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (11.163-11.220)


Ἕκτορα δ᾽ ἐκ βελέων ὕπαγε Ζεὺς ἔκ τε κονίης
ἔκ τ᾽ ἀνδροκτασίης ἔκ θ᾽ αἵματος ἔκ τε κυδοιμοῦ·
165 Ἀτρεΐδης δ᾽ ἕπετο σφεδανὸν Δαναοῖσι κελεύων.
οἱ δὲ παρ᾽ Ἴλου σῆμα παλαιοῦ Δαρδανίδαο
μέσσον κὰπ πεδίον παρ᾽ ἐρινεὸν ἐσσεύοντο
ἱέμενοι πόλιος· ὁ δὲ κεκληγὼς ἕπετ᾽ αἰεὶ
Ἀτρεΐδης, λύθρῳ δὲ παλάσσετο χεῖρας ἀάπτους.
170 ἀλλ᾽ ὅτε δὴ Σκαιάς τε πύλας καὶ φηγὸν ἵκοντο,
ἔνθ᾽ ἄρα δὴ ἵσταντο καὶ ἀλλήλους ἀνέμιμνον.
οἱ δ᾽ ἔτι κὰμ μέσσον πεδίον φοβέοντο βόες ὥς,
ἅς τε λέων ἐφόβησε μολὼν ἐν νυκτὸς ἀμολγῷ
πάσας· τῇ δέ τ᾽ ἰῇ ἀναφαίνεται αἰπὺς ὄλεθρος·
175 τῆς δ᾽ ἐξ αὐχέν᾽ ἔαξε λαβὼν κρατεροῖσιν ὀδοῦσι
πρῶτον, ἔπειτα δέ θ᾽ αἷμα καὶ ἔγκατα πάντα λαφύσσει·
ὣς τοὺς Ἀτρεΐδης ἔφεπε κρείων Ἀγαμέμνων,
αἰὲν ἀποκτείνων τὸν ὀπίστατον· οἱ δὲ φέβοντο.
πολλοὶ δὲ πρηνεῖς τε καὶ ὕπτιοι ἔκπεσον ἵππων
180 Ἀτρεΐδεω ὑπὸ χερσί· περιπρὸ γὰρ ἔγχεϊ θῦεν.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ τάχ᾽ ἔμελλεν ὑπὸ πτόλιν αἰπύ τε τεῖχος
ἵξεσθαι, τότε δή ῥα πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε
Ἴδης ἐν κορυφῇσι καθέζετο πιδηέσσης,
οὐρανόθεν καταβάς· ἔχε δ᾽ ἀστεροπὴν μετὰ χερσίν.
185 Ἶριν δ᾽ ὄτρυνε χρυσόπτερον ἀγγελέουσαν·
«βάσκ᾽ ἴθι, Ἶρι ταχεῖα, τὸν Ἕκτορι μῦθον ἐνίσπες·
ὄφρ᾽ ἂν μέν κεν ὁρᾷ Ἀγαμέμνονα, ποιμένα λαῶν,
θύνοντ᾽ ἐν προμάχοισιν, ἐναίροντα στίχας ἀνδρῶν,
τόφρ᾽ ἀναχωρείτω, τὸν δ᾽ ἄλλον λαὸν ἀνώχθω
190 μάρνασθαι δηΐοισι κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην.
αὐτὰρ ἐπεί κ᾽ ἢ δουρὶ τυπεὶς ἢ βλήμενος ἰῷ
εἰς ἵππους ἅλεται, τότε οἱ κράτος ἐγγυαλίξω
κτείνειν, εἰς ὅ κε νῆας ἐϋσσέλμους ἀφίκηται
δύῃ τ᾽ ἠέλιος καὶ ἐπὶ κνέφας ἱερὸν ἔλθῃ.»
195Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε ποδήνεμος ὠκέα Ἶρις,
βῆ δὲ κατ᾽ Ἰδαίων ὀρέων εἰς Ἴλιον ἱρήν.
εὗρ᾽ υἱὸν Πριάμοιο δαΐφρονος, Ἕκτορα δῖον,
ἑσταότ᾽ ἔν θ᾽ ἵπποισι καὶ ἅρμασι κολλητοῖσιν·
ἀγχοῦ δ᾽ ἱσταμένη προσέφη πόδας ὠκέα Ἶρις·
200 «Ἕκτορ, υἱὲ Πριάμοιο, Διὶ μῆτιν ἀτάλαντε,
Ζεύς με πατὴρ προέηκε τεῒν τάδε μυθήσασθαι.
ὄφρ᾽ ἂν μέν κεν ὁρᾷς Ἀγαμέμνονα, ποιμένα λαῶν,
θύνοντ᾽ ἐν προμάχοισιν, ἐναίροντα στίχας ἀνδρῶν,
τόφρ᾽ ὑπόεικε μάχης, τὸν δ᾽ ἄλλον λαὸν ἄνωχθι
205 μάρνασθαι δηΐοισι κατὰ κρατερὴν ὑσμίνην.
αὐτὰρ ἐπεί κ᾽ ἢ δουρὶ τυπεὶς ἢ βλήμενος ἰῷ
εἰς ἵππους ἅλεται, τότε τοι κράτος ἐγγυαλίξει
κτείνειν, εἰς ὅ κε νῆας ἐϋσσέλμους ἀφίκηαι
δύῃ τ᾽ ἠέλιος καὶ ἐπὶ κνέφας ἱερὸν ἔλθῃ.»
210Ἡ μὲν ἄρ᾽ ὣς εἰποῦσ᾽ ἀπέβη πόδας ὠκέα Ἶρις,
Ἕκτωρ δ᾽ ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαμᾶζε,
πάλλων δ᾽ ὀξέα δοῦρα κατὰ στρατὸν ᾤχετο πάντῃ,
ὀτρύνων μαχέσασθαι, ἔγειρε δὲ φύλοπιν αἰνήν.
οἱ δ᾽ ἐλελίχθησαν καὶ ἐναντίοι ἔσταν Ἀχαιῶν,
215 Ἀργεῖοι δ᾽ ἑτέρωθεν ἐκαρτύναντο φάλαγγας.
ἀρτύνθη δὲ μάχη, στὰν δ᾽ ἀντίοι· ἐν δ᾽ Ἀγαμέμνων
πρῶτος ὄρουσ᾽, ἔθελεν δὲ πολὺ προμάχεσθαι ἁπάντων.
Ἔσπετε νῦν μοι, Μοῦσαι, Ὀλύμπια δώματ᾽ ἔχουσαι,
ὅς τις δὴ πρῶτος Ἀγαμέμνονος ἀντίον ἦλθεν
220 ἢ αὐτῶν Τρώων ἠὲ κλειτῶν ἐπικούρων.


Κι έσυρ᾽ ο Ζευς τον Έκτορα μακράν από τα βέλη,
την ταραχήν, τα αίματα και την ανδροφονίαν·
165και οι Τρώες στην αγριοσυκιά, στον τάφον του αρχαίου
Ίλου έτρεχαν άτακτοι, στην μέσην της πεδιάδος,
πρόθυμοι προς την πόλιν τους· και με κραυγές ο Ατρείδης
πάντοτε με τους Δαναούς σφοδρά τους κυνηγούσε
κι είχε τα χέρι᾽ ανίκητα, σ᾽ αίμα πηκτό βαμμένα.
170Και αντίκρυ των Σκαιών Πυλών φθασμένοι και στον φράξον
εστάθηκαν και ανέμεναν οι υστερινοί να φθάσουν.
Κι εκείνοι εφεύγαν σκορπιστοί στον κάμπον ως δαμάλες,
οπού λεοντάρι εσκόρπισεν ερχόμενες το δείλι
και απ᾽ όλες μία φανερά τον όλεθρον γνωρίζει·
175με τα ανδρειωμένα δόντια του συντρίβει τον λαιμόν της,
και όλα τα εντόσθια της ρουφά και πίνει της το αίμα.
Όμοια και αυτούς κατάποδα πατούσεν ο Αγαμέμνων
και πάντοτε τον ύστερον εφόνευε ως εφεύγαν.
Κι επίστομα και ανάσκελα επέσαν απ᾽ τα αμάξια
180πάμπολλοι από την λόγχην του, καθώς λυσσομανούσε.
Αλλ᾽ όταν επλησίαζαν στην πόλιν και στον πύργον,
τότε ο πατέρας των θεών και των θνητών ανθρώπων
κατέβη από τον ουρανόν και κεραυνόν κρατώντας
στα πλάγια τα πολύβρυσα της Ίδης να καθίσει.
185Και προς την Ίριν έλεγε, χρυσόπτερην μηνύτραν:
«Πτερόποδ᾽ Ίρι, πήγαινε στον Έκτορα και ειπέ του,
όσο τον Αγαμέμνονα θωρεί, τον πολεμάρχον
μες στους προμάχους λυσσερά τους άνδρες να θερίζει,
ας πάγει αυτός ανάμερα, και τον στρατόν του ας σπρώχνει
190προς τους εχθρούς, τον φοβερόν αγώνα να κρατήσει.
Και όταν ή βέλος ή λογχιά τον βιάσει να πηδήσει
στ᾽ αμάξι, τότε δύναμιν του Έκτορος θα δώσω
να σφάζει και τους Αχαιούς να διώχνει προς τα πλοία,
ώσπου να πέσ᾽ ο ήλιος και τ᾽ άγιο σκότος φθάσει».
195Τον Δία δεν παράκουσεν η ανεμόποδ᾽ Ίρις·
και στην αγίαν Ίλιον κατέβη από την Ίδην
κι ήβρε τον θείον Έκτορα, το τέκνον του Πριάμου
να στέκει με τους ίππους του και τα λαμπρά του αμάξια.
Κι η Ίρις η πτερόποδη σιμά του εστάθη κι είπε:
200«Ω Έκτωρ, που συγκρίνεσαι στην γνώσιν με τον Δία,
ο Ζευς πατέρας μ᾽ έστειλε τα εξής να σου ομιλήσω:
όσο τον Αγαμέμνονα θωρείς τον πολεμάρχον
μες στους προμάχους λυσσερά τους άνδρες να θερίζει,
την μάχην αναμέριζε και σπρώχνε τον στρατόν σου
205προς τους εχθρούς τον φοβερόν αγώνα να κρατήσεις·
και όταν ή βέλος ή λογχιά τον βιάσει να πηδήσει
στ᾽ αμάξι, τότε δύναμιν σ᾽ εσέ θα δώσει ο Δίας,
να σφάζεις και τους Αχαιούς να διώχνεις ως τα πλοία,
ώσπου να πέσ᾽ ο ήλιος και τ᾽ άγιο σκότος φθάσει».
210Αυτά του είπε κι έφυγεν η ανεμόποδ᾽ Ίρις.
Και ο Έκτωρ μ᾽ όλα τ᾽ άρματα επήδησε απ᾽ τ᾽ αμάξι,
δυο λόγχες σείει και παντού στο στράτευμα γυρίζει,
στην μάχην σπρώχνει και δεινήν πολέμου ανάφτει φλόγα.
Τινάχθηκαν και αντίκρισαν τους Αχαιούς εκείνοι.
215Και απ᾽ τ᾽ άλλο μέρος έσφιξαν τες φάλαγγες οι Αργείοι
την μάχην πάλι εσύστησαν οι αντίθετοι· και πρώτος
όρμησ᾽ ο Ατρείδης πρόθυμος παντού να προμαχήσει.
Μούσες του Ολύμπου εγκάτοικοι, σεις τώρα λέγετέ μου,
ποιος πρώτος τότ᾽ εστήθηκεν εμπρός εις τον Ατρείδην
220των Τρώων ή των ξακουστών στην μάχην βοηθών των.