Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (10.512-10.579)


Ὣς φάθ᾽, ὁ δὲ ξυνέηκε θεᾶς ὄπα φωνησάσης,
καρπαλίμως δ᾽ ἵππων ἐπεβήσετο· κόψε δ᾽ Ὀδυσσεὺς
τόξῳ· τοὶ δ᾽ ἐπέτοντο θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν.
515Οὐδ᾽ ἀλαοσκοπιὴν εἶχ᾽ ἀργυρότοξος Ἀπόλλων,
ὡς ἴδ᾽ Ἀθηναίην μετὰ Τυδέος υἱὸν ἕπουσαν·
τῇ κοτέων Τρώων κατεδύσετο πουλὺν ὅμιλον,
ὦρσεν δὲ Θρῃκῶν βουληφόρον Ἱπποκόωντα,
Ῥήσου ἀνεψιὸν ἐσθλόν· ὁ δ᾽ ἐξ ὕπνου ἀνορούσας,
520 ὡς ἴδε χῶρον ἐρῆμον, ὅθ᾽ ἕστασαν ὠκέες ἵπποι,
ἄνδρας τ᾽ ἀσπαίροντας ἐν ἀργαλέῃσι φονῇσιν,
ᾤμωξέν τ᾽ ἄρ᾽ ἔπειτα φίλον τ᾽ ὀνόμηνεν ἑταῖρον.
Τρώων δὲ κλαγγή τε καὶ ἄσπετος ὦρτο κυδοιμὸς
θυνόντων ἄμυδις· θηεῦντο δὲ μέρμερα ἔργα,
525 ὅσσ᾽ ἄνδρες ῥέξαντες ἔβαν κοίλας ἐπὶ νῆας.
Οἱ δ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἵκανον ὅθι σκοπὸν Ἕκτορος ἔκταν,
ἔνθ᾽ Ὀδυσεὺς μὲν ἔρυξε Διῒ φίλος ὠκέας ἵππους,
Τυδεΐδης δὲ χαμᾶζε θορὼν ἔναρα βροτόεντα
ἐν χείρεσσ᾽ Ὀδυσῆϊ τίθει, ἐπεβήσετο δ᾽ ἵππων·
530 μάστιξεν δ᾽ ἵππους, τὼ δ᾽ οὐκ ἀέκοντε πετέσθην
νῆας ἔπι γλαφυράς· τῇ γὰρ φίλον ἔπλετο θυμῷ.
Νέστωρ δὲ πρῶτος κτύπον ἄϊε φώνησέν τε·
«ὦ φίλοι, Ἀργείων ἡγήτορες ἠδὲ μέδοντες,
ψεύσομαι, ἦ ἔτυμον ἐρέω; κέλεται δέ με θυμός.
535 ἵππων μ᾽ ὠκυπόδων ἀμφὶ κτύπος οὔατα βάλλει.
αἲ γὰρ δὴ Ὀδυσεύς τε καὶ ὁ κρατερὸς Διομήδης
ὧδ᾽ ἄφαρ ἐκ Τρώων ἐλασαίατο μώνυχας ἵππους·
ἀλλ᾽ αἰνῶς δείδοικα κατὰ φρένα μή τι πάθωσιν
Ἀργείων οἱ ἄριστοι ὑπὸ Τρώων ὀρυμαγδοῦ.»
540Οὔ πω πᾶν εἴρητο ἔπος ὅτ᾽ ἄρ᾽ ἤλυθον αὐτοί.
καί ῥ᾽ οἱ μὲν κατέβησαν ἐπὶ χθόνα, τοὶ δὲ χαρέντες
δεξιῇ ἠσπάζοντο ἔπεσσί τε μειλιχίοισι·
πρῶτος δ᾽ ἐξερέεινε Γερήνιος ἱππότα Νέστωρ·
«εἴπ᾽ ἄγε μ᾽, ὦ πολύαιν᾽ Ὀδυσεῦ, μέγα κῦδος Ἀχαιῶν,
545 ὅππως τοῦσδ᾽ ἵππους λάβετον καταδύντες ὅμιλον
Τρώων, ἦ τίς σφωε πόρεν θεὸς ἀντιβολήσας.
αἰνῶς ἀκτίνεσσιν ἐοικότες ἠελίοιο.
αἰεὶ μὲν Τρώεσσ᾽ ἐπιμίσγομαι, οὐδέ τί φημι
μιμνάζειν παρὰ νηυσὶ γέρων περ ἐὼν πολεμιστής·
550 ἀλλ᾽ οὔ πω τοίους ἵππους ἴδον οὐδ᾽ ἐνοήσα.
ἀλλά τιν᾽ ὔμμ᾽ ὀΐω δόμεναι θεὸν ἀντιάσαντα·
ἀμφοτέρω γὰρ σφῶϊ φιλεῖ νεφεληγερέτα Ζεὺς
κούρη τ᾽ αἰγιόχοιο Διὸς γλαυκῶπις Ἀθήνη.»
Τὸν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
555 «ὦ Νέστορ Νηληϊάδη, μέγα κῦδος Ἀχαιῶν,
ῥεῖα θεός γ᾽ ἐθέλων καὶ ἀμείνονας ἠέ περ οἵδε
ἵππους δωρήσαιτ᾽, ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτεροί εἰσιν.
ἵπποι δ᾽ οἵδε, γεραιέ, νεήλυδες, οὓς ἐρεείνεις,
Θρηΐκιοι· τὸν δέ σφιν ἄνακτ᾽ ἀγαθὸς Διομήδης
560 ἔκτανε, πὰρ δ᾽ ἑτάρους δυοκαίδεκα πάντας ἀρίστους.
τὸν τρισκαιδέκατον σκοπὸν εἵλομεν ἐγγύθι νηῶν,
τόν ῥα διοπτῆρα στρατοῦ ἔμμεναι ἡμετέροιο
Ἕκτωρ τε προέηκε καὶ ἄλλοι Τρῶες ἀγαυοί.»
Ὣς εἰπὼν τάφροιο διήλασε μώνυχας ἵππους
565 καγχαλόων· ἅμα δ᾽ ἄλλοι ἴσαν χαίροντες Ἀχαιοί.
οἱ δ᾽ ὅτε Τυδεΐδεω κλισίην εὔτυκτον ἵκοντο,
ἵππους μὲν κατέδησαν ἐϋτμήτοισιν ἱμᾶσι
φάτνῃ ἐφ᾽ ἱππείῃ, ὅθι περ Διομήδεος ἵπποι
ἕστασαν ὠκύποδες μελιηδέα πυρὸν ἔδοντες·
570 νηῒ δ᾽ ἐνὶ πρύμνῃ ἔναρα βροτόεντα Δόλωνος
θῆκ᾽ Ὀδυσεύς, ὄφρ᾽ ἱρὸν ἑτοιμασσαίατ᾽ Ἀθήνῃ.
αὐτοὶ δ᾽ ἱδρῶ πολλὸν ἀπονίζοντο θαλάσσῃ
ἐσβάντες κνήμας τε ἰδὲ λόφον ἀμφί τε μηρούς.
αὐτὰρ ἐπεί σφιν κῦμα θαλάσσης ἱδρῶ πολλὸν
575 νίψεν ἀπὸ χρωτὸς καὶ ἀνέψυχθεν φίλον ἦτορ,
ἔς ῥ᾽ ἀσαμίνθους βάντες ἐϋξέστας λούσαντο.
τὼ δὲ λοεσσαμένω καὶ ἀλειψαμένω λίπ᾽ ἐλαίῳ
δείπνῳ ἐφιζανέτην, ἀπὸ δὲ κρητῆρος Ἀθήνῃ
πλείου ἀφυσσόμενοι λεῖβον μελιηδέα οἶνον.


Και την φωνήν της Αθηνάς άκουσε αυτός και ανέβη
σ᾽ ένα των ίππων κι έπληκτε τους ίππους με το τόξο
ο Οδυσσεύς κι επέταξαν προς τα γοργά καράβια.
515Και ο Φοίβος ο αργυρότοξος άμ᾽ είδε στον Τυδείδην
συμπροβοδόν την Αθηνά, οργίσθη κι εκατέβη
στων Τρώων το στρατόπεδον κι εσήκωσε απ᾽ τον ύπνον
των Θρακών έναν αρχηγόν, εξάδελφον του Ρήσου,
τον μέγαν Ιπποκόωντα. Και ως εσηκώθη εκείνος
520κι είδε των ίππων έρημον τον τόπον, και τους άνδρες
να σπαρταρούν στο αίμα τους, βοήν έσυρε πόνου
κι εφώναξε κατ᾽ όνομα τον ποθητόν του φίλον.
Και οι Τρώες όλοι με βοές και αλαλαγμόν χυθήκαν
κι εθαύμαζαν το φοβερό κατόρθωμα που επράξαν
525εκείνοι, κι έπειτ᾽ άβλαπτοι στα πλοία τους γυρίσαν.
Κι εκείνοι οπόταν έφθασαν εκεί που ᾽χαν φονεύσει
τον Δόλωνα, εσταμάτησε τους ίππους ο Οδυσσέας·
πήδησ᾽ ο άλλος εις την γην και τα αιματοβαμμένα
λάφυρα επήρε κι έβαλε στα χέρια του Οδυσσέως.
530Ανέβη πάλι, εκέντησε τα γρήγορα πουλάρια
και αυτά πετούσαν πρόθυμα στων Αχαιών τα πλοία.
Τον κρότον πρώτος άκουσεν ο Νέστωρ και τους είπεν:
«Ω πολεμάρχοι αγαπητοί, προστάτες των Αργείων,
μαντεύω ή σφάλλω; Και η καρδιά μού λέγει να ομιλήσω.
535Κρότον ακούω καθαρά των ταχυπόδων ίππων.
Να ᾽φερναν εδώ λάφυρον απ᾽ τον στρατόν των Τρώων
αυτούς τους ίππους ο Οδυσσεύς και ο δυνατός Τυδείδης.
Αλλ᾽ όμως η καρδία μου τρομάζει μήπως πάθουν
από των Τρώων την ορμήν εκείν᾽ οι ανδρειωμένοι».
540Τον λόγον δεν τελείωσεν, κι ήσαν εκείνοι εμπρός τους.
Κι ευθύς επέζευσαν αυτοί και όλοι φαιδροί τριγύρω
οι Αργείοι τους ασπάζοντο και τους γλυκομιλούσαν.
Και ο Νέστωρ ο Γερήνιος ερώτησέ τους πρώτος:
«Λέγε μας πώς ελάβετε, τρισένδοξε Οδυσσέα,
545τους ίππους τούτους; Λάφυρον τους πήρετε των Τρώων,
ή δώρον είν᾽ ενός θεού που σας εφανερώθη;
Του ηλίου, θαύμα τρομερόν, ομοιάζουν τες ακτίνες.
Πάντοτε μέσα ευρίσκομαι στες φάλαγγες των Τρώων,
ότι αν και γέρος μαχητής, θαρρώ που οκνός δεν μένω,
550αλλ᾽ ίππους τόσο θαυμαστούς ποτέ μου εγώ δεν είδα.
Ναι, με το χέρι του θεός σας έδωκε τους ίππους,
διότι αγάπην περισσήν σας έχουν και των δύο
και η γλαυκόφθαλμη Αθηνά και ο βροντητής Κρονίδης».
Σ᾽ αυτόν τότε ο πολύβουλος απάντησε Οδυσσέας·
555«Νέστωρ Νηλείδη σεβαστέ, των Αχαιών ω δόξα,
εύκολα δύνανται οι θεοί, που τόσο ανώτερ᾽ είναι,
ίππους να δώσουν και απ᾽ αυτούς, αν θέλουν, καλυτέρους.
Και τούτ᾽ είναι νεόφερτοι από την Θράκην ίπποι·
τον κύριόν τους φόνευσεν ο δυνατός Τυδείδης
560και δώδεκα στο πλάγι του των πρώτων ανδρειωμένων.
Και άλλον στα πλοία μας σιμά δέκατον τρίτον άνδρα
φονεύσαμε που έρχονταν κατάσκοπος σταλμένος
των Τρώων και του Έκτορος εις το στρατόπεδόν μας».
Είπε κι ευθύς τον χάντακα περνούσε, με τους ίππους
565περήφανος· και ολόχαροι κατόπ᾽ οι πολεμάρχοι.
Και ότ᾽ έφθασε στην στερεήν σκηνήν του Διομήδη,
εις το παχνί με τα λουριά προσέδεσαν τους ίππους
όπ᾽ ήσαν και τα γρήγορα πουλάρια του Τυδείδη
και σίτον έτρωγαν γλυκόν. Και απέθεσε στην πρύμνην
570ο Οδυσσεύς του Δόλωνος τα όπλα αιματωμένα
ώσπου θυσίαν της θεάς κατόπιν ετοιμάσουν.
Και αυτοί μέσα στην θάλασσαν εμπήκαν ν᾽ αποπλύνουν
σκέλη, μεριά και τράχηλον απ᾽ τον πολύν τον ίδρο.
Και αφού τον ίδρο τον πολύν το κύμα της θαλάσσης
575ένιψε από το σώμα τους κι εδροσολογηθήκαν,
κατέβηκαν κι ελούσθηκαν στους σκαλιστούς λουτήρες.
Και αφού λουσθήκαν και άλειμμα το σώμα τους εχρίσαν,
εις το τραπέζι εκάθισαν και το κρασί, που ευφραίνει,
από κρατήρα ολόγεμον της Αθηνάς σπονδίζαν.