Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (10.465-10.511)


465Ὣς ἄρ᾽ ἐφώνησεν, καὶ ἀπὸ ἕθεν ὑψόσ᾽ ἀείρας
θῆκεν ἀνὰ μυρίκην· δέελον δ᾽ ἐπὶ σῆμά τ᾽ ἔθηκε,
συμμάρψας δόνακας μυρίκης τ᾽ ἐριθηλέας ὄζους,
μὴ λάθοι αὖτις ἰόντε θοὴν διὰ νύκτα μέλαιναν.
τὼ δὲ βάτην προτέρω διά τ᾽ ἔντεα καὶ μέλαν αἷμα,
470 αἶψα δ᾽ ἐπὶ Θρῃκῶν ἀνδρῶν τέλος ἷξον ἰόντες.
οἱ δ᾽ εὗδον καμάτῳ ἀδηκότες, ἔντεα δέ σφιν
καλὰ παρ᾽ αὐτοῖσι χθονὶ κέκλιτο εὖ κατὰ κόσμον
τριστοιχί· παρὰ δέ σφιν ἑκάστῳ δίζυγες ἵπποι.
Ῥῆσος δ᾽ ἐν μέσῳ εὗδε, παρ᾽ αὐτῷ δ᾽ ὠκέες ἵπποι
475 ἐξ ἐπιδιφριάδος πυμάτης ἱμᾶσι δέδεντο.
τὸν δ᾽ Ὀδυσεὺς προπάροιθεν ἰδὼν Διομήδεϊ δεῖξεν·
«οὗτός τοι, Διόμηδες, ἀνήρ, οὗτοι δέ τοι ἵπποι,
οὓς νῶϊν πίφαυσκε Δόλων, ὃν ἐπέφνομεν ἡμεῖς.
ἀλλ᾽ ἄγε δὴ πρόφερε κρατερὸν μένος· οὐδέ τί σε χρὴ
480 ἑστάμεναι μέλεον σὺν τεύχεσιν, ἀλλὰ λύ᾽ ἵππους·
ἠὲ σύ γ᾽ ἄνδρας ἔναιρε, μελήσουσιν δ᾽ ἐμοὶ ἵπποι.»
Ὣς φάτο, τῷ δ᾽ ἔμπνευσε μένος γλαυκῶπις Ἀθήνη,
κτεῖνε δ᾽ ἐπιστροφάδην· τῶν δὲ στόνος ὄρνυτ᾽ ἀεικὴς
ἄορι θεινομένων, ἐρυθαίνετο δ᾽ αἵματι γαῖα.
485 ὡς δὲ λέων μήλοισιν ἀσημάντοισιν ἐπελθών,
αἴγεσιν ἢ ὀΐεσσι, κακὰ φρονέων ἐνορούσῃ,
ὣς μὲν Θρήϊκας ἄνδρας ἐπῴχετο Τυδέος υἱός,
ὄφρα δυώδεκ᾽ ἔπεφνεν· ἀτὰρ πολύμητις Ὀδυσσεὺς
ὅν τινα Τυδεΐδης ἄορι πλήξειε παραστάς,
490 τὸν δ᾽ Ὀδυσεὺς μετόπισθε λαβὼν ποδὸς ἐξερύσασκε,
τὰ φρονέων κατὰ θυμόν, ὅπως καλλίτριχες ἵπποι
ῥεῖα διέλθοιεν μηδὲ τρομεοίατο θυμῷ
νεκροῖς ἐμβαίνοντες· ἀήθεσσον γὰρ ἔτ᾽ αὐτῶν.
ἀλλ᾽ ὅτε δὴ βασιλῆα κιχήσατο Τυδέος υἱός,
495 τὸν τρισκαιδέκατον μελιηδέα θυμὸν ἀπηύρα
ἀσθμαίνοντα· κακὸν γὰρ ὄναρ κεφαλῆφιν ἐπέστη
τὴν νύκτ᾽, Οἰνεΐδαο πάϊς, διὰ μῆτιν Ἀθήνης.
τόφρα δ᾽ ἄρ᾽ ὁ τλήμων Ὀδυσεὺς λύε μώνυχας ἵππους,
σὺν δ᾽ ἤειρεν ἱμᾶσι καὶ ἐξήλαυνεν ὁμίλου
500 τόξῳ ἐπιπλήσσων, ἐπεὶ οὐ μάστιγα φαεινὴν
ποικίλου ἐκ δίφροιο νοήσατο χερσὶν ἑλέσθαι·
ῥοίζησεν δ᾽ ἄρα πιφαύσκων Διομήδεϊ δίῳ.
Αὐτὰρ ὁ μερμήριζε μένων ὅ τι κύντατον ἕρδοι,
ἢ ὅ γε δίφρον ἑλών, ὅθι ποικίλα τεύχεα κεῖτο,
505 ῥυμοῦ ἐξερύοι ἢ ἐκφέροι ὑψόσ᾽ ἀείρας,
ἦ ἔτι τῶν πλεόνων Θρῃκῶν ἀπὸ θυμὸν ἕλοιτο.
ἧος ὁ ταῦθ᾽ ὥρμαινε κατὰ φρένα, τόφρα δ᾽ Ἀθήνη
ἐγγύθεν ἱσταμένη προσέφη Διομήδεα δῖον·
«νόστου δὴ μνῆσαι, μεγαθύμου Τυδέος υἱέ,
510 νῆας ἔπι γλαφυράς, μὴ καὶ πεφοβημένος ἔλθῃς,
μή πού τις καὶ Τρῶας ἐγείρῃσιν θεὸς ἄλλος.»


465Είπε κι επάνω τα ᾽βαλε ψηλά σ᾽ ένα μυρίκι·
κι επήρε κι έκοψε τρανό σημάδι από καλάμια
δεμένα με μυρίκινα κλαδιά, να μη τα χάσουν
μέσα στο σκότος της νυκτός εις την επιστροφήν τους.
Κι εκείνοι αίμα κι άρματα πατώντας προχωρούσαν,
470ώσπου στους Θράκες έφθασαν· τους ήβραν που εκοιμόνταν
σβησμένοι από τον κάματον, με τ᾽ άρματα σιμά τους
στην γην με τάξιν, τρεις σειρές· και δίζυγα πουλάρια
είχε καθείς στο πλάγι του· στην μέσην εκοιμάτο
ο Ρήσος και οι ταχύποδες ίπποι του από την άκρην
της άμαξας εστέκονταν με τα λουριά δεμένοι. 475
Τους είδε πρώτος ο Οδυσσεύς και στον Τυδείδην είπε:
«Τον άνδρα και τους ίππους του, Διομηδη, εμπρός σου βλέπεις,
που ο Δόλων πριν θανατωθεί μας έχει φανερώσει.
Δείξε, όπως είσαι, ανδράγαθος· δεν πρέπει τ᾽ άρματά σου
480αργά να μείνουν· ξέλυσε τους ίππους ή τους άνδρες
φόνευε συ και άφες σ᾽ εμέ των ίππων την φροντίδα».
Και ως η Αθηνά τον άναψεν, εφόνευε ο Τυδείδης
δεξιά ζερβά· κι ελεεινός ανδρών, οπού εσφαζόνταν
βόγγος ακούετο κι η γη κοκκίνιζε από αίμα.
485Και ως όταν πέσει λέοντας πόχει στον νουν του φόνους
μέσα εις αφύλακτην κοπήν ερίφων ή προβάτων,
ομοίως τότε αφάνιζε τους Θράκες ο Τυδείδης
και δώδεκα εθανάτωσε· και όποιον βαρούσ᾽ εκείνος
με κτύπημα θανάσιμο, κατόπιν ο Οδυσσέας
490ο συνετός ερχόμενος τον έσερνε απ᾽ τον πόδα,
και τον τραβούσεν έξωθεν, όπως ανοίξει δρόμον
εις τα λαμπρά τετράποδα, μήπως εάν πατούσαν
νεκρούς ακόμη αμάθητα σκιρτήσουν από τρόμον.
Δέκατον τρίτον έσφαξε τον Ρήσον βασιλέα,
495που, ενώ την ποθητήν ζωήν τού έπαιρνε ο Τυδείδης,
λέχαζε απ᾽ όνειρο κακό που επάνω του είχε στήσει
της Αθηνάς η σύνεσις, τον έγγονον του Οινέως.
Τ᾽ άλογα από την άμαξαν τότ᾽ έλυσ᾽ ο Οδυσσέας
και αφού μαζί τα έδεσε με τα λουριά τα οδήγα
500έξω απ᾽ το πλήθος κι επειδή να πάρει από τ᾽ αμάξι
την μάστιγα ελησμόνησε, τα εκτύπα με το τόξο.
Κι έπειτα εσφύριξε σιγά σημάδι του Διομήδη.
Έμενε αυτός κι εσκέπτετο το πώς να ανδραγαθήσει,
τ᾽ αμάξι μ᾽ όλα τ᾽ άρματα τα υπέρλαμπρα να σύρει
505απ᾽ το τιμόν᾽ ή βαστακτά στους ώμους να τα πάρει,
ή των Θρακών άλλες ζωές ακόμη να θερίσει·
τούτα ενώ διαλογίζονταν ο θείος Διομήδης,
ήλθ᾽ η Αθηνά στο πλάγι του και, «ω τέκνον του γενναίου
Τυδέως», είπε προς αυτόν, «να γύρεις συλλογίσου
510στα κοίλα πλοία, μη συμβεί με κίνδυνον να φύγεις,
αν κάποιος άλλος των θεών σηκώσει εδώ τους Τρώας».